ରସାବଳୀ

ମୃତ୍ୟୁଞ୍ଜୟ ରଥ

ରଜା ରାଣୀ

ଦେଖ ଆମ ରାଜା ରାଣୀ ଦିଶନ୍ତି କି ଗୋରା,

ପୁନେଇଁର ଜହ୍ନ ପରି ରୂପ କେଡ଼େ ତୋରା !

ହୀରା-ଜଡଉ ମହୁଡ ଶିରେ ଶୋଭା ପାଏ,

ଝଟକେ ଶ୍ରୀକରେ ଧର୍ମ-ଦଣ୍ଡ ହୀରା ପ୍ରାୟ ।

ପ୍ରଜାଙ୍କ ମଙ୍ଗଳପାଇଁ ଭାବନା ତାଙ୍କର,

ଦୂର କରୁଛନ୍ତି ନିତି ରାଜ୍ୟୁଁ ଅମଙ୍ଗଳ ।

ଦୁର୍ବଳକୁ ଦଳିଯିବେ ସିନା ବଳୀୟାର,

ରାଜ୍ୟରେ ନଥିଲେ ରାଜା ହେବ ଅତ୍ୟାଚାର ।

ମହାରାଜା ଦେଇଛନ୍ତି ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଅଭୟ,

ତାଙ୍କ ଯୋଗୁଁ ସିନା ଆମ୍ଭେ ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ନିର୍ଭୟ ?

ଫଳୁଅଛି ଯେତେ ଫଳ ବୃକ୍ଷ ଲତାମାନ,

ସବୁଟି ଜଳରୁ, ମେଘ ଜଳର ନିଦାନ ।

ପ୍ରଜାଙ୍କ ହରଷ ସୁଖ ରାଜ୍ୟେ ଘଟେ ଯାହା,

ସବୁ ରାଜା କରିବାରେ, ନାହିଁ ଅନ୍ୟ ସାହା ।

ତେଣୁ ହେ ପାଞ୍ଚିବା ନିତି ତାଙ୍କରି ମଙ୍ଗଳ,

ଭକତି-କୁସୁମ ଦେଇ ପୂଜିବା ଆବର ।

ସେ ପ୍ରଭୁ ପରମେଶ୍ୱର ଦ୍ୟନ୍ତୁ ପରମାୟୁ,

ଆମ୍ଭ ରାଜା ରାଣୀ ଦୁହେଁ ହୁଅନ୍ତୁ ଚିରାୟୁ ।

ରସାବଳୀ

ବଜାରେ ଶୋଭାପାଏ ମିଠାଇ ଦୋକାନ

କି ସୁନ୍ଦର ଦିଶେ ତହିଁ ରସାବଳୀମାନ ।

ଯେଡ଼ିକି ମଧୁର ପୁଣି ତେଡ଼ିକି କୋମଳ,

ଦେଖିଲେ କାହାର ମନ ନୋହିବ ଚଞ୍ଚଳ ।

କିଣିଥିଲା କିଣାରାମ ପଣେ ରସାବଳୀ,

ସାଙ୍ଗ ପିଲାମାନେ ଦେଖି ଲଗାଇଲେ ଅଳି ।

ଦଶୁଟା ମଧୁକୁ ଦେଲା ରହିଲା ସତୁରି,

ପାଞ୍ଚୋଟି ଖାଇଲା ଆପେ, ମାଗିଲା କଣ୍ଡୁରି ।

ତାକୁ ଦେଲା ପାଞ୍ଚଗୋଟା ରହିଲା ଷାଠିଏ,

ଗୋବିନ୍ଦ ଗୋପାଳ ନେଲେ ପୁଞ୍ଜିଏ ପୁଞ୍ଜିଏ ।

ଚାହୁଁଅଛି କିଣାରାମ କିଏ ନେବେ ଆଉ

ଉଡ଼ିଆସି କାହୁଁ ଯୋଡ଼େ ଝାମ୍ପି ନେଲା କାଉ ।

ଭୋଳା ନେଲା ଦୁଇ ପୁଣି ତା କୁତୀ ଯୋଡ଼ିଏ,

ହରି ମାରି ନେଲା ଚାରି ମାଗିଲେ ନ ଦିଏ ।

ଲୁଚାଇ ରଖିଲା କିଣୁ ଅଣ୍ଟିରେ କୋଡ଼ିଏ,

ଛଡ଼ାଛଡ଼ି ହେଉ ଖସି ପଡ଼ିଲା ଯୋଡ଼ିଏ ।

ବାକି ଯା ବଳିଲା ତାକୁ ନେଲେ ତତକ୍ଷଣ

ଛଡ଼ାଇ କିଣୁ ହାତରୁ ସାଙ୍ଗ ଛଅ ଜଣ ।

ବାଣ୍ଟିଲେ ସମାନ ଭାଗେ ବଳିଲା ଦିଓଟି,

କହିବ ଟି କେଉଁ ପିଲା ଖାଇଲା କୋତୋଟି ?

ମୁଁ କିଏ

କହିଲ ମୁଁ କିଏ ଦେଖି କଅଣ ମୋ ନାମ ?

ନିତି ବୁଲୁଥାଏ ମୁହିଁ ନାହିଁ ମୋର ଧାମ ।

ମୋତେ ନ ଦେଖଇ କେହି ଅଙ୍ଗେ ହୁଏଁ ଘଷି,

ଯାହା ପାଏଁ ଧଂସିଦିଏ ବଳାତ୍କାରେ ପଶି ।

ନିଆଁ କୁ ଦେଖିଲେ ମୁହିଁ ହୋଇଯାଏ ଚିଆଁ,

ମୋତେ ଦେଖି ଡରୁଥାନ୍ତି, ଯାଙ୍କର କୁଡ଼ିଆ ।

ଦଣ୍ଡେ ମୁଁ ନ ଥିଲେ କାର ନ ରହିବ ପ୍ରାଣ,

ଯେଡ଼େ ବୀର ହଟିଯିବ ଦେଖିଲେ ମୋ ଟାଣ ।

ଉଶ୍ୱାସ ପାଇଲେ ଟେକିଦିଏଁ ଉପରକୁ,

ଗରୁଆ ହେଲେ ଟି ଛାଏଁ ଯିବ ସେ ତଳକୁ ।

ସମୁଦ୍ରରେ ଉଠାଏ ମୁଁ ବଡ଼ ବଡ଼ ଢେଉ ।

ବୋଇତ କଚାଡୁଥାଏ ସମ୍ଭାଳିବ କେହୁ ?

ମୋ ଯୋଗୁଁ ବରଷା ହୁଏ ସବୁଆଡେ ସିନା

ଫୁଲରୁ ହୁଅନ୍ତା ଫଳ କାହୁଁ ମୋହ ବିନା ?

ଯେଣେ ଇଚ୍ଛା ତେଣେ ମୁହିଁ ମୁହଁ କରିଥାଏ,

ବାଉଁଶ କୁଞ୍ଜରେ ପଶି ବଇଁଶୀ ବଜାଏ ।

ଜଳ ସ୍ଥଳ ସବୁ ବୁଲି ଦିଏ ମୁଁ ଓଳାଇ,

ମୋ ଆଗରେ ଯେ ପଡ଼ଇ ଯାଏ ସେ ପଳାଇ ।

ଲୁଣ

ମୋହର ନାଆଁ ଟି ଲୁଣ

କହିଲେ ନ ସରେ ଗୁଣ,

ସମୁଦ୍ର ଗର୍ଭରୁ            ଜନମ ମୋହର

ମୋତେ କେ ନ ଜାଣେ ପୁଣ ?

ମୋତେ କହୁଥାନ୍ତି ଖାର,

ମୋ ବିନା ଟି ନାରଖାର,

କ୍ଷଣେ ମୁଁ ନଥିଲେ            ବଣା ହେବେ ଲୋକେ

ଦିଶିବ ସବୁ ଅନ୍ଧାର ।

ମୋ ବିନା ଭାତ ତିଅଣ,

ଚଟଣି ଆଚାର ଅଣ,

ଶାକର ସନ୍ତୁଳା            ଶାଗ ଭଜା ଆଦି

ନୋହିବ କେହି ଯତନ ।

ମୋତେ ପୁଣି ଧୋଇ ଆଣି

ଶୁଖାଇ ବସନେ ଛାଣି,

ରୂପାର ଥାଳୀରେ            ଯତନେ ଥୁଅନ୍ତି

ରଜା ମୁଣୋହିକି ଆଣି ।

ଘରର ଘରଣୀମାନେ

ଘେନି ମୋତେ ସନମାନେ,

ନିତି ନିତି ନିଜ            କାମରେ ଲଗାଇ

ମାନନ୍ତି ଧନ ସମାନେ ।

ପ୍ରଜାଠାରୁ ରଜା ଲେଖ,

ବଡ଼ୁଁ ସାନ ଯାଏଁ ଦେଖ,

ମୋତେ ନ ପଚାରି            କିଏ ଯିବ ଚଳି ?

ସବୁଠି ମୋହର ଟେକ ।

ମୋ ମାଆ ମାଉସୀ ପାଣି

ଦେଖିଲେ ନ ରହେ ଆଣି,

ନିଜ ରୂପ ହୁଡ଼ି            ତାହା ସଙ୍ଗେ ଜଡ଼ି

ଗଲେ ତ ନ ହୁଏ ଜାଣି ।

ମୋ ପାଇଁ କେତେ ଆକଟ,

ନୋହିଲେ ହେବ ସଙ୍କଟ,

ମାଆର ବଇରୀ            ନିଆଁ ପାଖେ ଗଲେ

ହୁଅଇ ମୁଁ ଛଟଛଟ ।

ଯା ଇଛା ଖେପ ଉଦରେ

କାହାକୁ ନାହିଁ ମୁଁ ଡରେ,

ପଶିଲେ କ୍ଷଣକେ            ଦମ୍ଭ ଦେବି ସାରି

ବୈଦ ମୋତେ ଲୋଡ଼େ ଘରେ ।

ହେଜ ବା ନା ହେଜ ଚିତ୍ତେ,

ମୁହିଁ ଥିବି ପର ହିତେ,

ପରଲାଗି ସିନା            ଜନମ ସବୁରି

ମନେ ରଖିଥିବ ନିତ୍ୟେ ।

କୁନି

ବିଶି ପୋଷିଥିଲା            ଭଲ ପୁଷିଟିଏ

ତୁଳା ପରି ତାର ଦେହ,

ଖୁଆଇ ପିଆଇ            ନିତି ତାକୁ ସେହି

କରୁଥାଏ କେତେ ସ୍ନେହ ।

ଆଉଁଷି ଦିଅଇ            ତା କୋମଳ ଅଙ୍ଗ

କୋଳରେ ବସାଇ ଗେଲେ,

ମ୍ୟାଉଁ ମ୍ୟାଉଁ କରି            ତାକୁ ସେ ନ ଡରି

ମୁହଁକୁ ବଢ଼ାଇ ଖେଳେ ।

ଘାଗୁଡ଼ିରୁ ମାଳେ            ଥାଏ ତା ଗଳାରେ

ଡାକିଦେଲେ ‘କୁନି’ ବୋଲି,

ଝୁମୁରୁ ଝୁମୁରୁ            ହୋଇ ମିଳେ ପାଶେ

କି ରଙ୍ଗେ ଲାଞ୍ଜକୁ ତୋଳି ।

ଖାଇବା ବେଳରେ            ଦୁଧ ଭାତ ଗୋଳି

ଆଗେ ତାକୁ ଦିଏ ବିଶି,

କେଡ଼େ ଆହ୍ଲାଦରେ            ଖାଇଦେଲେ ପୁଣି

ସଙ୍ଗେ ଯାଉଥାଏ ମିଶି ।

ଖାଇବା ଆଗରୁ            ଧାଇଁଯାଇ ‘କୁନି’

ତୁନି ହୋଇ ଶୋଇପଡ଼େ,

ମୁଚୁଳା ଉପରୁ            ତଡ଼ିଦେଲେ ତାକୁ

ବସେ ଆସି ଛାତି ପରେ ।

ଗାଧୋଇଲା ବେଳେ            ଧୋଇଧାଇ ବିଶି

ଛାଡ଼ିଦିଏ ତାକୁ କୂଳେ,

ଝାଡ଼ିଦେଇ ଦେହ            ଚାଟି ଚାଟି ପୁଷି

ପିଠିକି ଫୁଲାଇ ଫୁଲେ ।

ଛାଇପରି ନିତି            ଚାଲିଥାଏ ପଛେ

ଯେଣେ ବିଶି ଯାଉଥାଏ,

ଜିଭକୁ ଲମ୍ବାଇ            ଚାଟୁଥାଏ ପାଦ

ନିଶ ପଟା ଖଡ଼ା ଥାଏ ।

ଖାଇବା ଦରବ            ଦେଖାଇଲେ ହାତୁଁ

ଆଗ ଗୋଡ଼େ ନିଏ ମାରି,

ଦଣ୍ଡେ ନ ଦେଖିଲେ            ବିଶିକି ସେ ପୁଷି

ହୁଏ ଆହା କେତେ ଘାରି !

ମ୍ୟାଉଁ ମ୍ୟାଉଁ ବୋଲି            ଏଣେତେଣେ ବୁଲି

ତା ସାଥିକି ଖୋଜୁଥାଏ,

ପଶୁ ହେଲେ କଣ !            ସଙ୍ଗସ୍ନେହଗୁଣେ

ମନୁଷ୍ୟକୁ ବଳିଯାଏ ।

ବେଙ୍ଗରଜା

ଦିନେ ହେଲା ଘୋର ବରଷା

ଗରଜିଲେ ସଘନେ

ବିଜୁଳି ଚମକ ଦେଖାଇ

ଜଳଧରେ ଗଗନେ ।

ମୁଷଳ ଧାରାରେ ଆକାଶୁଁ

ଖସି ପଡ଼ଇ ଜଳ,

କ୍ଷଣକେ ମହୀରେ ଉଛୁଳି

ପଡ଼େ ସ୍ରୋତ ପ୍ରବଳ ।

ବୁଡ଼ିଲେ ରଡ଼ିଲେ ପ୍ରଜାଏ

ଦେଖି ବେଙ୍ଗ ରାଜନ,

ଗଛମୂଳ ଗାଦି ଉପରେ

ଉଭା ହୋଇ ବହନ ।

କଚୁପତ୍ର-ଛତ୍ର ତଳରେ

ରହି ସୁଖେ ତକ୍ଷଣେ

ଚଙ୍ଗ ଚଙ୍ଗ ବେଙ୍ଗ ପ୍ରଜାଙ୍କୁ

ଦମ୍ଭ ଦେଲା ଏସନେ ।

ଶୁଣ ଶୁଣ ମୋର ପ୍ରଜାଏ

ଡର କିପାଁ ତୁମ୍ଭର,

ଛାର ଇନ୍ଦ୍ର ପରା ଦେଖାଏ

ଗର୍ବ ଆମ୍ଭ ପାଶର ।

ଏକସ୍ୱରେ ଡାକ ଛାଡ଼ି ରେ !

ପଶୁ ଆକାଶେ ଯାଇ

ସବୁ ଦେବତାଏ ଜାଣନ୍ତୁ

ଇନ୍ଦ୍ରର ଏ ବଡ଼ାଇ ।

ସୃଷ୍ଟିକି କଲେ ଯେ ବିଧାତା

ନିଶ୍ଚେ ପ୍ରତିବିଧାନ

କରିବେ ଏହାର, ଶୁଣିଲେ

ତୁମ୍ଭ ଡାକକୁ ଜାଣ ।

ତୁହାଇ ତୁହାଇ ଡାକ ରେ !

କାନ ହେଉ ବହିଡ଼ା,

ଏ ଗର୍ବୀ ମାନବେ ଦେଖନ୍ତି

ପରା ହୋଇଣ ଛିଡ଼ା ।

ରଡ଼ୁ ରଡ଼ୁ ଛିଡ଼ିପଡ଼ିଲା

ଚାହୁଁ ବରଷା ଖରେ

ଶ୍ରବଣ ବଧିର ହୋଇଲା

ତାଙ୍କ ଡାକ ନ ସରେ ।

ଫୁଲ

କାକ କୁକୁଟ

କୁକ୍‌ କୁକ୍‌ କୁକୁଟରେ କିମ୍ପା ଦେଉ ଡାକ,

‘‘କାଆ କାଆ କାଆ ତୁହି ରାବୁ କିଆଁ କାକ ?

‘‘ମୁଁ ଥାଏ ସଂସାର ହିତେ ଖାଇ ଧୂଳି ମଳ

‘‘ଲୋକଙ୍କୁ ଦିଅଇ ପୁଣି ମୋ ଡିମ୍ବ ସୁଢ଼ଳ ।

ସୁପ୍ତକୁ ଚେତାଇ ମୁହିଁ କରେ ଉପକାର

ବେଳ କାଳ ଉଣ୍ଡି ଡାକେ ଦେଖି ଘରଦ୍ୱାର ।

‘‘ତୋ ରାବଟା ବଡ଼ କଡ଼ା ଲାଗେ ବିଷ ପରି

‘‘ତୁଚ୍ଛାକୁ ଚହଳ କରୁ ଘର ଘର ଚରି ।

ତୋ ନାମ ଜାଣଇ କିଏ ପକ୍ଷୀ-କୁଳାଙ୍ଗର !

ମ୍ଳେଚ୍ଛ ଆବର୍ଜନା ସ୍ଥାନେ ତୋହର ସଞ୍ଚାର ।

‘‘ମଳ ଖାଇ ବୃଥା ଗର୍ବ କରୁ ରେ ବର୍ବର !

‘‘ସାହେବସୁବାଙ୍କ ମେଳେ ଆଦର ମୋହର ।

‘‘ମୋ ପ୍ରାଣ ଦେବାରେ ସିନା ବଢ଼େ ତାଙ୍କ ମାନ ।

‘‘ଦଧିଚିଙ୍କ ଯୋଗେ ଯଥା ଦେବଙ୍କ ସମ୍ମାନ ।

‘‘ତୋପରି ପେଟଚିହ୍ନରା ଅଛି କେ ପାମର ?

ପରଦ୍ରବ୍ୟ ଖାଇ ନିତି ଲଗାଉ ଚହଳ ।’’

‘‘ବୃଥା ଅହଙ୍କାର ସିନା ଦେଖାଉ କୁକୁଟ !

ତୋର ମୋର ଯାହା ସବୁ ବିଧାତାର କୂଟ ।

ମୋ ହାତେ ଯା ହେବ, ତାହା ନୋହିବ ତୋ ହାତେ,

ବୃଥା କଳି କରୁଥାଇଁ କିପାଇଁ ଅଜ୍ଞାତେ ?

ତୁହି ଭଲ ମୁହିଁ ଭଲ ସମସ୍ତେ ସମାନ

ମୁଁ ବଡ଼ ସେ ସାନ ବୋଲି ବୃଥା ଅଭିମାନ !’’

ଖଣ୍ଡ ଖିରି

ଖିରି ବୋଲେ ଖଣ୍ଡ ତୁହି ମୋଠାରୁ କି ବଡ଼ ?

ମୋହ ରୂପ କେଡ଼େ ତୋରା ଦେହଟି କୋମଳ ।

ଦୂରରୁ ପିଲାଏ ମୋତେ ଦେଖି ଦେଲେ ଥରେ

ଧାଇଁ ଆସି ଘେରି ଯାନ୍ତି କେଡ଼େ ହରଷରେ !

ଯେତେ ଭୁଲାଇଲେ ଭଲା ମୋତେ କେ ଛାଡ଼ିବ ?

ମୋତେ ଯେ ଦେଖିବ, ତାର ଲୋଭ ତ ବଢ଼ିବ ।

ତୋ ରୂପ ମଳିନ ପୁଣି ଦେଖି ହୁଏ ଘୃଣା

ମୋ ତେଜକୁ ଆହୁରି ତୁ କରିଦେଉ ଊଣା !

‘‘ଲାଜ ନାହିଁ ଖିରି ତୋତେ କରୁଛୁ ବଡ଼ାଇ

‘‘ରୂପଟି ସୁନ୍ଦର ସିନା ଗୁଣ ତୋର କାହିଁ ?

‘‘ତୋ ସଙ୍ଗେ ମୁଁ ନ ମିଶିଲେ କିଏ ପଚାରିବ ?

‘‘ଖାଲି ରୂପ ଦେଖି କିଏ ଆଦର କରିବ ?

‘‘ମୋ ମଧୁରଭାବ ପାଇଁ ସମସ୍ତେ ଭୁଲନ୍ତି

‘‘ତୋପରି ନ ଦିଶେ ବୋଲି ଜାଣି ନ ପାରନ୍ତି ।

ମୋଠାରୁ ବଳି କି ତୋର ଅଛି ମିଠା ଗୁଣ ?

ମୋହ ଗୁଣ ଅଧିକେ ତୁ କରି ଦେଉ ଖୁଣ ।

ତୁ ନ ଥିଲେ ମୋ ଆଦର ହେବ ନାହିଁ ଊଣା,

ମୁଁ ନ ଥିଲେ ତୋତେ କିଏ କରିବ ଫୁରୁଣା ?

‘‘ଅକାରଣେ ଖିରି କିଆଁ କରୁ ଏତେ ଟେକ,

‘‘ରୂପଟିକେ ଗୁଣଟିଏ ରହିଛି ତ ଦେଖ ।

‘‘ଯାହାକୁ ଯେ ଯୋଗ୍ୟ ତାକୁ ଦିଅନ୍ତି ମିଶାଇ

‘‘ହୋଇଛି ସବୁରି ସୃଷ୍ଟି ସିନା ସେଥିପାଇଁ ?

ମଶା ଓ ମହୁମାଛି

ନିତି ନିତି ଆରେ            ମହୁମାଛି ତୁହି

ବୁଲୁଥାଉ ଫୁଲେ ଫୁଲେ;

କୃପଣ ପରାଏ            ମହୁ ସଞ୍ଚୁ ଥାଉ

ନ ଖାଉ ପେଟକୁ ଠୁଳେ !

ଦିନେ ହେଲେ ସୁଖ            ନ ଜାଣିଲୁ ତୁହି

ଜୀବନଟା ଅକାରଣ;

ମୋ ସୁଖ ଦେଖରେ            ଘରେ ବସି କରେ

ସବୁରି ସାର ଶୋଷଣ

‘‘ଧିକ ଧିକ ଶତ            ଧିକ ମଶକ ରେ !

ତୁ ପୁଣି କରୁ ବଡ଼ାଇ ?

କାମ ନ କରି ତୁ            ସୁଖ ବୋଲି କହୁ

ପର ରକ୍ତ ନିତି ଖାଇ ।

ତୋହପରି ମୁହିଁ            ପର ଅହିତକୁ

କରି ତ ନାହିଁ ରେ କାର,

ପରିଶ୍ରମ କରି            ମଣଇ ମୁଁ ସୁଖ

ନ କରଇ ଅପକାର ।

ନିଜ ବଂଶ ପାଳି            ସଞ୍ଚିଥାଏ ଯାହା

ଲାଗଇ ତା ପର ହିତେ,

ଅମୃତ ସମାନେ            ଘେନି ଯାନ୍ତି ତାହା

ଜନେ କି ପ୍ରସନ୍ନ ଚିତ୍ତେ !’’

ରୋଷେ ଭାଷେ ମଶା,            ‘‘କେଡ଼େ ଲୋକହସା

ନ ହେଉ ତୁହି ପାମର,

ତଡ଼ି ଦେଇ ତୋତେ             ନେଇ ଯାନ୍ତି ଯେବେ

ସଞ୍ଚା ଧନ ସୁଖୀ ନର ?

ଆହାର ପାଇଁ ତୁ            ଫୁଲେ ଫୁଲେ ବସି

କି ହିତ କରୁ କାହାର ?

ଫୁଲର କୋମଳ            ଅଙ୍ଗେ ଲାଗି ସିନା

କରୁ ତାକୁ ନାରଖାର ?

ରସ ଶୋଷି ତାର            କିବା ହିତ କରୁ ?

ଏଡ଼େ ଗର୍ବ ମୋ ଆଗରେ ।

ମୁଁ ସିନା କୌଶଳେ            ମୋ ବୀଣା ଶୁଣାଇ

ଚୁମ୍ବି ଦିଏ ଥରେ ଥରେ ।’’

‘‘ନିଅନ୍ତୁ ପଛକେ            ତଡ଼ିଦେଇ ଲୋକେ

ରହୁ ତାଙ୍କ ବଡ଼ପଣ,

ପର ଉପକାରେ            ଲାଗିଲା ଯେବେ ସେ

ସାର୍ଥକ ମୋହର ଧନ ।

ତୋହପରି ଖଳ            ନୁହଁଇ ରେ ମୁହିଁ

ପର ଛିଦ୍ର ଖୋଜି ନିତି

ଦେହେ ଦେହେ ରୋଗ-      ବୀଜ ବୁଣି ଦେଇ

ଲୋକେ ଅଣାଇବି ଭୀତି ।

ଘୋର ଗରଳକୁ            ସୁଧାମଣୁ ତୁହି

ସୁଖକୁ କହୁଛୁ ଦୁଃଖ,

ମୋହ କାର୍ଯ୍ୟ ଦେଖି            ପ୍ରସନ୍ନ ସମସ୍ତେ

ତୋତେ କିଏ ପାଏ ସୁଖ ?

ଏ କାଳରେ ଲୋକେ            ମୋହ ଶ୍ରମ ଦେଖି

କରନ୍ତି କେତେ ପ୍ରଶଂସା,

କର୍ମୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ            ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥାନ ଦେଲେ

ତୋତେ କେ ଜାଣେ ରେ ମଶା ?

ଶ୍ରମ କରମକୁ            ସୁଖ ମଣନ୍ତି ରେ

ସବୁ କାଳେ ଲୋକମାନେ,

ଘରେ ବସି ପର            ଅନିଷ୍ଟ ପାଞ୍ଚିବା

ସୁଖ ବୋଲି କିଏ ଜାଣେ !’’

ମଉନରେ ମଶା            ବସି ମନେ ମନେ

ତହୁଁ ପାଞ୍ଚିଲା ଏସନ,

ମାଛି ପରି ହେବା            ବହୁତ କଠିନ

କାହିଁ ଶକତି ତେସନ ।

ମୋ ପରି ଅଳସ            ଅପକାରୀଟାକୁ

କିମ୍ପା କେ କରିବ ଭୟ ?

ସଂସାରର ହିତ            ନ କରିଲେ ସିନା

ବିଫଳ ଏ ଜନ୍ମ ଦେହ ।’’

ମୁଁ ହେବି

ମୁଁ ବକ୍ତୃତା ଦେଲେ            ପଡ଼ିବ ଚହଳ,

ଯେଣେ ଯିବି ତେଣେ      ଲୋକଙ୍କ ଗହଳ ।’’

( ସମସ୍ତେ ) ଯିଏ ଯାହା କରୁ      ସମସ୍ତେ ଦେଶର

କାମ ହିଁ କରିବା      ବାଛିଲେ କି ଫଳ ?

ସ୍ୱଭାବ ଯାହାର      ଥିବଟି ନିର୍ମଳ

ସେହି ମଣ୍ଡଳୀରେ      ପାଇବ ଆଦର ।

ଆପେ ସାଧୁ ହେଲେ,      କର ଯେଉଁ କାମ

ସେଥିରେ ନିଜର      ବଢ଼ିବ ସୁନାମ ।