ସୁଭଦ୍ରା ପରିଣୟ

କବିସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ

ପ୍ରଥମ ଛାନ୍ଦ

ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଦେବଙ୍କ ବନ୍ଦନା, ଦ୍ୱାରକାପୁର ବର୍ଣ୍ଣନା ଓ ଶ୍ରୀ ସୁଭଦ୍ରାଦେବୀଙ୍କର ଜନ୍ମ ବିବରଣୀ

(ରାଗ-ନଳିନୀ ଗୌଡା)

 

ସିନ୍ଧୁ ତଟେ ଶ୍ରୀପୁରୁଷୋତ୍ତମ କ୍ଷେତ୍ରରାଜ ।

ସାଧୁଜନେ! ଅଛି ତହିଁ ବହୁତ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେ ।୧।

ସେ ଭୂମି ପ୍ରବେଶେ ବ୍ରହ୍ମହତ୍ୟା ପାପହରେ ।

ସାକ୍ଷାତ ହୋଇଛି ଏ କପାଳ ମୋଚନରେ ଯେ ।୨।

ସେ ହୁଏ ଚତୁରଭୁଜ ସେ ଯେ କ୍ଷେତ୍ରେ ରହି ।

ସାକ୍ଷୀ ଏ କଥାକୁଟି ଅଜ୍ଞାନ କାକ ତହିଁ ।୩।

ସ୍ୱପଚ କରୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ ତହିଁ ପାଇ ଅନ୍ନ ।

ଶଏ ଜନ୍ମ ପାପ ଗଲା ଭାବି ତୋଷମନ ଯେ ।୪।

ସର୍ବଦାରେ ମୁକତି ପସରା ବସିଥାଇ ।

ସାରେ ପାପ ନର ବରାଟକେ କିଣି ନେଇ ଯେ ।୫।

ସମିଧ ଶରୀର କୃତ ବିଷ୍ଣୁ ନିଜେ ତହିଁ ।

ସୁଦରଶନେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଅପବର୍ଗ ଦେଇ ଯେ ।୬।

ସ୍ୱରୂପ ଏ ନାସା କର୍ଣ୍ଣ ହସ୍ତ ପାଦ ହୀନ ।

ସ୍ମର କୋଟି ନୋହେ ତେବେ ଶୋଭାକୁ ସମାନ ଯେ ।୭।

ସହସ୍ର ଯୋଜନରୁ ଆଗତ ହୋନ୍ତି ଜନେ

ସବୁରୂପେ ବଶ ହୋଇ ଯାହା ଦରଶନେ ଯେ ।୮।

ଶଙ୍କରଷଣ ଆପଣେ ବେନିପାଶେ ବିଜେ

ସ୍ନେହୀ ବଡ଼ ଭଗ୍ନୀଠାରେ ମଧ୍ୟେ ସେ ବିରାଜେ ଯେ ।୯।

ସୁମନରେ ଉପଇନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ଏଣୁ ଭାବି

ସୁଭଦ୍ରା ଚରିତ ମୁଁ ଗୀତରେ ବିରଚିବି ଯେ ।୧୦।

ଶୁଣିଅଛି ଭାରତେ ଦ୍ୱାପର ଯୁଗ ଶେଷେ ।

ସଂସାରେ ମାନୁଷଲୀଳା କରିଥିଲେ ତୋଷେ ଯେ ।୧୧।

ସେ ଚରିତ ନବରସ ବର୍ଣ୍ଣନା ବିଧାନେ ।

ସର୍ବରୂପେ ଅବକାଶ ଅଛି କରି ମନେ ଯେ ।୧୨।

ସ୍ମରରସ ହିତ ଶୁଣି ପରମ ହରଷ ।

ସ୍ମରଣ କଥନେ ହେବ କଳୁଷ ବିନାଶ ଯେ ।୧୩।

ସକଳ ରୂପେ ଏ ଲାଭ ଛାଡ଼ିବି କି ପାଇଁ ।

ସଂଖ୍ୟାବାନ ପୂର୍ବ ଭାଗ୍ୟବଶରୁ ବୋଲାଇ ଯେ ।୧୪।

ସୁଜ୍ଞଜନେ ଶୁଣ ଏ ଗୀତରେ ଦେଇ ମତି ।

ସରଳ ପଦମାନଙ୍କେ ମୋହିବ ଏ ଶ୍ରୁତି ଯେ ।୧୫।

ସହିତ ଶ୍ଲେଷ ରୂପ ଯମକ ହୋଇବ ।

ସିଂହାବଲୋକନ ଛଳ ବିରୋଧାହିଁ ଥିବ ଯେ ।୧୬।

ସଚିତ୍ର ହୋଇବ ଛାନ୍ଦବନ୍ଦୀ ଅନୁପ୍ରାସେ ।

ସ୍ଫୁଟ ଆଶ୍ରୟରେ ପୁନରୁକ୍ତି ପଦାଭାଷେ ଯେ ।୧୭।

ସାର୍ଥ ହେବ ଦତ୍ତାକ୍ଷର ଚ୍ୟୁତାକ୍ଷର କାହିଁ ।

ସୁମତି ମୋହିତ ଦତ୍ତଚ୍ୟୁତାକ୍ଷର ଥାଇ ଯେ ।୧୮।

 

-ବର୍ଣ୍ଣଶ୍ଲେଷ-

ସ୍ୱଭାବ କାକ ଭଲ୍ଳୁକ ଖଳ ଏହି ବେନି

ସନ୍ତୋଷ ଏ ଦୋଷୋଦୟେ ସଭୟ ଏ ଘେନି ଯେ ।୧୯।

ସୈଂହିକେୟ ବିରୋଧୁଁ କି ବିନାଶ ବିଧୁର

ସମସ୍ତ ଦେବଙ୍କ ମିତ୍ର ଶିରେ ଧରେ ହର ଯେ ।୨୦।

ସେହି ରୂପ ଏ ଗୀତ ସବର୍ଣ୍ଣ ଶ୍ରମ ଦେଖି

ସୁଧା ସୁରସିକମାନେ ଚିତ୍ତେ ହେବେ ସୁଖୀ ଯେ ।୨୧।

ସୁର ଶୂର ଶମ୍ବର ଶମ୍ବରାଦି ଦ୍ୱି ରୂପ ।

ସାବଧାନରେ ଶୁଣିବ ପଣ୍ଡିତ କଳାପ ଯେ ।୨୨।

ସାଗର ମଧ୍ୟେ ବିଦିତ ଦ୍ୱାରାବତୀପୁର ।

ସାଦୃଶ୍ୟ ବହିଛି ପଉଲସ୍ତ୍ୟ ଶଇଳର ଯେ ।୨୩।

-ସଭଙ୍ଗ ଶ୍ଲେଷ-

ସଉଧ ସଦନେ ଘନ କୁଣ୍ଡଳୀରେ ଶୋଭା ।

ସେନାନୀ ଗଉରୀ ଈଶେ ପ୍ରକାଶ ପ୍ରତିଭା ଯେ ।୨୪।

-ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଶଦ୍ଦ ଶ୍ଲେଷ-

ସୁରଭିକାଳ ପରି ସେ ଶୋଭା ସୁମନରେ ।

ସରସ୍ୱାନ ପ୍ରାୟେ ମହୋଜ୍ଜ୍ୱଳ ଯାଦବରେ ଯେ ।୨୫।

-ଅଭଙ୍ଗ ଶ୍ଲେଷ-

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣଦୀ ପରାୟେ ପାପ ନାଶନରେ କ୍ଷମ ।

ସୁଗନ୍ଧ ପାରିଜାତକ ଫୁଲେ ମନୋରମ ଯେ ।୨୬।

ସୁବଳ ଶଇଳ ସ୍ୱର୍ଗ ଅରଣ୍ୟ ପରାୟେ

ସେ ରାମ ହରି ବିଳାସେ ଅତି ଶୋଭାପାଏ ଯେ ।୨୭।

ସୁରସେନ ସୁତ ଉଗ୍ରସେନ ତହିଁ ରାଜା ।

ସଭିଏଁ କରନ୍ତି ତା ଚରଣ ତଳେ ପୂଜା ଯେ ।୨୮।

ସୁଦେବ ନନ୍ଦନ ତହିଁ ଯାଦବେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।

ସୁଭାଗ୍ୟରେ ଯାର ପୁତ୍ର ହଳୀ ଚକ୍ରାୟୁଧ ଯେ ।୨୯।

ସଦା ତା ପତ୍ନୀ ରୋହିଣୀ ପୁତ୍ରୀ ପ୍ରାପ୍ତେ ସ୍ନେହୀ ।

ସକାଳେ ଯେ ଚିନ୍ତାର୍ଥୀ ବିଧାତା ବିଚାରଇ ଯେ ।୩୦।

ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନେ ହେଲେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଅବତାର ।

ସୁନ୍ଦର ସମୁଦ୍ର ଦେଖି ମନ୍ଥିବା ଏଥର ଯେ ।୩୧।

ସୁରାସୁରେ ବିଦିତ ହୋଇଲେ ହେବ ଗୋଳ ।

ସ୍ୱୟଂ ମନ୍ଥନ ଆରମ୍ଭେ ଗଲା କିଛିକାଳ ଯେ ।୩୨।

ସେକାଳ ମନ୍ଥନେ ଯେତେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଜାତ ହୋଇ

ସମ୍ଭବ ସେ ସର୍ବଠୁଳେ ଏକ ରୂପ ତହିଁ ଯେ ।୩୩।

 

-ରୂପକ-

ସୁବାସ ପାରିଜାତକ ଗତି ଐରାବତ ।

ସୁଧାକର ମୁଖ ଓଷ୍ଠ ଅମୃତ ସଂଜାତ ଯେ ।୩୪।

ସତ ଊରୁ ରମ୍ଭା ନେତ୍ର ତୁରଙ୍ଗ ଉତ୍ତମ ।

ସ୍ମିତହାସ ରତ୍ନରେ ବିଦିତ ମନୋରମ ଯେ ।୩୫।

ସଦ୍ମ ଅଙ୍ଗେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କଲା ସମ ନୋହିବାକୁ ।

ସୁଷମାରେ କି ଉପମା ଦେବା ଆଉ ତାକୁ ଯେ ।୩୬।

ସହରଷେ ଚାହିଁ ତାକୁ କହିଲେ ପ୍ରସ୍ତାବେ ।

ସୁକୃତ କରିଛି ଅତି ନବରୂପୀ ପୂର୍ବେ ଯେ ।୩୭।

ସୋମବଂଶେ ଆଗ ହୋଇ ଲଭିଛି ଜନମ ।

ସମ୍ଭବି ତୁ ରୋହିଣୀ ଗର୍ଭେ ତା ସଙ୍ଗେ ରମ ଯେ ।୩୮।

ସରୋଜସୁତ ବାଣୀ ପାଳନା ଦେବୀ କଲା

ସ୍ୱପ୍ନରେ ଏହା ରୋହିଣୀ ରାତ୍ରରେ ଦେଖିଲା ଯେ ।୩୯।

ସମ୍ପର୍କେ ପତିର ଗର୍ଭଧାନ ମହାଦେବୀ

ସେ ଦିନୁ ଦିଶିଲା ଆନ ଆନ ତନୁଛବି ଯେ ।୪୦।

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣେ ପାରଦ ମିଶିଲା ପ୍ରାୟ ହେଲା କାନ୍ତି ।

ଶୋଇବାକୁ ବସୁଧାରେ ବଳାଇଲା ମତି ଯେ ।୪୧।

ସେ କ୍ଷୀଣତା କଟୀ ତାର ପୃଥୁଳ ଦିଶିଲା

ଶାଟୀକି ଅତି ଯତନେ ପିନ୍ଧିଲେ ଖସିଲା ଯେ, ।୪୨।

ସୁରସ ଅଶନମାନ ହୋଇଲା ବମନ ।

ସୁରଙ୍ଗ ଅଧର ଜମ୍ବୁଫଳର ସମାନ ଯେ ।୪୩।

ସମଗ୍ରେ କୁଚାଗ୍ରେ ଶ୍ୟାମଳତା ଆଶ୍ରେ କଲେ ।

ସଙ୍ଗ ହେଲେ ଭୃଙ୍ଗ ଯୁଗ ପଦ୍ମ କଢ଼ି ତୁଲେ ଯେ ।୪୪।

ସ୍ୱାଦୁପାଇ ମୃତ୍ତିକା ଭକ୍ଷଣେ ଚିତ୍ତ ଥାଇ ।

ସ୍ୱଚ୍ଛନ୍ଦେ ଗମନ ପାଦ ବୁଲାଇ ପକାଇ ଯେ ।୪୫।

ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଦଶମାସରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଲା ଜେମା ।

ସୂତିକା ଗୃହ-ଗଗନେ ଉଦୟ ଚନ୍ଦ୍ରମା ଯେ ।୪୬।

ଶୁଭିଲା ଏ ଶବଦ ରୋହିଣୀ ରତ୍ନାକର ।

ସର୍ପ-ରଜ୍ଜୁ ରୋମାବଳୀ ଉରଜ ମନ୍ଦର ଯେ ।୪୭।

-ଚ୍ୟୁତ ଦତ୍ତାକ୍ଷର ଶ୍ଲେଷ-

ସୁଯୋଗେ ସୁର ଦଇତ ମନ୍ଥନର ବେଳେ ।

ସମ୍ଭୂତ ସୁନ୍ଦରୀ ଶିରୀ ହେଲା ଏତେବେଳେ ଯେ ।୪୮।

-ଦତ୍ତାକ୍ଷର ଶ୍ଲେଷ-

ସ୍ୱନ ଶୁଣି କୁମାରୀର କେହି କେହି ଭାଳେ ।

ସତ୍ୱରେ ପୁଚ୍ଛିଲେ ପିକ ଡାକୁଛି କି ସାଳେ ଯେ ।୪୯।

ଶିଳାଧୂପ ସେ ରୋଦନ ପଞ୍ଜରୀ କୀରକୁ ।

ସହଜ ହେଲା ଅଛି କି ଉପମା ଦେବାକୁ ଯେ ।୫୦।

ସର୍ବଜ୍ଞ ଜ୍ୟୋତିଷେ ଶୁଣି ଜନମ ପୁଚ୍ଛିଲା ।

ସେ କହିଲା ଅତି ଶୁଭ ଲଗ୍ନେ ଜନ୍ମ ହେଲା ଯେ ।୫୧।

ସପ୍ତଦିନ ବିଧିସାରି ମାଙ୍ଗଲ୍ୟ ଦିନରେ ।

ସୁଭଦ୍ରା ନାମ ବିଧାନ କଲେ ନନ୍ଦିନୀରେ ଯେ ।୫୨।

ସୁରୁଚି ବଢ଼ଇ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଶଶୀ ପରି ।

ସଯତ୍ନ ଧାତ୍ରୀ ପାଳନେ ବଢ଼ଇ କୁମାରୀ ଯେ ।୫୩।

ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କୁତ୍ରିମପୁତ୍ରୀ ଖେଳରେ ତା‌ ମତି ।

ସମୀପରୁ ଜନକ ଘଡ଼ିଏ ନ ଛାଡ଼ନ୍ତି ଯେ ।୫୪।

ସପ୍ତମ ଅଷ୍ଟମ ଶେଷେ ନବମ ବରଷେ ।

ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବିଧି ତା ଅତିଶୟରେ ପ୍ରକାଶେ ଯେ ।୫୫।

ସୁକବି ଅନ୍ୟୋଽନ୍ୟେ ବାଦେ ଶ୍ରୀମୁଖକୁ ଚାହିଁ ।

ସୁଦୃଷ୍ଟି ।୫୦।କମାନଙ୍କୁ ଏ ରୂପରେ ବିହି ଯେ ।୫୬।

ସୁମୁଖୀ ଲପନ ଶୋଭା କୀର୍ତ୍ତିନାରୀ ହେଲା ।

ସୁମନପୁରେ ପଙ୍କିଳପଥେ ଯାଉଥିଲା ଯେ ।୫୭।

ସୋପାନ ବିଚାରି ଶଶୀପରେ ପାଦ ଦେଲା ।

‌ସେ ପଙ୍କ କଳଙ୍କ ହୋଇ ଅଙ୍କରେ ରହିଲା ଯେ ।୫୮।

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ନୋହିଲା ଏଣୁ ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖୀ ପଦ ।

ସ୍ମରି ସ୍ମରି ଉତପ୍ରେକ୍ଷା କଲାକ କୋବିଦ ଯେ ।୫୯।

ସରୋଜ ଶଶୀ ମୁଖକୁ ହୋଇ ଅସମାନ ।

ସଲିଳରେ ବୁଡ଼ି ମରିଥିଲେ ଲଭି ମାନ ଯେ ।୬୦।

ସମ ଏ ଦ୍ରବ୍ୟ ନୋହିଲେ ଆଉ ଦ୍ରବ୍ୟ କିସ ।

ସୃଷ୍ଟିରେ ଆଉ କେ ଥିବ ବଦନ ସଦୃଶ ଯେ ।୬୧।

ସଦୟେ ଏଥିକି ତହୁଁ ଧାତା ଉଦ୍ଧରିଲା ।

ଶୂନ୍ୟେ ବନେ ସେ ବେନି ଦ୍ରବ୍ୟକୁ ସ୍ଥାନ ଦେଲା ଯେ ।୬୨।

ସୁନ୍ଦରୀମା ରଜନୀ ଦିବସେ ନ ଦେଖାଇ

ସୁବୁଦ୍ଧି କଳ୍ପନାରେ କେ ବୁଧ ଏହା କହି ଯେ ।୬୩।

ସ୍ୱର୍ଗ ମର୍ତ୍ତ୍ୟ ପାତାଳେ ଶ୍ଳୋକରେ ଶୋଭା ଯଶ ।

ସମୟେ ସୁଭଦ୍ରାର ହୋଇଲା ପରକାଶ ଯେ ।୬୪।

ସଦାନନ୍ଦ ସୁଖଦାତା ହେ କୃଷ୍ଣସୁନ୍ଦର ।

ସୁବାହୁ ବିଜୟୀ ଚନ୍ଦ୍ର ହାସେ ଶୋଭାକର ଯେ ।୬୫।

ସୀତାବ୍‌ଜ ବଦନ ମନୋହର ରୂପ-ଧର ।

ସନ୍ତାପ ଉପଇନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜର ମନୁ ହର ହେ ।୬୬।

 

ଦ୍ୱିତୀୟ ଛାନ୍ଦ

ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କର କୁମାରୀ ଅବସ୍ଥା ପରେ ଯୌବନାବସ୍ଥା ପ୍ରବେଶ

(ରାଗ-ବଙ୍ଗଳାଶ୍ରୀ)

ସୁଜନେ ଶୁଣ ଲଭି ନବ ଯୌବନ ଅଧିକ ରାମା ସୁଷମା,

ସୁନ୍ଦରେ ସୁନ୍ଦର ମିଶିଲା ଉତ୍ତାରୁ ତହିଁ ଆଉ କି ଉପମା ।

ସିଦ୍ଧ ରସାରମଣୀକି ଶିରୋଧାର୍ଯ୍ୟ ମଣି ମିଳିଲା ସେ ଏବେ,

ସମ୍ଭାବିତ ରାମାମଣି ବୋଲିବାର ଏହା ସେହି ବାଳା ଠାରେ ।୧।

ସଶଙ୍କେ ହରିଅଙ୍କେ ପଶି ଉଚ୍ଛନ୍ନ ମନୁ ନ ତେଜିଣ ଶିରୀ,

ସର୍ବାଙ୍ଗେ ବାଳାର ନନନ୍ଦା ସ୍ନେହରେ ଆସି ଆଲିଙ୍ଗନ କରି ।

ସର୍ବାଙ୍ଗେ ଶିବଅଙ୍ଗେ ଲୀନ ହେବାରୁ ଲୋଡ଼ା ପାର୍ବତୀର ଗୁଣ,

ସୁମନ-ପୁରୀ ମଣ୍ଡନ ଯେତେ ନାରୀ ଅଙ୍ଗେ ଅଙ୍ଗେ ତା‌ ଶରଣ ।୨।

-ରୂପକ ଶ୍ଲେଷ-

ସ୍ୱଭାବରେ ମଦାଳସା ଊରୁ ରମ୍ଭା ଚନ୍ଦ୍ର କଳା ମନ୍ଦହାସେ,

ସିହାଣୀ ଚାହାଣି ମନୋରମା ଭୂରୁ ଚିତ୍ରଲେଖା ପ୍ରାୟେ ଦିଶେ ।

ସରସ ମୃଦୁବଚନେ ମଞ୍ଜୁ ଯେଷା ତିଳୋତ୍ତମା ସହଜରେ,

ସମ୍ମତ ସବୁରୂପରେ କଳାବତୀ ପଦ ସିଦ୍ଧି ତାହାଠାରେ ।୩।

ସ୍ରଷ୍ଟା ପ୍ରମାଦକୁ ନିର୍ମାଣ କାଳରେ ଶୋଭା ଚାହିଁ ମୋହ ହୋଇ,

ସପୀଡ଼ିତ କାମେ ହେବାରୁ ଭ୍ରମରୁ ହୁଡୁଥିଲା କୁଚ ଦୁଇ ।

ସଂସାର ଗୁରୁ ହୋଇ ନବବିଧାତା ଜାଣି ଯୌବନ ସମୟ,

ସମସ୍ତ ଅଙ୍ଗରୁ ଉଚ୍ଚ ମେରୁପରି ଉରେ କଲା ଉଦୟ ।୪।

ସନ୍ତତ ନୟନ ଚଞ୍ଚଳ ହୋଇଲା କଟୀ ଦେଖି ଭୟ ପାଇ,

ଶାଟୀରେ ଲୁଚିଲା କଟୀ ଭୀତିବଶେ ନେତ୍ର ତରଙ୍ଗ ଅନାଇ ।

ସେହି ଉଭୟ ଭୟକୁ ନିବାରଣେ ଗଢ଼ୁଥିଲା ବେନିସ୍ତନ,

ସୁଚିରେ ଲୁଚି ସେ ଅତି ନ ବଢ଼ିଲେ କରି କେଶ ଦରଶନ ।୫।

ସୂତ୍ର ସେ କେଶ ଚରମ ଆସ୍ତେ କଲା ଦେଖି ଉରଜ ଉନ୍ନତି,

ସୁଦୁର୍ଲଭ ମୁଖେ ଦର ଲଭି ପଦ ଆରମ୍ଭିଲା ମନ୍ଦଗତି ।

ସରୁ ଲୋମାବଳୀ ଉଦରେ ଅଙ୍କୁର ପିପୀଲିକା ଶ୍ରେଣୀ ପରି,

ସରୋବରେ କି କଳା ଅହି ରହିଲା ନାସା ଖଗେନ୍ଦ୍ରକୁ ଡରି ।୬।

ସୁରଙ୍ଗ ଅଧର ଅତିଶୟ ରଙ୍ଗ ଦିନୁ ଦିନୁ ହେଲା ତହିଁ,

ସିନ୍ଦୂରରେ ସ୍ନାନ କଲାକି ଅରୁଣ ଗୁଣ ମନ୍ଦହାସେ ଶୋହି ।

ସ୍ୱର୍ଭାନୁ ଅଳକା ସାଜିବା ଦେଖିକି ମାଣିକ୍ୟ ରୂପରେ ଶଶୀ,

ସବୁପ୍ରକାରେ ଗୁପତ ହେଉଅଛି ଝଟକ ମାତ୍ରକ ଦିଶି ।୭।

ସଉରଭପୁର ହୋଇଲା ଶରୀର ପଦ୍ମ ଯେ ହାରିଲା ମୁଖେ,

ସର୍ବତୋମୁଖେ ବୁଡ଼ାଇ କି ତା ଦୋଷ ଛଡ଼ାଇ ବିହିଲା ସୁଖେ ।

ସତିଳ ଗଣ୍ଡ ମଣ୍ଡଳ ତା‌ ଦିନକୁ ଦିନ ଦିଶେ ଅତି ଝଳି,

ସେବିତ ହୋଇଲା ଦର୍ପଣ ପୁରତେ ଯାହା ଚାହିଁ ଦର୍ପ ଦଳି ।୮।

ସରିଲା ବୀଣା ବଡ଼ପଣ ତରୁଣୀଶୁକ ପଢ଼ାଇବା ଶୁଣି,

ସ୍ୱଆୟତ୍ତେ କିଛି ନ ଭାଷି ସେ ପର ପୀଡ଼ାରେ ପ୍ରକାଶେ ବାଣୀ ।

ସୁକୁମାରୀର କଣ୍ଠ ଛବି ଅନାଇ ଶଙ୍ଖ କୁନ୍ଦେ ସଙ୍ଗ ହୋଇ,

ସନ୍ଧ୍ୟା ପ୍ରଭାତେ ଶିବେ ସ୍ତୁତି ଆରମ୍ଭେ କିଛି ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ପାଇଁ ।୯।

ସଦ୍ମକଲେ ତାଳପତ୍ରକୁ ଘଉଡ଼ି ଶ୍ରବଣଯୁଗେ ତାଟଙ୍କେ,

ସୁରାଚାର୍ଯ୍ୟ ଶୁକ୍ର ଅନାଇ କହିଲେ ତୋ ସମ ନାହିଁ ତ୍ରିଲୋକେ ।

ସ୍ପୃହା ବଶରେ ଭୁଜକୁ ଶୋଭା‌ କଲା ହରିତାଳ କାଳି ଚିତ୍ରେ,

ସୁମନଲିଟ ଲମ୍ପଟ ଚମ୍ପାଦାମେ ହେଲା, ତା ମୋହନ ମ‌‌‌ନ୍ତ୍ରେ ।୧୦।

ସଞ୍ଚ ନିତମ୍ବ ବିମ୍ବହୋଇ ପୀବର ରୂପକ ଘେନି କି ରୁଚି,

ସ୍ୱତ ଦମ୍ଭଚ୍ଛେଦ ଚକ୍ର ଥୋଇଲା କି କାମ ତର୍ଜନାରେ ଆଞ୍ଚି ।

ସପ୍ତଳା କଳୀକି ଦଳିଲା କରଜ ମଞ୍ଜୁ ମଞ୍ଜୁଆତି ରସେ,

ସରଙ୍ଗ ହେବାରୁ କରବୀର କଳି ଝକି ସବୁରୂପେ ଦିଶେ ।୧୧।

ସଘଟଣ ଊରୁଯୁଗଳ ଭୀରୁ ବର୍ତ୍ତୁଳ ଅନଉପମ,

ସଫଳ ହୀନ ଦନ୍ତୀଦନ୍ତ ସ୍ତମ୍ଭକେ ଉପଲିପିଲା କୁଙ୍କୁମ ।

ସଘନ ଜଘନ ହେଲା ଭଦ୍ରାସନ ଶୋଭନକୁ କଲା ହାସ,

ସଉଦାମିନୀ କାମିନୀ କାନ୍ତିଲବ ନ ପାଇ କ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ ।୧୨।

ସୁବର୍ଣ୍ଣ ପାଚକ ବୟଃ ସନ୍ଧିକାଳ ବିଧିବଶେ ହେଉଁ ମେଳ,

ସୁତନୁ ହେମତନୁକୁ ଦିନୁ ଦିନୁ ବିଶେଷ କଲା ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ।

ସଉଚ୍ଛକେ ଚାହିଁ ସେ କାନ୍ତି କେତକୀ ରହିଲା କଣ୍ଟକ ଦୁର୍ଗେ,

ସୁବର୍ଣ୍ଣଚୁଡ଼ି ପୀତାମ୍ବର ଥିବାର ବାରିତ ନୋହିଲା ଅଙ୍ଗେ ।୧୩।

ସଙ୍ଗୀତ ବିଦ୍ୟା ଆଦିଦେଇ ସେନେହୀ ଶାରଦା ସୁବୁଦ୍ଧି ବଳେ,

ସୁଚରିତ୍ର ଆଉ ସୁନ୍ଦରୀମା ଗୋଳ ନ କର ଭାଳି ମୋ ତୁଲେ ।

ଶୁଣି ସମସ୍ତ ସୁନ୍ଦରୀ ପରାଜୟ ରତି ପଶିଲା ମତିରେ,

ସୁଜାଣ ରାମା ଜାଣିଲା ରତି ହୋଇ କଥାଏ ଅଛି ସଂସାରେ ।୧୪।

ଶୁଭୁ ମୁଁ ସୁନ୍ଦରୀ ସୃଷ୍ଟି ରାଜା ବୋଲି ଏ ଛଳେ ଛଳି ଅବଳା,

ସଘଣ୍ଟି ନୂପୁରୁ ବଳା ବୀରତର ଚରଣରେ ବଜାଇଲା ।

ସାଧାରଣ ନୋହେ କିଶୋରୀ କୁଟିଳ କଳା ମନ୍ଦ କୃଶ ଚାରି,

ସର୍ବତ୍ରଠାରେ ଶୋଭାହୀନ ବୋଲନ୍ତି ତାହାକୁ ସୁନ୍ଦର କରି ।୧୫।

ସମ୍ଭାଳିଛି ପୁଣି କେଶ ହାସ ଗତି କଟୀ ମଧ୍ୟେ ନିରନ୍ତର,

ଶୁଣି ଏ ଶଦ୍ଦ ତାହା ଅଙ୍ଗେ ମିଳିଲେ ଆସି ସର୍ବ ଅଳଙ୍କାର ।

ସଂହନନ ଛୁଇଁ ବାଳାର ଅଧିକ ସୁନ୍ଦର ହୋଇବା ପାଞ୍ଚେ,

ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭୂଷଣ ଭୂଷଣ ବୋଲାଇଲେ ବଳି ସ୍ୱର୍ଗେ ତଳେ ମଞ୍ଚେ ।୧୬।

ସମୟ ବଶୁଁ ଦିବସକୁ ଦିବସ ହେଲା ଆନ ଆନ ରୀତି,

ଷାଠିଏ ଚାରି ବନ୍ଧପଟେ ସହିଲା କୃତ୍ରିମ ପୁତ୍ରିକା ପ୍ରୀତି ।

ସଂଯୁକ୍ତା ହୋଇଲା ବିଦ୍ୟା ଗୁରୁ ଭୟ ଦର୍ପକ ଠାବରେ ଯାଇଁ,

ସୁଧା‌ ଚନ୍ଦନ ରଜ ଖୋଳା ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ନିରଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ହୋଇ ରହି ।୧୭।

ସାରଙ୍ଗ ଦନ୍ତ ପଲ୍ୟଙ୍କେ ସମର୍ପିଲା ଧାତ୍ରୀ କୋଳ ସ୍ନେହମାନ,

ସ୍ୱଚ୍ଛନ୍ଦ ଭ୍ରମଣି ଯାଇ ଅବରୋଧେ ବନ୍ଦୀ ହେଲା ପ୍ରତିଦିନ ।

ସମବୟସୀ ବୟସୀରେ କପଟ କରାଇଲା ଲଜ୍ଜା ଆଳୀ,

ସଖୀ ପରିହାସ ବନକମାନଙ୍କୁ କହି ଜାଣିଲା ସେ ଛଳି ।୧୮।

ସମ୍ପୁଲ ତିଳପ୍ରସୂନ ପରା ନାସା ଭାଷା କହିବାର ବେଳେ,

ସାରଙ୍ଗ ଗତି ଚାହିଁ ହୃଦ ପଦକ ମଣିକି ଏମନ୍ତ ବୋଲେ ।

ସହଚରୀରେ କାହିଁପାଇଁ ଏହାକୁ ନାୟକ ବୋଲନ୍ତି ବୁଧ,

ସତ କହିବୁଟି କପନ ନ କରି ମୋ ମନ ହୋଇବ ବୋଧ ।୧୯।

ସେ ଶୁଣି ବୋଇଲେ ନାୟକଟି ସେହି ହୃଦେ ନିରତେ ଯେ ଥାଇ,

ସେତକ ଇଙ୍ଗିତ ଘେନି ସେ ଚତୁରୀ ନମ୍ରବଦନ ହୁଅଇ ।

ସରାଗ ଦୃଷ୍ଟିପାତ କରେ ତହିଁରେ ଫୁଲେ ଭୃଙ୍ଗ ହେଲେ ଯୁତ,

ସଅର୍ଥ କରି ଶୁଣଇ ଅନୁରାଗ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଯେତେ ଯେତେ ଗୀତ ।୨୦।

ସୁବିମ୍ବ ଚାହିଁ ଦର୍ପଣେ ଚୁମ୍ବିବାକୁ ଗୋଜ କରନ୍ତେ ଅଧର;

ସଜନୀ ଦେଖିଲେ ବଞ୍ଚାଇ ତାମ୍ବୁଳ ତଳେ ପକାଇ ସତ୍ୱର ।

ସମୁଦ୍‌ଗତ ଚିତ୍ର ଘେନିବା ଛଳରେ ରଖିଥାଅ ପାରଶ୍ୱରେ,

ସମକଚ୍ଛ ବକ୍ଷୋରୁହ ତୁଳପରି ଏକାନ୍ତ ହୋଇବା ଠାରେ ।୨୧।

ସାନ ଦେଖି ତାକୁ ଅତି ଆନନ୍ଦରେ ଚିତ୍ତେ ଏ ଗର୍ବକୁ ବହି;

ସୁମେରୁ ଯାହା ସମାନ ହୋଇଲାକୁ ଦେବେ ବାସ କଲେ ତହିଁ ।

ସବିତାକର ନିରନ୍ତର ନ ଛାଡ଼େ ଏମନ୍ତ ରମ୍ୟ ସେ ସ୍ଥାନ,

ସରିଷପ ତାହା ତୁଲେ ସମକଲେ କେହି ହୋଇବ ସମାନ ।୨୨।

ସାରକୁ ସାର ବଡ଼କରି ମାରଇ ପଶା ଖେଳିବାର ବେଳେ,

ସକ୍ରୋଧ ହେଉଥାଉ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଁ ଏ ଥାନ୍ତି ବୋଲି କୁଚ ତୁଲେ ।

ସୁବେଣୀ ଜୁଡ଼ା ଖୋଷା ତିନି ବିଧାନ ଦିନେ ଦିନେ କରେ କେଶେ,

ସଯତ୍ନେ ବେଶରେ ଗୁଣା ବସଣିକି ସେ ଛବିରେ ମଣ୍ଡେ ନାସେ ।୨୩।

ସରିବାର ନୋହେ କଥନ କୁସୁମ ସମୟ ଉତ୍ସବ ତାର,

ସାତଦିନ ବନ୍ଦୀ ମନ୍ଦିରେ ରହିଲା ଘେନି ସେ କୁଳବେଭାର ।

ସାରଣା କଲା ମଦନକୁ ଜଗତେ ଜିଣଇ ଦେବି ନିଶ୍ରମେ,

ସହସ୍ରାକ୍ଷ ଜାଣି ଦର୍ଶନ ଲୋଭରେ ପ୍ରଶଂସିଲେ ଗଉତମେ ।୨୪।

ସୀମା ଦ୍ୱୟ ଗଜ କି ଅଛି କାମର ରାଜନ ବୋଲନ୍ତି ସର୍ବେ,

ସଂଶୟ ମନେ ହେଉଥାଇ ତା ରାମା ଯୁବାକାଳେ ଛେଦେ ଏବେ ।

ସାରଙ୍ଗ ତରଙ୍ଗ ନୟନ ତୁରଙ୍ଗ ଅଙ୍ଗଦେଶେ ମନୋହର,

ସମଦ କୁଞ୍ଜର ଗଗନ ଏ ଘେନି ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ପଞ୍ଚଶର ।୨୫।

ସାର୍ଥକ ପୁଣି ବୀରପଦ ତାହାର ନବ ରସବତୀ ଘେନି,

ସାରଙ୍ଗ କପାଳେ ନେତ୍ର ତୀକ୍ଷ୍‌ଣ ଶର ରଥାଙ୍ଗ ତାଟଙ୍କ ବେନି ।

ଶାୟକ ଗନ୍ଧ ତିଳକ ଦିବ୍ୟଫରୀ ନିର୍ମଳ ଲଲାଟପଟ,

ସମାଧି ଭଙ୍ଗ ହୋଇବେ ଶିତିକଣ୍ଠ ଏଥର ହୋଇଲେ ଭେଟ ।୨୬।

ସତାଇଶ ପଦେ ଛାନ୍ଦ ଶେଷ ତୋଷ ଉପଇନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ମତି

ସକାର ମିଳି ଛାନ୍ଦ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବାର ଗୋମୂତ୍ରେ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସ୍ତୁତି ।

ସୁଦରଶନ ଧର ନରନାୟକ ବିପତ୍ତି ଦର୍ଶନେ ହରି,

ସୁଦରଶନ କର ଦରଦାୟକ ବିପତ୍ତି ଆସ କରି ।୨୭।

 

ତୃତୀୟ ଛାନ୍ଦ

ସୁଭଦ୍ରାର ଶରୀର ଶୋଭା ବର୍ଣ୍ଣନ

(ରାଗ-ଚୋଖି)

ସୁମନେ ଶୁଣ ସୁଜନେ ସୁଭଦ୍ରା ଅଙ୍ଗ ବର୍ଣ୍ଣନେ ଉଚ୍ଛନ୍ନ ହେଉଛି ଚିତ୍ତ ଉପମା କାହିଁ ।

ସଦୃଶ ଏକା ତାକୁ ସେ, ବିମ୍ବ ଯା ଦର୍ପଣେ ଦିଶେ ଚିତ୍ର ଲେଖିବାକୁ ରଙ୍ଗାଜୀବ ତ ନାହିଁ ।

ସହସ୍ର ବଦନେ ଅନନ୍ତ ।

ସ୍ୱରୂପ ଶୋଭାକୁ କରୁଛନ୍ତି କବିତ୍ଵ ।୧।

ସମାନ ଦ୍ରବ୍ୟ ସମାନ ଅମୂଲ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ କି ଘେନ ଏ ଘେନି ଅନଉପମା ହେଲା ଚତୁରୀ ।

ସୁନାତୁଲେ ଗୁଞ୍ଜଫଳ ହୋଇଲା ପରାୟେ ତୁଳ ବର୍ଣ୍ଣିବି ମୁଁ ରହିବାକୁ କବି ଚାତୁରୀ ।

ସାର ସେ ସଂସାରେ ସୁନ୍ଦରୀ

ସରି ଚରଣ ଘଷା ଶିଳାକୁ କିନ୍ନରୀ ।୨।

ସକୁନ୍ତଳା ସକୁନ୍ତଳ ନୀଳ କୁଟିଳ ଗହଳ ଚିକ୍‌କଣ ଲମ୍ବ ବିଭିନ୍ନ ବାସ ନିବାସ ।

ସୁଦୃଦ ମୂଢ଼ ବରହୀ ପୁଚ୍ଛ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେବା ପାଇଁ ଗଳଥା ପାଇଲା ଯାଇଁ ଲୋକେଶ ପାଶ ।

ସେ ଚିହ୍ନ ଚନ୍ଦ୍ରିକା ପ୍ରମାଣ ।

ସଭୟ ହୋଇଲେ ଶୁଣି ଉପମାଗଣ ।୩।

ଶୀକର ଅଶ୍ରୁ ନିକର ମୁଞ୍ଚି କାଳେ ଜଳଧର ଉଦେ ହୋଇ ଅନୁକ୍ଷଣେ କରେ ଯା ଘୋଷ ।

ଶୁଣାଇ ସବୁଙ୍କୁ କହି ମୁଁ କେଶ ସମାନ ନୋହି ଘନକେଶୀ ବୋଲିବାର କବିଙ୍କ ଦୋଷ ।

ସୁହୃଦତା କଜ୍ଜ୍ୱଳ କଲା ।

ସଦଳିତ ହୋଇ ନେତ୍ର ଅଞ୍ଜନ ହେଲା ।୪।

ସୁମନସେ ଦେଇ ଚୁମ୍ବ ଝଙ୍କାର ଛଳେ ରୋଲମ୍ବ କହନ୍ତି ବିନୟ ବାଣୀକି ଅନୁସରି ।

ସୁନାରୀ କେଶ ଅର୍ଚ୍ଚନେ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ନେଲେ ବଚନେ କହିବି ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ସମ୍ଭାଳିକରି ।

ସୁମନରଜେ ସେ ଧୂସର ।

ସୁକେଶୀ ତୋ କେଶଛବି ହ୍ରାସ ଭ୍ରମର ।୫।

ସୁରସୁତା ବୀଚୀ ଛଳେ କର ଉପରକୁ ତୋଳେ ହାରିଲି ବୋଲି ଓଳଗି କି ଶିରୋଧାର୍ଯ୍ୟ ।

ସୁପର୍ଣ୍ଣଠାରେ ତକ୍ଷକ ଶରଣ ଗଲା ପ୍ରାୟକ କବରୀ ମଧ୍ୟେ ଚାମର ଲୁଚିଲା ଲାଜେ ।

ସଂଜ୍ଞାବହ ଲଭି କି ତମ ।

ସତ୍ୱରେ ଗହ୍ୱରେ ଯାଇ କଲା ବିଶ୍ରାମ ।୬।

ସିଂହିକାସୁତ ବିବେକ କେଶ ଉପମାରେ ଧିକକରିବେ ମୋତେ ଲୋକେ ଏହା ଜାଣିଲା ।

ସହି ନ ପାରିବି ମାନ ସହିବି ସୁଦରଶନ ଘାତକୁ ଏ ପାଞ୍ଚେ ଆଗୁଁ ଦ୍ୱିଖଣ୍ଡ ହେଲା ।

ସେହିକଥା ଏବେ ସେ ଗୁଣି ।

ସୁଧା କାହିଁକି ଖାଇଲି ହୁଅଇ ଗୁଣି ।୭।

ସୂତ୍ରାମାମଣି ମାଳିକା ଶିଶୁଚକୋର ପାଳିକା ଧିକ୍‌କାରେ ଝଳି ଅଳକାବଳୀ ସୁଷମା ।

ସାରଙ୍ଗ ମଦେ ମଦନ ଲେଖିଛି ଜନ ମୋହନ ମନ୍ତ୍ର କି ଦେବନାଗରେ ଏହି ଉପମା ।

ସଘଟିତ ଶୁଭ ପ୍ରକାଶେ ।

ଶିଷ୍ଟ ତମାଳ ଅଙ୍କୁର ତୋରଣା କି ସେ ।୮।

ସ୍ୱୟମ୍ଭୁ ବାଣଠାବରୁ କର ଋଣ କରି ଭୀରୂମଣିର ନିର୍ମାଣି ସାରି ଚାରୁଚିକୁର ।

ସିଞ୍ଚାଡ଼ି ଦେଲା ଯେ ପାଣି ଶେଷକଳା ପଡ଼ି ଶ୍ରେଣୀ ଭୂତେ ରହି ବିନ୍ଦୁ ବିନ୍ଦୁ ହୋଇ ସୁନ୍ଦର ।

ସୁଦୃଷ୍ଟି ଏ ରୂପେ ହୁଅଇ ।

ସୁମତି ଚୂର୍ଣ୍ଣ କୁନ୍ତଳ ବୋଲି ନ କହି ।୯।

ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ଜାତସ୍ଥାନ ସୁ ଶ୍ରୀନିବାସ ତପନ ଶ୍ରୀନିବାସ କରେ ବାସ ପୁଣି ମୋହର ।

ସାରସ ଏ ଗର୍ବ ବହି ଶୁଭ୍ରାଂଶୁ ଏମନ୍ତ ତହିଁ ମୁହିଁ ସାଗର କୁମର ସୁଧା ଶରୀର ।

ସୋଦର କମଳାର ପୁଣି ।

ସାଧୁ କେଡ଼େ ନାରୀମୁଖ ନୋହିବ ଜିଣି ।୧୦।

ସତ୍‌କବି ହୃଦୟ ମାତ୍ରେ ଏ ପାଞ୍ଚ କରି ତ୍ଵରିତେ ଲପନ ସଙ୍ଗତେ ତୁଳି ହୁଅନ୍ତେ ଆସି ।

ସେ ବିଜ୍ଞ ଜାଣି କମଳ ଫିଙ୍ଗିଦେଲା ପଡ଼େ ଜଳ ତୁଳିବାରେ ଲଘୁ ହୋଇ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱଗ ଶଶୀ ।

ସଂଯୋଗ ତୁ ହୀନ ଦଇବ ।

ସେ ଯୋଗରେ କଲା ଏଥି ଏହା କହିବ ।୧୧।

ସଦାଶିବ ଗୁଣମୟୀ ଦୁହେଁ ତ୍ରିପୁର ବିଜୟୀ ବୋଲାଇବା ସକାଶୁଁ କି ଆରମ୍ଭି କଳି ।

ସମମଣ୍ଡଳ ଶର୍ବରୀପତି ଦୁଇଖଣ୍ଡ କରି ବାଣ୍ଟି ନେବାରେ କଳଙ୍କ ପଡ଼ିଲା ଗଳି ।

ସୁବିଖ୍ୟାତ କଲା ମୁକୁଟ ।

ସଘଟଣା ହୋଇଲା ଯେ ବାଳୀ ଲଲାଟ।୧୨।

ସହସ୍ରଭୁଜ ବଇରୀ ପୂର୍ବରେ ରାମକୁ ହାରି ଦେଇଥିଲେ ଧନୁ ଆଉ ଥିଲା ପରଶୁ ।

ସୁବେଣୀକି ରାମା କହି ଆକାରେ ଅଧିକ ଏହି ଅର୍ପିତ କଲେ କି ତାହା ଏ ଭୟବଶୁଁ ।

ସ୍ୱବଡ଼ାଇ ପ୍ରକାଶେ ଭୀରୁ ।

ସର୍ବ ଦେଖାସ୍ଥାନେ ଥୋଇ ବୋଲାଇ ଭୂରୁ ।୧୩।

ସତ ରଜ ତମ ନେତ୍ର ନିର୍ମିତ ଅତି ବିଚିତ୍ର ଶ୍ୱେତ ରଙ୍ଗ କଳା ତିନିବର୍ଣ୍ଣ ସେ ଏଣୁ ।

ସମାଧାନ କଲା ବିଧି ମଣିମନ୍ତ୍ର ମହୌଷଧି ତ୍ରିବିଧ ବଶୀକରଣ ଜଗତ ଯେଣୁ ।

ସବଶ ନୋହିବ କେ ଜନ ।

ସ୍ୱୟଂଭୁ ସ୍ୱୟଂଭୁବ ଯେ କରିବ ଚ୍ଛନ୍ନ ।୧୪।

ସଂହାରିଣ ଯୁବାଦମ୍ଭ ମୁନିମାନଙ୍କୁ ଆରମ୍ଭ ଶୂଳୀ ନେତ୍ରାନଳେ କାମ ଭସ୍ମିତ ହେଲା ।

ଶରବ୍ୟୟ ଜଗଜ୍ଜୟନିମିତ୍ତେ ନିର୍ମାଣମୟ ସେ ସୁକୃତବଶେ ଆଣି ଏ ଜନ୍ମ ଦେଲା ।

ଶାଳି ଶଙ୍ଖ ନୀଳ ହିଙ୍ଗେୁଳେ ।

ସୂକ୍ଷ୍ମ ପକ୍ଷ୍ମ ପକ୍ଷକୁ ଲଗାଇ ମଞ୍ଜୁଳେ ।୧୫।

ସୁରଶିଳ୍ପୀ ତା ଜାଣିଲା ଭାବେ ସଂସାର ବୁଡ଼ିଲା କି ରୂପେ ହୋଇବ ରକ୍ଷା‌ ବୁଦ୍ଧି ବିଚାରି ।

ସୀତାପତି ବେନିଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ପରଶୁ କୋଦଣ୍ଡ କରିଥିଲେ ତାହା ଆଣି କପାଳ କରି ।

ସନ୍ଧି ଏହି ଧନୁରେ କହି ।

ସେ ତୋଳି ନ ପାରି ଲାଜେ ନିବର୍ତ୍ତି ରହି ।୧୬।

ସଦୃଶ କାହିଁକି ମୋତେ ନେତ୍ରକୁ କଲେ ଜଗତେ ସେହି ଡରେ ମୁଁ ତ ଆସି ଅରଣ୍ୟେ ରହି ।

ସପତ୍ନୀତା ମୋତେ କରି ସେ ଶର ସ୍ୱରୂପ ଧରି ଖେଳ ବ୍ୟାଜେ ଖୋଜୁଅଛି ପଶିବି କାହିଁ ।

ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ ମୃଗ ଏ ଭୟେ ।

ସଚଞ୍ଚଳ ହୋଏ ଏକା ମାରୀଚ ପ୍ରାୟେ ।୧୭।

ସମେ ଯେ ଆଉ ଖଞ୍ଜନ ସେ ଦେଖି ନେତ୍ର ଅଞ୍ଜନ ଭାବେ ଏତ ଅଠାକାଠି ପକ୍ଷୀ ଧରଣେ ।

ସଜ କରିଅଛି ପାଶ ବିଚାରି ଆରମ୍ଭ ନାଶ ଏ ଡରେ ସେ ଥୟ ହୋଇ ନ ରହି କ୍ଷଣେ ।

ସମ୍ଭାଇଣ ଜଳରେ ମୀନ ।

ବୁଡ଼ି ବଳେ ତା ତରସ୍ତ ନିମିଷ ହୀନ ।୧୮।

ସଭ୍ରମ ହୋଇଣ ଜନେ ସମାନ ହେବାକୁ କ‌‌ର୍ଣ୍ଣେ ଲେଖି ଦେଖି ଧିକ୍‌କାରେ ପୋଛିଣ ଲୁକାର ।

ସେହି ଏ ଶ୍ରୁତିରେ ସମ ହୋଇନାହିଁ ତ ଉପମା ଚିତ୍ତ ବନ୍ଧନକୁ ବୋଲି ପାଶ ପ୍ରକାର ।

ସାଦର ପାଟଳୀ ପ୍ରସୂନ ।

ସହକାର ଫଳ ଅର୍ଦ୍ଧୁ ହେଲା ନାଶନ ।୧୯।

ସ୍ୱଳ୍ପ ବିବେକୀ କି ନାକ ଘୋଣାକୁ ବୋଲନ୍ତି ଲୋକ ଉଚ୍ଚ ମରୁତ ନିବାସୁ ଯୋଗ୍ୟ ଏ ଭାଷା ।

ସ୍ୱାଧୀତାପତି ବରୁଣ ବେନି ବେଣୁ ଝଳି ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗ୍ୟ ତରୁଣୀରେ କଲେ ଉପମା ନାସା ।

ସ୍ୱର କରେ ବଚନେ ଜାତ ।

ସାଧ୍ଵୀର ସ୍ୱାଦୁ ସେ ଆସ୍ୱାଦନରୁ ସତ ।୨୦।

ସାରୀ ଆଦି ଯେତେ ଖଗ ପୋଷନ୍ତି କୃତୁକୀବର୍ଗ ପୁରେ କୀର ପିଞ୍ଜରେ ରଖନ୍ତି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ।

ଶିକୁଳି ବ୍ୟାଜେ ଶାଙ୍କୋଳୀ ଶୁକକୁ ଦିଅନ୍ତି ଭାଳି ଅଜ୍ଞପଣେ ଦୁଇଠାକୁ ହୋଇବ ଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ସତ୍ଵ ଅଳ୍ପ ତିଳକୁସୁମ ।

ସପ୍ତସ୍ୱର ଘୋଷ ପିକ କେହି ସେ ସମ।୨୧।

ସିମନ୍ତିନୀ ଚାରୁଓଷ୍ଠ ପୁଷ୍ପବନ୍ତ ଗୁଣେ ପୁଷ୍ଟ ସ୍ଫୁଟ ନୋହେ ଜବା ଦୃଷ୍ଟି କାଳିମା ଘେନି ।

ସଙ୍ଗ ତହିଁ ହାସ ଆସି ହୋଇଲେ କି ମିଶାମିଶି ବଧୂବର ଯଶ ସନ୍ଦେଶ ନ ଭାବେ ।

କାହା ଘେନି କେ ଶୋଭେ ।୨୨।

ସଚେତନ ନୋହେ ବିମ୍ବଓଷ୍ଠେ ହୋଇ ଅବଲମ୍ବ ତହିଁ ଦେଖି ହାସ ସେହି ଶୋଭାକୁ ଇଚ୍ଛି ।

ସ୍ୱରୂପ ବାସୁଦେବଙ୍କୁ ବହିଲା ପ୍ରାୟେ ପୌଣ୍ଡ୍ରକ ଭସ୍ମ ଯୋଗ ହେଲା ସିଦ୍ଧ ନୋହିଲା କିଛି ।

ଶ୍ରମ କରି ବହୁତ କାଳ ।

ସାରି ପାରିବ କେ ଓଷ୍ଠ ହାସ ମଞ୍ଜୁଳ ।୨୩।

ସଝଲକ ଦନ୍ତପରା ହେବା ଇଚ୍ଛା କୁନ୍ଦେ ହୀରା ସ୍ଫୁଟ ତୁଟି ଉପମା ଭାଜନ ନୁହନ୍ତି ।

ଶାମୁକା ପଦ୍ମରାଗର ମଧ୍ୟେ ଦିଶଇ ସୁନ୍ଦର ଜାତ ହୋଇ ବେନିପନ୍ତି ସୁଜ୍ୟୋତି ମୋତି ।

ସରାଗ ସରୋଜ ମଧ୍ୟେ ତ ।

ସମେ ତଣ୍ଡୁଳ ଫଳିଲା ଏ ଅଦ୍ଭୁତ ।୨୪।

ସୁପର୍ବାଣଙ୍କ ଅଶନ ଅଧର ପଲ୍ଲବ ଘେନ ଭରି ମୁଦିବାରୁ ଯେତେ ପଡ଼ି ଝଲକି ।

ସେ ନୁହଇ ନାଶ ଦ୍ରବ୍ୟ ତା ପାନେ ଅମର ଦେବପନ୍ତି ଦେଇ କଲା ତହିଁ ଧାତାଧାରୀକି ।

ସାକ୍ଷ୍ୟ ହୋଇ ସୁଧା ପଦକୁ ।

ସମ୍ମିଳନଟି ରସନା ଲଭି ସ୍ୱାଦୁକୁ ।୨୫।

ସଂସାର ନାରଙ୍ଗ ଫଳ ଖୋଳି ତା ପରି ବିମଳ ମଧୁପୂର୍ଣ୍ଣକରି ତହିଁ ଚିବୁକ ବିହି ।

ସୁକର୍ମବନ୍ତ ଦୟିତ ସ୍ପରଶେ ହେଉ ଉନ୍ନତ ଆଗୁଁ ଏ ବିଚାର ସିଦ୍ଧି କରି ତ ତହିଁ ।

ସଂକଳ୍ପନା ଓଷ୍ଠ ତଳରେ ।

ସମୃଦ୍ଧ କି ପଞ୍ଚକଳା ଶଶୀକି କରେ ।୨୬।

ସୁଗ୍ରୀବ ଦର୍ଶନେ କମ୍ବୁ ତେଜି ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଅମ୍ବୁ ନିଶ୍ଚେ ନୀଚମୁଖେ ତିରସ୍କାର ପାଇଲା ।

ସମତ୍ତ କପୋତ ଶ୍ରେଣୀ ଲକ୍ଷିତ ହେବାର ଜାଣି ଦଇବ ସେକାଳେ ହୁଁ ହୁଁ ବୋଲି ତର୍ଜିଲା

‌ସେ ଦକ ତା‌ ଚିତ୍ତୁଁ ନ ଯାଏ ।

ସ୍ୱନେ ତାହି କହେ କଥା ପ୍ରସଙ୍ଗ ପ୍ରାୟେ ।୨୭।

ସନ୍ଧିହୀନ ଅତି ପୀନ ତୁଙ୍ଗ ବର୍ତ୍ତୁଳ କଠିନ ଉରଜ ତୁଳକୁ କଲେ ରଥାଙ୍ଗ ଶ୍ରଦ୍ଧ ।

ସେତୁକୃତ ଯେ ରସିକ ଗୁଣେ ପରମ ବିବେକ ବିଚ୍ଛେଦ ଶାପ ବିହିଲେ ଏ ଘେନି କ୍ରୋଧ ।

ସମତ୍ୱ ବାଞ୍ଚିତ ମର୍ଦ୍ଦଳ

ସ୍ୱାଧୀନତା ନ ଯୋଗାଇ ପ୍ରହାର ତଳ ।୨୮।

ସଙ୍କୋଚରେ ନାରିକେଳ ତାଳ ନୋହି କୁଚ ତୁଳ ଘୋଡ଼ି ହୋଇଲେ ବକଳ ସକଳ ଅଙ୍ଗେ ।

ସୁଜମ୍ଭୀର ମାତୁଳଙ୍ଗ ଏହି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆତଙ୍ଗ ଉକୁଚି ହୋଇ ଅଛନ୍ତି ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଅଙ୍ଗେ ।

ସତତ ଆନ୍ଦୋଳିତ ଜାଣ ।

ସନ୍ନିଧ ଶ୍ରୀଫଳ ନାମୁଁ ବିଲ୍ୱ ଭାବିଣ ।୨୯।

ସତୀ ପାର୍ବତୀ ହେଲାକୁ ସିନା ମୋ ଆଣି ହିତକୁ କାମ ଭସ୍ମଗଲା ଏହା ଭାବି କି ଚିତ୍ତେ ।

ସଜୀବ କରଣେ ମନ ମଧ୍ୟେ ତାକେୁ ବତ୍ସେ ସ୍ଥାନ ରୂପେ ବ୍ୟାଜେ ଶମ୍ଭୁ ହୋଇ ଯୁକ୍ତ ଅମୃତେ ।

ସୁଝୀନବାସେ ସେ ଆଚ୍ଛନ୍ନ

ସଞ୍ଜୀବନୀ ମନ୍ତ୍ରେ କରିବାକୁ ପ୍ରସନ୍ନ ।୩୦।

ସରସୀ କ୍ଷୀଣ ଉଦର ପରିତ ଲାବଣ୍ୟ ନୀର ଉପସ୍ଥିତ ବେନିକୁମ୍ଭ ଘେନି ମଦନ ।

ସଖଳିତ ପଦ ହୋଇ ପଡ଼ି ବୁଲିଗଲା ସେହି କୂଳେ ଲାଗିଲେ କି ଘଟକରି ପ୍ଳବନ ।

ସେ ମର୍ଜ୍ଜନ କେଉଁଠାବରେ ।

ସଚଳିକ ଜନ ନେତ୍ର କି ଖୋଜିବାରେ ।୩୧।

ସମ୍ପୁଟ ଉରଜ ମତ କୁନ୍ଦିବା ପାଇଁକି ଯୁତ କରିଥିଲା ଭୁଜ ମଞ୍ଜୁରଜ୍ଜୁ ପାଶକୁ ।

ଶୁଣା ଉତ୍ପାତ ନୁହେଁ ତ ବଲ୍ମୀକରୁ ବିଦ୍ୟୁ ଜାତ ଚିରପ୍ରଭା ଅଧୋଗତି ଧୈର୍ଯ୍ୟଧ୍ଵଂସକୁ ।

ସରିତ ଲହରୀ ବଲ୍ଲରୀ ।

ସୁଜାଣ ଲକ୍ଷନ୍ତି ସେ ଶୋଭାକୁ କି କରି ।୩୨।

ସେ ମୋହନ ଶର ପାଞ୍ଚ କଳ୍ପନା କରିଛି ପାଞ୍ଚଶର ଏସନ ଅଙ୍ଗୁଳି ନଖ ରମଣୀ ।

ଶୁଭ୍ର ଚମ୍ପା କଳିକାରେ ଫଳ ନବମାଳିକାରେ ରକ୍ତୋତ୍ପଳ ବିପରୀତେ ଥୋଇଛି ଆଣି ।

ସୁଝଟକ ଥିବାରୁ ଭଲେ ।

ସମ୍ଭବଇ ନଖେ ଜାତ ବାଣ ବୋଇଲେ ।୩୩।

ସ୍କନ୍ଧଠାରୁ କରଯାଏ ଏମନ୍ତ ଉପମା ହୁଏ ଚିତ୍ତକୁ ପ୍ରତୀତ ନିଶ୍ଚେ ଶରଭାକାର ।

ସନ୍ନିଭ ଜମ୍ବୁନଦୀର ଯଉବନ କରୀବର କୁଚକୁମ୍ଭ ନିକଟୁ ପ୍ରସାରିଛି କର ।

ସକଳକାଳେ ସେ ପ୍ରେଷଳ ।

ସରୋଜବାସୀ ବାସିନୀ କେଡ଼େ ମଞ୍ଜୁଳ ।୩୪।

ସାର୍ବଭୌମ ଅଧିକାର ଯୁବାରେ ହେବା ବାଳାର କୁଚ ଆତପତ୍ର ମୁଦି ଥୋଇଛି ଉରେ ।

ଶୋହେ ନୀଳମଣି ରୋମାବଳୀ ଦଣ୍ଡ ଏ ଉପମା ଉତ୍ତମ ହୋଇ ଉଦିତ ହୁଏ ମନରେ ।

ସର୍ବଦା ନ ଥାଇ ଶିଶୁତ୍ୱେ ।

ସମ୍ଭାବିତ ହୁଏ ଏକେ କାଳ ଯୁଗତେ ।୩୫।

ସଞ୍ଚି ମଧୁକୋଷ ଉରେ ରତୀଶ ଭବର ଡରେ ଲୁଚିବାକୁ ନିମ୍ନ ନାଭିକୂପେ ଚଳିତା ।

ସରଘାପନ୍ତି କି ଅବା ଏମନ୍ତ ଉପମା ଦେବା ପଦ୍ମପଦେ ମାଡ଼ିଛି କି ଶୈବାଳ ଲତା ।

ସରୀସୃପ କେହି କହଇ ।

ସୁକୃତ ବିହୀନେ ସେ ସମାନ ନୁହଇ।୩୬।

ସଜାଉଥିଲେ ଆଗହୁଁ ସୁମଧ୍ୟ ରଚନା ନୋହୁ ପ୍ରଜାପତିମାନେ ଅତି ଚତ୍ୱର ପଣେ ।

ସୂତ୍ର ଡମ୍ବରୁ ଚତୁର ଅଙ୍କ କୁଶ ମୁଦ୍ରା ଶିର ହସ୍ତ ବଳିବାକୁ ମଧ୍ୟଭାଗ ନିର୍ମାଣେ ।

ସୂତ୍ରକର ହୋଇ ତ ଥିଲା ।

ସର୍ଜିବାରେ ଘୂଣାକ୍ଷର ପ୍ରାୟେ ହୋଇଲା ।୩୭।

ସିଂହ ବୋଲି କହିବାର କୁଳିଶରେ ହୋଇବାର ନିର୍ମାଣ ପ୍ରମାଣ ସରୁକଟୀ ସୁଷମା ।

ସହଇ ବହଇ ପୀନସ୍ତନ ଗିରିଭାର କ୍ଷୀଣ ହେଲେ ଏତେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷରେ ଆନ ଘେନିମା ।

ସମ୍ଭାଇବ ରେକ ଭିତରେ ।

ସଲକ୍ଷିତ ଅଣୁ ଅତିଶୟ ଭକ୍ତିରେ ।୩୮।

ସୁରେଖା ତିନି ତ୍ରିଲୋକ ମୋହିବ ବାଳୀ ବୋଲି ଲେଖାଯୁକ୍ତ ଏତେ ପାଞ୍ଚିଲେ କୁବେ ।

ଶକ୍ତି କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡକୁ ଅତି ଯାର ମୋହିବାକୁ ନିନ୍ଦା କଥା ବୋଲି ତାକୁ ଘୋଡାଇ ଉଚ୍ଚେ ।

ସେତ ନିଶ୍ଚେ ଘନଜଘନ ।

ସଉଦର୍ଯ୍ୟ ଉଦଧିରେ ଅତି ଶୋଭନ ।୩୯।

ସୁରମ୍ୟ ତା‌ ପୃଷ୍ଠଭାଗ ପରଭାକୃତି ସଂଯୋଗ ନିତମ୍ବ ରଥାଙ୍ଗ ଏ ତ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ନୋହେ ।

ସେ ତ ଚରମ ବୋଲାଇ ବେଣୀ ନିଶାନ୍ତ ସେଠାଇଁମେରୁ ଉହାଡ଼େ କି ଚନ୍ଦ୍ରମଣ୍ଡଳ ରହେ ।

ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ ଥୋଇଛି ଆଗତ ।

ସଲଗ୍ନ ଜାଣିବାପାଇଁ କି ମାନପତ୍ର ।୪୦।

ସ୍ପିଚଯୁଗ ତୁମ୍ବୀ ପଛେ ଯତନେ ରଖିଛି ସ୍ୱଚ୍ଛେ ସୁରସ ପ୍ରବୀଣ ବୀଣା ରଚନା ଇଚ୍ଛି ।

ସାରମାତ୍ର ନ ମିଳଇ ସେ ସମେ ଖୋଜିଲେ କାହିଁ କଣ୍ଠଗୁଣା ରୋମ ଶ୍ରେଣୀ ଦଣ୍ଡ ହିଁ ଅଛି ।

ସିଂହ କଚ୍ଛପୀ ଯା କଳ୍ପିବ ।

ସେ ବିଧାନ ତାହାର ହିଁ ସିଦ୍ଧ ହୋଇବ ।୪୧।

ସାନ୍ଦ୍ର ଊରୁଯୁଗ ଶୋଭା କେତେ ଲଭିଥାନ୍ତା ରମ୍ଭା ପ୍ରକୃତ ବିକୃତ ହୋଇଥିଲେ ଯେ ଜନ୍ୟ ।

ଶୋଧିତ ହରିତାଳରେ ପୁଲିନ ଥିଲେ ନଦୀରେ ଜାନୁ ଅନୁମାନେ ଅବା ହୁଅନ୍ତା ଧନ୍ୟ ।

ସଲକ୍ଷଣା ଏତେକ ଘେନି

ସ୍ୱକୀୟ ଏ ବେନି ଘନରସ ଜନନୀ ।୪୨।

ସୁବର୍ଣ୍ଣେ ଅତି ରୁଚିର ରସକଳା ଅଳଙ୍କାର ପୁନରାଗ ଯୁକ୍ତ ପୁନରୁକ୍ତି ସହିତ ।

ସଂସର୍ଗ ବିସର୍ଗ ମଧ୍ୟ ଶ୍ଳୋକ ନାରୀ ଅଙ୍ଗ ସିଦ୍ଧ ବର୍ଗାନ୍ତରେ ଅଣୁପଦ ନାମ ବିହିତ ।

ସେ ସଙ୍ଗରେ କହନ୍ତି ତୁଳ ।

ସରି ଏ କି ଗୁଣୁ ଘେନି ସ୍ଥଳ କମଳ ।୪୩।

ଶିଖିବା ପାଇଁ ଚତୁରୀମଣି ଗମନ ଚାତୁରୀ ଆତୁରିତ ଗତି ହୋଇ ଗଜ ମରାଳେ ।

ସୂଚିତୁଲ୍ୟ ନୋହି ମାନୀ ମାନସେ ସୁଖ ନ ଘେନି ସେ ବେନି ରାଜଧାନୀରେ ଭବନ କଲେ ।

ସଧୀର ଗମନ ଭିଆଇ ।

ସର୍ବାଂସହାକୁ ପବିତ୍ର କରିବା ପାଇଁ ।୪୪।

ସୁରଭିହୀନ ସୁରଭୀ ସୁରଭୀ କାଳେ ସୁରଭୀ ସୁରଭୀ ଅତି ସୁରଭୀ ପୂତିକି ଭଜେ ।

ସୁରଭୀ ଶିରୀଷ କୃତିବାସ ଗଉରୀ ଦୁଷ୍କୃତି ବିଦ୍ୟୁତି ଦ୍ୟୁତି ଲବକ ମାତ୍ର ବିରାଜେ ।

ସକଣ୍ଟ ସହଜେ କେତକୀ ।

ସମ୍ୟକ ରୂପେ ଉପମା କାହିଁ କାନ୍ତିକି ।୪୫।

ସପ୍ତାଧିକ ବେନିବିଂଶ ପଦରେ ଏ ଛାନ୍ଦ ଶେଷ ଶକ୍ତ୍ୟାନୁରୂପେ ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗ ଶୋଭା‌ କଥନ ।

ସୁଧୀଏ ଦୋଷ କରିଣ ଏ କଥା ନ ଘେନ ପୁଣ ମାନୁଷ ଲୀଳାରୁ କେଶଠାରୁ ବର୍ଣ୍ଣନ ।

ସୁମରି ଶ୍ରୀ ରଘୁନାୟକ ।

ସଂକୀର୍ତ୍ତନେ ଯାହା ନାମେ ହରେ ପାତକ ।୪୬।

ସେ ପୁଣ୍ୟଜନ ଆଶ୍ରୟ ପୁଣ୍ୟଜନ କରେ କ୍ଷୟ ବାଳୀ ସ୍ନେହୀ ବାଳିହୃଦ ଭେଦିତ ଶର ।

ସପକ୍ଷ କୁମ୍ଭସୁତର କୁମ୍ଭସୁତ ପ୍ରାଣହର କୁବଳୟ ବାମ କୁବଳୟ ସୁନ୍ଦର ।

ସୁବାହୁଘ୍ନ ସୁବାହୁଧର ।

ସେବ୍ୟ ସର୍ବଦାରେ ସେ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜର ।

 

ଚତୁର୍ଥ ଛାନ୍ଦ

ସୁଭଦ୍ରାର ଶୋଭା ଯଶ କଥନ ଏବଂ ହରି ବଳରାମଙ୍କ ବିଚାର

(ରାଗ-କଲ୍ୟାଣ ଆହାରୀ)

-ରୁପକ ଶ୍ଳେଷ-

ସୁଧର୍ମା ସଭାରେ ବସି ଶୁକ ଋଷି କହିଲେ ଅମରଚୟଙ୍କୁ,

ସାଜିଛି ଏମନ୍ତ ରଥ ମନରଥ ମନୋରଥ ଜଗଜ୍ଜୟକୁ ।

ସାରଥି, ନେତ୍ର କେତେ ଗତି ହୁଅନ୍ତି ।

ସରଶନା ଘଣ୍ଟି ପ୍ରକଟି କଟୀରେ ରଣରଣ ଏକା କହନ୍ତି ।୧।

ସମାରେ ଚଞ୍ଚଳ ଅଞ୍ଚଳ ପତାକା ଚିକୁର ଚାମର ପ୍ରମାଣ,

ସଚିତ୍ର ଉରଜ କଳସ ଲଲାଟ ଲପନ ଚାନ୍ଦ ଦରପଣ ।

ସହିତ, ଯହିଁ ଜଘନ ଭଦ୍ରାସନ ।

ସତିଳ ଗଣ୍ଡମଣ୍ଡଳରେ ରୁଚିର ମକରୀ ମକରକେତନ ।୨।

ସରୋଜାସନ ସ୍ୟନ୍ଦନ ଶୋଭା ବହେ ଚଳିବାରୁ ହଂସ ଯୋଗରୁ,

ସର୍ପଶନ ତୁଲ୍ୟ ଉନ୍ନତ ନାସିକା ଘେନି ଯେ, ବିଷ୍ଣୁ ରଥ ଚାରୁ ।

ସୂର୍ଯ୍ୟର, ରଥ ଛବି ଏତେ ବହିଛି ।

ସୁହିମକର ବିମ୍ବପରା ନିତମ୍ବ ଏକଚକ୍ର ଯୋଗ ହୋଇଛି ।୩।

ସିନ୍ଦୂରୀଶାଢ଼ୀ ବ୍ୟାଘ୍ରଚର୍ମ ପିଧାନେ ଭୂରୁ ପରଶୁ ମନୋହର,

ସିଦ୍ଧସେନା ତାତ ରତାକୃତି ମତ ସମ୍ଭୂତ ହୋଇଛି ତହିଁର ।

ଶୋଭା‌ ତ, ଅଳଙ୍କାରେ ଯେଣୁ ହୋଇଛି ।

ସୁମନାରେ ଯେଣୁ ମଣ୍ଡିତ କୁବେର ରଥ ଗୁଣ ଅଛି ।୪।

ସାରସତ୍ତ୍ଵମାନ ଉପମା ସଂସାରୁ ହରି ସିନା କଳ୍ପନା ତାର,

ସର୍ବାଙ୍ଗ ସୁନ୍ଦରୀ ସର୍ବରଥ ଶିରୀ ଏଣୁ କରିଛି ଅଙ୍ଗୀକାର ।

ସୁର ଯେ, ପ୍ରଶଂସା କଲେ ଏହା ଶୁଣି ।

ସୁନ୍ଦର ସଂସାରେ ଯେହୁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ତାହାକୁ ଯେ ଯୋଗ୍ୟ ତରୁଣୀ ।୫।

-ଧ୍ୱନ୍ୟର୍ଥ-

ଶ୍ୱଶୁର ଯାର ଗିରିରାଜ ସେ ମାତ୍ର ଶ୍ରବଣରେ ଶଙ୍କା ଲଭିଲେ,

ସୀମନ୍ତେ ତମ ପରିପନ୍ଥୀ କମ୍ପିତ ତମରୁ ଡମ୍ବରୁ ଥରିଲେ ।

ଶଚୀ ଯେ, କାନ୍ତମୁଖୁଁ ଏହା ଶୁଣିଣ ।

ସୁକଲ୍ୟାଣ କଲେ ସଭୟ ସନ୍ତୋଷେ ବେଗେ ହେଉ ବିଭା ବୋଲିଣ ।୬।

-ଅଦ୍ଭୁତ ରୂପକ-

ସର୍ବପୁରେ ଯାଇଁ ପର୍ବତ କହିଲେ ମହୀଜାତ ହେମମଞ୍ଜରୀ,

ସୁଗନ୍ଧବତୀ ସ୍ୱଇଚ୍ଛାରେ ଚଳିତ ପତ୍ରବଳୀରେ କି ମାଧୁରୀ ।

ସମ୍ପୂଲ ଯହିଁ ପୁଣି ଫୁଲ ଏତେକ ।

ସରୋରୁହ ଚମ୍ପା କୁମୁଦ ପାଟଳୀ ନିଆଳୀ ଶିରୀଷ ଅଶୋକ ।୭।

ସଫଳ ଆମ୍ବ ଡାଳିମ୍ବ ବିମ୍ବ ଦ୍ରାକ୍ଷା ତୁମ୍ବୀ ନାରଙ୍ଗ ମାତୁଳଙ୍ଗ,

ସାରଙ୍ଗ ଖଞ୍ଜନ ଚକୋର ମୟୂର ଶୁକ କପୋତ ହଂସ ସଙ୍ଗ ।

ସ୍ୱରୂପେ, ମହା ଅଦ୍ଭୁତ କଥା‌ ଏହି ।

ସପତ ଜାତି ଫଳ ଫୁଲ ବିହଙ୍ଗ ଲତାରେ ଥିବା ଶୁଣା ନାହିଁ ।୮।

ସମ୍ଭୂତ ପାତ୍ର ଯେ ସେ ସର୍ବଶୋଭାର ସବୁ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ସୁମୁଖୀରେ,

ସତୃଷ୍ଣ ଶୁଣି ଗୁପ୍ତପାଦ ନିକର ଇଚ୍ଛା ଦେଖିବାକି ଆଖିରେ ।

ସ୍ୱଶତ୍ରୁ, ନିନ୍ଦା ଅଛି ଛିଦ୍ର ପାଇଲେ ।

ସାରସିକ ନାସିକା ପରଶଂସାକୁ ପୁନଃ ପୁନଃ ସେ ପଚାରିଲେ ।୯।

ସଭାରେ ପୂର୍ବ ଦେବଙ୍କର ବାସିଣ ଭାଷିଲେ ବାକ୍ୟ ବୁଦ୍ଧିବଳେ,

ସାବିତ୍ରୀ ଧବ ନାରୀ ରତ୍ନପଦକୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କଲା ଏତେକାଳେ ।

ସଯତ୍ନେ, ନାନା ରତ୍ନମାନ ବସାଇ ।

ସଜୀବ କଲା‌ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ପିତୁଳାକୁ ଯୋଗୀକୁଳ ଦେଲା ଭସାଇ ।୧୦।

ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମଣିରେ ରମଣୀ ଅଳକା ଚିକୁର ତୋଳା ରମଣୀୟ,

ସୁରମଣିରେ ନଖର ମରକତେ ସୁଲୋମବଲ୍ଲୀ ଚିଲ୍ଲୀଦ୍ୱୟ ।

ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ, ଅଧର ପ୍ରବାଳେ ନିର୍ମାଣି ।

ସୁଧାହାସ ମୋତିଦନ୍ତ ହୀରାପନ୍ତି ପଦ୍ମରାଗରେ ପାଦପାଣି ।୧୧।

ସୃଦୁଢ଼କରି କଠିନ ଗୁଣ ମାତ୍ର ଠୁଳ କଲା ଆଣି ଉରଜେ,

‌ସେ ମଣିଶ୍ରେଣୀ ଯଉବନ ଶାଣରେ ଶାଣି ହୋଇ ପୁଣି ବିରାଜେ ।

ସେ ଯେଉଁ, ଛଟକ ଝଟକ ତାହାର ।

ସଦନ ନେତ୍ର ମନ ତହିଁ କରଇ ସେ କରେ ଏଥିରେ ମନ୍ଦିର ।୧୨।

ସନ୍ଧ୍ୟାବଳକୁଳ ଶୁଣି ସୁବିଚାର ଏ ଭାବରେ କଲେ ମାନସେ,

ସହଜେ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ରକ୍ଷ ଭକ୍ଷ ପରାୟେ ଖ୍ୟାତ ହେବାକୁ ଆମ୍ଭ ବଂଶେ ।

ସେ କନ୍ୟା, ରସାଭବ କଲା ବିଧାତା ।

ସାଧି ନ ପାରି ବଳେ ତାକୁ ଗୁହାରି କରୁଥିବେ ଯେଣୁ ଦେବତା ।୧୩।

ସତ୍ୟବତୀ ସୁତ ପଦବୀ ଚରିତ ଏରୂପେ ଉତ୍‌ପ୍ରେକ୍ଷାକୁ ଦେଇ,

ସମ୍ଭୂତ ଅଦ୍ଭୁତ ସୁନ୍ଦରୀ ଓ ଭୂତ ଭବିଷ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନେ ନାହିଁ ।

ସମୁଦ୍ର, ମେଖଳା ମସ୍ତକ ମଣ୍ଡିନୀ ।

ସବିତା ଶଶାଙ୍କ ପରେ ପଦ୍ମ କରିବାର ଏମାନ ଚିତ୍ର ଘେନି ।୧୪।

ସଂଖ୍ୟାରେ ରଖିଲେ ବିସୋର ହେବାକୁ ଚତୁର ଚତୁରଲପନ,

ସଦା କରରେ ରହିବେ ନାରାୟଣ କରୁଥିବାକୁ ବିଲୋକନ ।

ସେନେହ, ନିଧି ନାମ ଦେଲେ କୁବେର ।

ସଲୋଭ ନୋହିବ ସଂସାରେ କେ ଆଉ ଦୁର୍ଲଭ ଶୋଭାକୁ ତାହାର ।୧୫।

ସୁମନୁ ସୁମନ ପକ୍ଷୀଠାରୁ ପକ୍ଷୀ ଫଳରୁ ଫଳା କରେ ଜାତ,

ସମାପ୍ତ ନୋହିବ କଥନେ ଏମନ୍ତ ଅଙ୍ଗେ ଅଛି ବହୁ ଅଦ୍ଭୁତ ।

ସମକୁ, ତାହାକୁ ସେହି ଅଛି ଏକା ।

ସୁଖଦାୟକ ନୟନକୁ ହୁଅଇ ବନ୍ଦୀ କରିବାକୁ ନାୟିକା ।୧୬।

ସ୍ୱତଃ ଶିକ୍ଷା କରି ଏହି କବିତ୍ଵକୁ ଦେଶେ ଦେଶେ କଲେ ବିଖ୍ୟାତ ।

ସ୍ରବି ଚନ୍ଦ୍ରମଣି ଚନ୍ଦ୍ର ଦେଖି ଯେହ୍ନେ ତେହ୍ନେ ସର୍ବ ନୃପ ଦ୍ରବିତ ।

ସାରିଲେ, ଚନ୍ଦନ କର୍ପୂର ଭଣ୍ଡାରୁ ।

ସାରିଲେ ଉଶୀର ବାଟି ପଦ୍ମଦଳ ନାଳ ବିନାଶ ସରୋବରୁ ।୧୭।

ସାରିକା ଶୁକମାନଙ୍କ ବନ୍ଦୀ ମୋକ୍ଷ ଯୋଗ ପଡ଼ିଲା ଯେ କାଳରେ,

ଶମ୍ବର ପରକୁ ଅସର ନୋହିଲା ଶର ପ୍ରହାର କରିବାରେ ।

ସ୍ଫୁରିଲା, ଉଚ୍ଚେ ଶିବ ଶିବ ବଚନ ।

ସନ୍ତତେ ଗୁରୁମୁଖରୁ ଶିଷ୍ୟମାନେ ପାଠ ଘୋଷୁଥାନ୍ତି ଯେସନ ।୧୮।

-ରୂପକ-

ସରୋଜିନୀକି ସରୋଜିନୀ କରି ସେ କଳ୍ପନା କଲେ ମନେ ମନେ,

ସୁବାହୁ ମୃଣାଳ ଉଦର ପଳାଶ କାନ୍ତି କେଶର ବିଦ୍ୟମାନେ ।

ସୁମୁଖ, ଫୁଲ୍ଲାରବିନ୍ଦ ମଧୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ।

ସୌରଭ ପର ଚିରକୁ ମଧୁକରପନ୍ତି କୁଟିଳ ଚାରୁସ୍ତନ ।୧୯।

ସୁଧାପୁର ପଦ୍ମାକରେ ସ୍ଥିତି ନବ ବୟସ ବସନ୍ତେ ମାଧୁରୀ,

ସେହି ଅଉଷଧି ବିରହ ବ୍ୟାଧିକି ବହିଅଛି ବିଧି ବିଚାରି ।

ସଂଚର, ଆମ୍ଭର କେହି ହେବ ନାଶ ।

ସେଚନ ନୋହିଲେ ତହିଁ ପ୍ରେମରସ ନ ଲଭିଲେ ତାର ସ୍ପରଶ ।୨୦।

ସରଗସୁତ ପରାୟେ ଯୁବାବ୍ରାତେ କାମ କପିଳ କୋପାନଳେ,

ସଂଦଗ୍‌ଧ ନିଶି ଦିବସରେ ହୋଇଲେ ଆପେ ଅର୍ଜିତ କର୍ମବଳେ ।

ସାଧ୍ୟ ସେ, ନୋହିବ ଆନ ଉପାୟରେ ।

ଶାନ୍ତି ଭଜିବେ ସୁପୁତ୍ର ଭଗୀରଥ ତର୍ପଣ କୃତ ଗଙ୍ଗାନୀରେ ।୨୧।

ଶୁଣିବାରେ ଯହିଁ ଏମନ୍ତ ଦେଖିଲେ କି ହୁଅନ୍ତେ ତାହା ନ ଜାଣି,

ସୁଲକ୍ଷଣୀ ବକ୍ରେକ୍ଷଣୀ ଶୋଭା କୀର୍ତ୍ତି ମଣ୍ଡିଲା ସମସ୍ତ ଧରଣୀ ।

ସେ କନ୍ୟା, ଦ୍ୱାରକା ସ୍ଥିତ ହୋଇ ଯୁବା ।

ସୌନନ୍ଦକ ଚିତ୍ତେ ଚିନ୍ତାର୍ଥୀ ଏଥକୁ କାହାକୁ ପ୍ରଦାନ କରିବା ।୨୨।

-ଶ୍ଲେଷ-

ସମାନ ପୌଲସ୍ତ୍ୟ ରାଜା ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ମନ୍ଦୋଦରୀରେ ସ୍ନେହବନ୍ତ,

ସାନନ୍ଦ ଶୁକ ଉକ୍ତିକି ଶୁଣିବାରେ ପୁଷ୍ପକେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରାଜିତ ।

ସେବିତ, ସୁମନବୃନ୍ଦ ଯେ ନିରତ ।

ସୁନାସୀର ବିନୟୀ ଯା ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ପାଶେ ଭେଟ ହୋଇବାର ନିମିତ୍ତ ।୨୩।

ସନ୍ନିଧେ ସେ ନୀଳକଣ୍ଠ କଉତୁକେ ନଚାଇ କବିଠାରେ ପ୍ରୀତି,

ସମଦେ ଜନକସୁତା ଧରଷଣେ ଅତି ଲୁବଧ ଯାର ମତି ।

ସ୍ୱଭାବେ, ଶ୍ରୁତିକି ସୁଦୁର୍ଲଭ କୃତ ।

ସୁତ ଅଗମ୍ୟ ହୋଇ ଯାର ସ୍ଥାନ ହିଁ ସପତ ଦ୍ୱୀପେ ନାହିଁ ସତ ।୨୪।

ସପତ୍ନୀ ବୀର କୀରଟି ଶ୍ରୀରାମର ଧାମ ଦୁର୍ଲଭ ମାନୁଷରେ,

ସେନା ଯାର ଭୀଷ୍ମ ସୁର ଦର୍ପହର କାମରୂପ ଖ୍ୟାତି ସଂସାରେ !

ସେ ଏକା, କନ୍ୟା ସମାନେ ଅଛି ବର ।

ସମ୍ମତ କଲେ ମାନସ ହଳଧର କେବଳ ଏହି ସୁବିଚାର ।୨୫।

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣପକ୍ଷଧ୍ୱଜ ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ହରି ହଳୀ ହୃଦୟକୁ ଜାଣିଲେ,

ସମୁଦ୍‌ବେଗ ଯାଇ କରିବା ଆଶାରେ ଦେବେ ଦେଶେ ଦୂତ ପେଷିଲେ

ସଂଗ୍ରାମ, କରାଇ ଗୋଶୃଙ୍ଗ ସଙ୍ଗତେ ।

ସବ୍ୟସାଚୀ କି ଯଶ ଦେଇ ସେ କନ୍ୟା ପ୍ରାପତ କରିବା ନିମିତ୍ତେ ।୨୬।

ସପ୍ତବିଂଶ ପଦେ ଛାନ୍ଦ ଶେଷ କରି ଉପଇନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ ନୃପତି,

ସୁଚିତ୍ତେ ଭାବିତ ରାମ ରାମ ରାମ ଅନନ୍ତ ଭୂଷଣ ସତ୍‌କୀର୍ତ୍ତି ।

ସହସ୍ର, କର ଦର୍ପହର ଦୀପିତ ।

ସମ୍ପଦ ଦାୟକ ଅତି ଜନକର ନେତ୍ର କମଳ ଛବିଜିତ ।୨୭।

 

ପଞ୍ଚମ ଛାନ୍ଦ

ରୈବତ ଗିରି ବର୍ଣ୍ଣନା ଏବଂ ଯଜ୍ଞ ନିମନ୍ତେ

ରାଜାମାନଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣାର୍ଥେ ଦୂତ ପ୍ରେରଣ

(ରାଗ-ରାମକେରୀ)

ସାମଗ୍ରୀ କରିଣ ଯାଗକୁ ରାମ ଜଗନ୍ନିବାସ ।

ସମ୍ଭାରେ ରୈବତ ପର୍ବତେ ଯାଇଁ ହେଲେ ପ୍ରବେଶ ।୧।

ସମଦ୍ଭୁତ ଲୋକେ ଆନନ୍ଦ ଗିରି ଶୋଭାକୁ ଚାହିଁ ।

ସରିବାର ନୁହେ କଥନେ କିଛି କହିବି ନାହିଁ ।୨।

ସତ ଅବନୀବନିତାର ସ୍ତନ ଶୋଭା‌ ପାଉଛି ।

ସୁତୁଙ୍ଗ କଠିନ ଦୁର୍ଲଭ ତିନିଗୁଣ ବହିଛି ।୩।

ସନ୍ତତ ସନ୍ତତି ମର୍କତମଣି ପ୍ରକାଶେ ଶୋଭା ।

ସପ୍ତହୟ ହୟ କୋମଳ ଦୁର୍ବା ବିଚାରି ଲୋଭା ।୪।

ଶ୍ରମକୁ ହରନ୍ତି ବିଶ୍ରାମ କରି ଲବମାତର ।

ସୁରସୁତ ସେହିଠାବରେ କରେ ମାତ୍ର ପ୍ରହାର ।୫।

ସୁଦୀପ୍ତି ହୀରାର ବାହୁଡ଼େ ବାଜି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭାଣ୍ଡ ।

ସୁରଭି ବତ୍ସା କ୍ଷୀର ଧାର ମଣି ବିସ୍ତାରେ ତୁଣ୍ଡ ।୬।

ସ୍ୱଚ୍ଛେ କେଉଁ ଶୃଙ୍ଗେ ପ୍ରକାଶମାନ ମାଣିକ୍ୟ ଜ୍ୟୋତି ।

ଶୁଣ୍ଢ ଉପରକୁ ତୋଳିଛି କି ସେ ଲୋହିତ ଦନ୍ତୀ ।୭।

ସ୍ମରଶାସ୍ତ୍ର ହିଁ ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ମଣି ଗହ୍ୱରେ ତହିଁ ।

ଶୂନ୍ୟ ବିବେକ ଶବରୀକି ବିପରୀତ କରାଇ ।୮।

ଶବର ଶବରୀମାନେ ଯେ ବିଳସନ୍ତି ସାନୁରେ ।

ସୁଧାକର ଅତି ସମୀପେ ରହେ ଦୀପ ଭାବରେ ।୯।

ଶାବକେ ତାଙ୍କର ରାତ୍ରିରେ ଖେଳା କଉତୁକରେ ।

ଶଶାଙ୍କ ଅଙ୍କ ହରିଣକୁ ଆଉଁସନ୍ତି ସ୍ୱକରେ ।୧୦।

ସିଂହ ବିଦାରଣ ବାରଣ ମୋତି ପତନ ତହିଁ ।

ସାଉଁଟିଲା ପକ୍ୱ ବଦରୀ ସଙ୍ଗେ ବିକନ୍ତି ନେଇ ।୧୧।

ସଂଗ୍ରାମରେ କରି କରୀର ଦନ୍ତଚୂର୍ଣ୍ଣ ପତନ ।

ସଉଧେ ବିଭୂତି ଭ୍ରମରେ ତା ହୁଅନ୍ତି ଲେପନ ।୧୨।

ସମତ୍ତ ସମସ୍ତ କାଳରେ ଶିଖା ତମାଳ ଚାହିଁ ।

ସ୍ରବିଲେ ଚକୋର ନୟନ ଚକ୍ର ବିଚ୍ଛେଦ ହୋଇ ।୧୩।

ସ୍ଫଟିକ ଶିଳାରେ ତରୁସ୍ଥ କପି ବିମ୍ବ ଅନାଇ ।

ଶ୍ୱାପଦେ ଅଶନ ଲୋଭରେ ମାଡ଼ି ବସନ୍ତି ଡେଇଁ ।୧୪।

ସ୍ୱଚ୍ଛେ ପାତ ହୋଇ ପ୍ରପାତୁ ବହେ ନିର୍ଝରମାନ ।

ସ୍ୱର୍ଗଙ୍ଗା ତେଜି ଦେବତାଏ ଆସି କରନ୍ତି ସ୍ନାନ ।୧୫।

ସେ ଜଳ ଆଦର ଛଡ଼ାଇଅଛି ଦର୍ପଣୁ ସତ ।

ସ୍ୱାଦେ ହାରି ମିତ୍ର ହୋଇଛି ଯାହା ସଙ୍ଗେ ଅମୃତ ।୧୬।

ସୁଧା ଭାବୁ ଶୀତ ଗୁଣରେ ସବୁ ପ୍ରକାରେ ହାରି ।

ସୁବୁଦ୍ଧି ପଣରେ କୁମୁଦ ସଙ୍ଗେ ବନ୍ଧୁତା କରି ।୧୭।

ସାରସ ଘେନି ବିହରନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମା ସଦନ ହଂସେ ।

ସଂକଳ୍ପନା ନ କରନ୍ତି ସେ ମାନସକୁ ମାନସେ ।୧୮।

ସେ ରୋଧେ ଅମ୍ବୁଜ କୁଟୀର ଦେଖି ତ୍ରିଦଶ ମୁନି ।

ସମନ୍ତଭଦ୍ର ଏ ସମାନେ ସ୍ୱର୍ଗେ ନ ଥିବ ଘେନି ।୧୯।

ସେ ବହୁ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଛି ଜାଣ ଇନ୍ଦ୍ର ଆରାମ ।

ସମନ୍ତଭଦ୍ର ଏଣୁ ଦେଲେ ତାକୁ ନନ୍ଦନ ନାମ ।୨୦।

ସ୍ମରହର ସୁଖ ଆରାମ ଶୋଭନକୁ ସେ ବନ ।

ସୁମନ ସମ୍ପଦେ କରିଛି ହାସକୁ ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ।୨୧।

ସୁଯମକ ଶ୍ଲେଷ ଆଶ୍ଲେଷ କରି କହିବି କିଛି ।

ସଘନ ନାନାବୃକ୍ଷ ପକ୍ଷୀ ପଶୁରେ ଯେ ହୋଇଛି ।୨୨।

-ଆଦ୍ୟ ଯମକ-

ସୁରଭୀ ସୁରଭୀ ଆଶ୍ରିତ ଯହିଁ ଲବଙ୍ଗଲତା ।

ସୁନାରୀ ସୁନାରୀ ପରାୟେ ଧବ ଅଗ୍ରତେ ସ୍ଥିତା ।୨୩।

ସରଳ ସରଳ ହୃଦୟ ତହୁଁ ନିର୍ଯ୍ୟାସ ଜାତ ।

ସ୍ୟନ୍ଦନ ସ୍ୟନ୍ଦନ ପରାୟେ ରଥାରଙ୍ଗରେ ଶୋଭିତ ।୨୪।

ସକଳ କୋକିଳ ସଙ୍କୁଳ କରି ଶାଖା ମଣ୍ଡନ ।

ସକଳ ରୂପରେ କରନ୍ତି କାମୀ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଖଣ୍ଡନ ।୨୫।

-ମଧ୍ୟ ଯମକ-

ସଫଳ ରସାଳ ରସାଳ-ତରୁ ବକୁଳବନ୍ତ ।

ସକ୍ରୀଡ଼ିତ ଚାହିଁ ବିଡ଼ାଳେ ବି ଡାଳେ ଆରୋହିତ ।୨୬।

ସପ୍ତଳା ସୁବାସ ସୁବାସ ମଲ୍ଲୀ ସେହି ପ୍ରକାର ।

ଶ୍ୱସନ ହରି ତା ହରିତାମ୍ବର କରେ ପ୍ରଚାର ।୨୭।

-ମହା‌ ଯମକ-

ସୁରୁଚି କେଶର କେଶର କେଶରତରୁ ତହିଁ ।

ସଞ୍ଚରି ପରାଗ ପରାଗପରା ଗଗନେ ଶୋହି ।୨୮।

ସତୁଷ୍ଟ ମଧୁର ମଧୁର ମଧୁର ବଶେ ଆଳି ।

ସାଦରେ ଫୁଲ ଫୁଲ ଫୁଲଚୁମ୍ବୀ ଚୁମ୍ବନ୍ତି ମିଳି ।୨୯।

-ପ୍ରାନ୍ତ ଯମକ-

ସୁବହ କୁସୁମ ମଣ୍ଡିତ ମହୀ ତରୁଣୀ କରେ ।

ସୌଗନ୍ଧ ନ ଥିଲେ ଚିତ୍ତକୁ ଲୋଭିତ ଋଣୀ କରେ ।୩୦।

ସବୃତ ଗୁଳ୍ମରେ ମରିଚ ନାଗବଲ୍ଲୀ ଚମରୀ ।

ଶୋଇ ତହିଁ ତଳେ ରୋମନ୍ଥ କରୁଛନ୍ତି ଚମରୀ ।୩୧।

ସଡ଼ପ ଲାଙ୍ଗଳୀ ପାଦପ ଶିଖେ ରଚି ସ୍ୱଗୃହ ।

ଶ୍ରମୀ ହୋଇଛନ୍ତି ଅର୍ଭକ ପାଳନାରେ ସୁଗୃହ ।୩୨।

ସୁଗନ୍ଧିତ ହୋଇ ନିର୍ଯ୍ୟାସ ଜାତ କଉଶିକର ।

ସଦନ ହୋଇଛି ମିତ୍ରତା ହୋଇ କଉଶିକର ।୩୩।

ସଲଗ୍ନରେ ଛନ୍ତି ହଇମବତୀ ହଇମବତୀ ।

ସ୍ଫୁଟ ଯା କଳି ମୁଚକୁନ୍ଦ କୁନ୍ଦ ସୁଜାତି ଜାତି ।୩୪।

-ଅଦ୍ୟ ପ୍ରାନ୍ତ ଯମକ-

ସୁମନସରେ ମହୋଜ୍ଜ୍ୱଳ ଯେ ଅଶୋକ ବିଟପୀ ।

ସୁମନଶରେ ଶୋକବତୀ ଦେଖି ହେବେ ବିଟପୀ ।୩୫।

ସୁମନବାଳୀରେ ନ ଦିଶେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଫୁଟି ସୁମନା ।

ସୁମନାବାଳୀ ଯା ସୁଗନ୍ଧ ଲାଗି ହେବ ସୁମନା ।୩୬।

-ସର୍ବ ଯମକ-

ସନ୍ତାନ ପାଇଁ ବିହରନ୍ତି ଯହିଁ ଖଞ୍ଜନ ଚକ୍ର ।

ସନ୍ତାନ ପାଇଁ ବିହରନ୍ତି ଯହିଁ ଖଞ୍ଜନ ଚକ୍ର ।୩୭।

ସୁକାନ୍ତି ମାଧବୀ ମୋହନ କରେ ମଧୁସୂଦନ ।

ସୁକାନ୍ତି ମାଧବୀ ମୋହନ କରେ ମଧୁସୂଦନ ।୩୮।

ସାରସ କଦମ୍ବ ଯୋଗରେ ଯହିଁ ଶୋଭା ଅନନ୍ତ ।

ସାରସ କଦମ୍ବ ଯୋଗରେ ଯହିଁ ଶୋଭା ଅନନ୍ତ ।୩୯।

-ସଭାଙ୍ଗ ଶ୍ଲେଷ-

ସୁଦଶନକ୍ଷଣି ପୁରୁଷେ ହୁଏ ସ୍ତିରୀ ପ୍ରତୀତ ।

ସିନ୍ଦୂର ତିଳକ ଶୋଭାରେ ମୋହେ ପ୍ରଥମୁଁ ମତ ।୪୦।

ସୁବାସଫୁଲ ମଲ୍ଲୀକଢ଼ି ପତ୍ରାବଳୀରେ ଶୋଭା ।

ସୁମନ ରସଦା କନକ ସାରରୁଚି ଦୁର୍ଲଭା ।୪୧।

ସମ୍ୟକ ଗୁଚ୍ଛରେ କାଳରେ ପୁଷ୍ପବତୀ ହୁଅଇ ।

ସହଚରୀ ସଙ୍ଗ କି ଶୋଭା ରମ୍ଭା ଶରଣ ଯହିଁ ।୪୨।

ସପ୍ରତୀତ ହୁଏ ନାରୀକି ‌ସେ ପୁରୁଷ ପ୍ରକାର ।

ଶୁକର ସୁସ୍ୱର ସହିତ ଗୁଚ୍ଛେ ସୁମନୋହର ।୪୩।

ସୁପ୍ରତୀତ ପୁଣି ସ୍ୱଭାରେ ଅଷ୍ଟପାଦ ଭୂଷଣ ।

ସୁନାରୀ ଗଣିକାଗଣର ସେହି ସୁଖ କାରଣ ।୪୪।

ସୁବଇଷ୍ଣବକୁ ନୈମିଷାରଣ୍ୟ ପରାୟେ ଦିଶି ।

ସାନ୍ଧ୍ରମୁନିରେ ଭରଦ୍ୱାଜ ଶୁକ ଯହିଁ ବିଳସି ।୪୫।

ସମର ହୋଇଛି ଯୋଦ୍ଧାଏ ଦେଖି ଚିତ୍ତେ ଭାବନ୍ତି ।

ସତ୍ତ୍ୱର ଗମନାଗମନ ବାଜୀବଂଶେ କରନ୍ତି ।୪୬।

ସମ୍ମୁଖ ସମ୍ମୁଖେ ଖଡ଼ଗ ଭଲ୍ଲ ପ୍ରକାଶମାନ ।

ସହସ୍ର ସଂଖ୍ୟା ଧନୁ ଦୀପ୍ତ ଶରାଳୀରେ ଶୋଭନ ।୪୭।

ସରିବ ତ ନାହିଁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିଲେ ସେ ଗିରି ।

ସୁକୁଟୁମ୍ବ ଘେନି ରହିଲେ କରି ଯାଦବେ ପୂରି ।୪୮।

ଶୁଣି ବାଦ୍ୟନାଦ ହିଂସ୍ରକ ଜୀବ ପଳାଇ ବେଗେ

ସଡ଼ୀନ ଇଡ଼ଡ଼ୀନ ପଡ଼ିଣ ଗତି କଲେ ବିହଙ୍ଗେ ।୪୯।

ସମସ୍ତ ମନ ଦୋଷ କଲା ଥିଲା ଶବରେ ତହିଁ ।

ସ୍ୱଦିଗ ପୋଷଣ ବିଚାରି ଦିବ୍ୟ ହାଟ ବସାଇ ।୫୦।

ସନ୍ନ୍ୟାସୀଏ ନେଲେ ଶାର୍ଦ୍ଦୂଳ ମୃଗ ଉତ୍ତମ କୃତ୍ତି ।

ସାର କୃଷ୍ଣସାର ଚଉଁରୀ କିଣି ନାରୀ ନୃପତି ।୫୧।

ସୁକର୍ମୀ ରାଉତେ ଘେନିଲେ ଗଣ୍ଡାପାତ୍ରୀ ଆଡ଼ିଣୀ ।

ସାମଜନିଦନ୍ତ ନିକର ନେଲେ ବର୍ଦ୍ଧକୀ କିଣି ।୫୨।

ସାରଙ୍ଗ ନାଭିକି ବଣିକେ ଲୋଭୀ ହୋଇ କିଣିଲେ ।

ସଞ୍ଚୟ ତନ୍ତୁବାୟଚୟ କୋଷା ନିକର କଲେ ।୫୩।

ସଂଗ୍ରହ କଲେ ପୁତ୍ରସ୍ନେହୀ ତହିଁ ବ୍ୟାଘ୍ର କରଜ ।

ସଲମ୍ପଟ ହୋଇ କିଣିଲେ ପକ୍ଷପତ୍ତି ସମାଜ ।୫୪।

ସୁଉତ୍ତମ ଜନେ କିଣିଲେ ସୁଖେ ଶିଖୀ ବରହ ।

ସ୍ନେହୀ ହୋଇ ନେଲେ ନୃପତ୍ତି ଶ୍ୱେତଚାମର ବ୍ୟୁହ ।୫୫।

ଶସ୍ତା ଅତିଶୟ ହୋଇଲା ଭାବି ହରଷ ମନ ।

ସୁଖେ ତାଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ସଞ୍ଚିଲେ ବୈଦ୍ୟେ ପୁସ୍ତକ ଧନ ।୫୬।

ଶିଖି ଋର୍ଷି ପ୍ରାତଃ ସ୍ମରଣୁ ରାମ ରାଘବ ଭଣି ।

ଶୁକ ଶାରୀ ବୃକ୍ଷେ ବିହରେ ଜନେ ଚଳିତ ଶୁଣି ।୫୭।

ସାତ୍ୱକୀ କାମ ଶାମ୍ବ ଗତ ଚାରିବୀରଙ୍କୁ ବେଗେ ।

ସଉନନ୍ଦୀ ନୃପବରଣ ପୋଷି ଚତୁର ଦିଗେ ।୫୮।

ସୁମନ ପୁଷ୍କରେ ସକଳ ଲୋକ ଆନନ୍ଦକର ।

ସେ ବିଷ୍ଣୁଚରଣେ ଶରଣ ଉପଇନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜର ।୫୯।

ସିନ୍ଧୁ ଭଇରବ ଗଣେଶ ଗଙ୍ଗା ବରୁଣ ଚନ୍ଦ୍ର ।

ସନତ୍‌କୁମାର ପୃଥ୍ୱୀ ଘେନି ନବ ଅର୍ଥ ଏ ପଦ ।୬୦।

ସଭଙ୍ଗ ଶ୍ଲେଷରେ ବିଚାର କରି ଚିତ୍ତେ କୋବିଦ ।

ଷାଠିଏକ ପଦେ ଅବିଘ୍ନେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ହେଲା ଏ ଛାନ୍ଦ ।୬୧।

ଷଷ୍ଠ ଛାନ୍ଦ

ଯଜ୍ଞ ରାଜାମାନଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ, ଗୋସିଂହ ରାକ୍ଷସ କର୍ତ୍ତୃକ

ବଳରାମ ଓ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଯଜ୍ଞାନଳେ ପତନ, ସତ୍ୟଭାମା ହରଣ,

ଗୋସିଂହ ବଧ, ସତ୍ୟଭାମା ଓ ହରି ବଳରାମଙ୍କର ଉଦ୍ଧାର

(ରାଗ –ପାହାଡ଼ିଆ କେଦାର)

ସନ୍ଥେ ସୁଚିତ୍ତେ ଶୁଣ ଏ ରସ, ପାଇଣ ହରି ଯାଗ ସନ୍ଦେଶ,

ପ୍ରୟାଣ କଲେ ଏତେ ନରେଶ, ତେଜିଣ ଦେଶ ହେ ।

ସୌରାଷ୍ଟ୍ର ନଟ ଚୋଡ଼ଙ୍ଗ ଭୋଟ, ଅଙ୍ଗ କଳିଙ୍ଗ ବଙ୍ଗ ମହର୍ଟ୍ଟ,

ଦ୍ରାବିଡ଼ ଗୌଡ଼ ମଘ କର୍ଣ୍ଣାଟ, ମତ୍ସ ଲୋମଶ ଯେ ।

ସେ ଯେ ବିଦେହ ବୈଦର୍ଭ ବାହ୍ଲୀକ ଯେ । ସୁନିଷଧ ମଗଧ କାନ୍ୟକୁବ୍‌ଜ ଯେ ।

ସିନ୍ଧୁ ଉତ୍କଳା ଚୋଳ କୁନ୍ତଳ, କେରଳ କୁଞ୍ଜଗଳ ନେପାଳ,

ମାଳବ ଗୁଜରାଟ କୋଶଳ, ମଲ୍ଲବାରକ ଯେ ।୧।

ସୈନ୍ୟ, ପାଦେକ ରେଣୁ ଉଡ଼ାଇ, ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଦେଲେ ଏଣୁ‌‌ ଘୋଡ଼ାଇ,

ରାଜାଆଗେ ଏ ତେଜ ବଢ଼ାଇ, ଦେଖାଇ ଭାବି ଯେ ।

ସପତଦ୍ୱୀପ ଜନକଳାପ, ରାତି ଭ୍ରମରେ ଜାଳିଲେ ଦୀପ,

ଦୃଢ଼ କରିଣ ହରିତ ଦୀପ ଧରି ପୃଥିବୀ ଯେ ।

ସମୁଦାୟରେ ବୀରତୂରହିଁ ବାଜେ ଯେ । ସମ୍ବର୍ତ୍ତକାଦି ଚାରିମେଘ କି ଗର୍ଜେ ଯେ ।

ସେ ଆଡ଼ମ୍ବର ମେଘାଡ଼ମ୍ବର, ଶ୍ୱେତ ଅମ୍ବର ଛତ୍ର ଚାମର,

ଅଦୃଶ୍ୟ ହେଲା ସୈନ୍ୟ ସମ୍ଭାର, ସାଜିଣୀ ସାଜେ ।୨।

ସମ୍ବର ବ୍ୟାଘ୍ର କୁଞ୍ଜର ହରି, ରକ୍ଷ ବରାହ ନକୁଳ ସରୀସୃପ,

ଶତ୍ରୁତା ଦେଲେ ପାସୋର, ନିଜ ମାନସୁଁ ଯେ ।

ଶିକାର କରି ଆସିବା ପାଞ୍ଚି, କ୍ରୀଡ଼ା ଅଟବୀମାନଙ୍କୁ ମୁଞ୍ଚି,

ଅଗମ୍ୟ ଏକାଦରୀରେ ଲୁଚି, ସଭୟବଶୁଁ ଯେ ।

ସମଦଣ୍ଡ ଚଳିବା କହିବା କେତେ ଯେ । ସୋମବର ଭୂସୁରେ ଗତ ପୁରତେ ଯେ ।

ସମଗ୍ରେ ଅଗ୍ରେ ବ୍ୟଗ୍ରେ ବାହିଜ୍ୟ, ଚଳିତ ଘେନି ପଣ୍ୟ ଆନ୍ୟଜ,

ଚେଳ କମ୍ବଳ ସୁଭୋଜ୍ୟ ଆଜ, ଏ ବିଧି ଯେତେ ଯେ ।୩।

ସମୁଦୟର ପଦାତି ଧାଟି, ଧାପେ ପ୍ରକଟି ଘର୍ଘର ଘଣ୍ଟି,

ସୁରଙ୍ଗ ମାଟି ଲେପନ କଟୀ, ତଟରେ କାତି ଯେ ।

ସାବେଳୀ ନଳୀ ଝଲକ ଫରି, ଖଣ୍ଡା ସୁଦଣ୍ଡା ଭଲ୍ଲକ ଧରି,

ଫଲି ଚାମର ପକ୍ଷେ ମାଧୁରୀ ହୋଇ ଅଛନ୍ତି ଯେ ।

ସିଂହା ଦୁର୍ଲଭ ଚଣ୍ଡାତକ ପିନ୍ଧିତ ଯେ । ସୁଦୃଢ଼ରେ ଉଷ୍ଣୀଶ ଶିରେ ବାନ୍ଧିତ ଯେ ।

ସରସ୍ୱତୀ କି ପ୍ରାବୃଟକାଳେ, ଚପଳେ ଚଳେ ତାହା କଲ୍ଲୋଳେ,

କମଳ ଦଳ ବ୍ୟାଳ ସମେଳେ, ଭାସେ ଏ ସତ ଯେ ।୪।

ସୈନ୍ଧବବଳ ମଞ୍ଜୁଳ ଦିଶେ, ସଂକୁଳ କୂଳ ପରାୟେ ଖସେ,

ଭେକ ପ୍ରକାର ପ୍ରକାର ଦିଶେ; ଟେକୁଁ ଶ୍ରବଣ ଯେ ।

ସେ ମତ୍ସ୍ୟରଙ୍କ ପ୍ରାୟେ କମ୍ପିତ, ମଥାକୁ ଟେକି ରଖେ ନିରତ,

ଧିକ୍‌କାରେ ବାନ୍ଧି ନୂପୁର ସତ, ନର୍ତ୍ତକୀଗଣ ଯେ ।

ସୁଗତିରେ ଅଛନ୍ତି ମନୁ ତ୍ୱରିତ ଯେ । ସେ ଯେ ହାଙ୍କିଲେ ଡେଇଁଯିବେ ପର୍ବତ ଯେ ।

ସୁସ୍ଥେ ପିଠିରେ ରାଉତେ ବସି, ବର ବରସି କମାଣ କସି,

ଟୋପି ଆଡ଼ିଣି କୁଟିଳ ଅସି କବଚେ ଯୁତ ଯେ ।୫।

ସମୁଦୟରେ ଦିଶେ ଶୋଭନ, ଯେ ଘନ ଘନ କି ଘନାଘନ,

ଗର୍ଜନ ଘନ ଘନ ସେ ଘନ, ଦାନ ଜଳରେ ଯେ ।

ଶିକଳା ଶୁଣ୍ଢଦନ୍ତେ, ଉଦଣ୍ଡ, ସିନ୍ଦୂର ଗୁଣ୍ଡ ମୁଣ୍ଡିତ ମୁଣ୍ଡ,

ସୁଘଣ୍ଟି ରୁଣ୍ଡ ଧ୍ୱନି ପ୍ରଚଣ୍ଡ, ଗମନ ଧୀରେ ଯେ ।

ସଜ ଅମାରି ଚଉଖଣ୍ଡି ବାଖରେ ଯେ । ସନ୍ତତରେ ଶ୍ରବଣ ଚାଳନ କରେ ଯେ ।

ସ୍କନ୍ଧ ଦେଶରେ ସ୍ଥିତ ମାହୁନ୍ତ, ତୀକ୍ଷ୍‌ଣ କୁନ୍ତ ଅଙ୍କୁଶବନ୍ତ,

ଶିରେ ସୁମନ ଗଭା କମ୍ପିତ, ହୁଏ ଯିବାରେ ଯେ ।୬।

ସ୍ୟନ୍ଦନକୁଳ ଝଳି ଚିରାଳ, ଚାମର ଚୟ ଦର୍ପଣମାଳ,

ଧ୍ୱଜ ପତାକା ଚେଳ ଅଞ୍ଚଳ, ଅନିଳ ବଶେ ଯେ ।

ସ୍ଫୁଟ ହେବାରେ ଚକ୍ର କଟ୍‌କଟ, ପ୍ରକଟ ଭାବେ କରନ୍ତି ନାଟ,

ଶିଖରୀ କୁଟ ପରେ ଲମ୍ପଟ ଚାହେଁ ଆକାଶେ ଯେ ।

ସାରଥିରେ ରଥୀରେ ଅତି ରୁଚିରେ ଯେ । ସୁସ୍ୱନକ ତହିଁରେ ଘଣ୍ଟ ନିକରେ ଯେ ।

ସରଣୀ ଜଳ ତରଣୀ ସେହି, ଅମ୍ଳାନ ଫୁଲ ତୋରଣେ ଶୋହି,

ନବତରୁଣୀ ଶୋଭାକୁ ବହି, ମୋହିତ କରେ ଯେ ।୭।

-ଶ୍ଲେଷ-

ସମ୍ଭାରେ ଅତି ଭୂପତି ତତି, ରୈବତ ସ୍ଥିତ ସେବନ୍ତି ଦନ୍ତୀ,

ସୁଦନ୍ତୀ କ୍ଷିତିପତି ଆକୃତି, ଚାରୁକଟକ ଯେ ।

ସୁରନିଳୟ ମଳୟ ନିଶା, ନବୀନ ଜଳଧଳ ସଦୃଶା,

ଚନ୍ଦ୍ରରେ ମନୋରମ ମନୀଷା, ନନ୍ଦକାରକ ଯେ ।

ସୁଛଟକରେ ହାଟ ବସିଛି ତହିଁ ଯେ । ସର୍ବଦ୍ରବ୍ୟ ସମ୍ଭୂତ ନ ଥିଲା ନାହିଁ ଯେ ।

ସର୍ପୀ କ୍ଷୀରରେ ବ୍ରଜପସରା, ଦିଶୁଛି ଅଧୋଭୁବନ ପରା,

ମାଳିପସରା ତ୍ରିଦିବ ତୋରା, ସୁମନଶୋହି ଯେ ।୮।

ସୁନାରୀ ନିଶିପରାୟେ ଦିଶି, ନକ୍ଷତ୍ରମାଳା ବିଧୁ ପ୍ରକାଶି,

ପଣ୍ୟୋପଲବୀ ଲାଗଂଳୀ ଧରି ଦ୍ୱାରକା ପରି ଯେ ।

ସୀତାରାମରେ ଗୁଡ଼କାରକ, ଦିଶେ, ଅଯୋଧ୍ୟାପୁର ପ୍ରାୟକ

ଅମ୍ବରେ ରମ୍ୟ ତନ୍ତୁବାୟକ, ତପନପରି ଯେ ।

ସାଧୁତକବୃନ୍ଦ କି କୈଳାସ ଗିରି ଯେ । ସର୍ବଦାରେ ଅଛନ୍ତି କପର୍ଦୀ ଧରି ଯେ ।

ସଞ୍ଚାର କଲା ଗ୍ରହ ପ୍ରକାରେ, ତହିଁରେ ଶୋଭା ଚକ୍ରୀ ଧୀବରେ,

ସହିତ କୁମ୍ଭ ମୀନ ତୁଳରେ, ହେବାରୁ କରି ଯେ ।୯।

-ବ୍ୟଙ୍ଗ ଶ୍ଲେଷ-

ସେ ହାଟେ ଉରଜଙ୍କ ଯୁବତୀ ସିନ୍ଦୂର ସମ୍ପୁଟକେ ବିକନ୍ତି,

ଓଷ୍ଠ ଉରଜ ଘୋଡ଼ାଇଛନ୍ତି, ଅତିଯତନେ ଯେ ।

ସିହାଣ କେହି ଯେବେଟି କହି, ଏ ସମ୍ପୁଟକ କିଣିବି ମୁହିଁ;

ଶୁଣି ପଣନ୍ତ ହସିଲା ହୋଇ, ଦିଏ ଲପନେ ଯେ ।

ସେ ସ୍ଥଳକୁ ନାଗରୀ କାମିନୀ ଆସି ଯେ । ସ୍ୱରୂପରେ ନିୟନ୍ତି ରମ୍ଭା ଉର୍ବଶୀ ଯେ ।

ସ୍ନେହାନୁବନ୍ଧ ଯାହା ଯାହାର, ଭେଟ ହୋଇଲେ ତାହା ତାହାର;

ଗହଳେ ଯାନ୍ତି ନଦୀ ସାଗର, ପରାୟେ ମିଶି ଯେ ।୧୦।

ସ୍ନେହେ କେ ଭାଷେ ଚତୁରୀ ପାଶେ, କରୁଣା ନାହିଁ ପରା ଏ ଦେଶେ,

ଅନୁସରି ମୁଁ ଥାଇ ଅନିଶେ, ଦେଖଇ ନାହିଁ ଯେ ।

ସେହି କଥାକୁ ଛଳି ସେ କହି, ବିଦ୍ରୁମଫଳ ମିଳଇ ଯହିଁ,

ଅମୃତଠାରୁ ସ୍ୱାଦୁ ହୁଅଇ, କି ଲୋଡ଼ୁ ତହିଁ ଯେ ।

ସାର ରସିକ କେହି ଭାଷେ ଏ ଗିରି ଯେ । ସ୍ନେହୀ ପଦ୍ମିନୀଠାରେ ଭୋକି ଭ୍ରମର ହେ ।

ସେ କି ବେଭାର କରେ ରାତିରେ, ରଖଇ ନାହିଁ ମୋହି କତିରେ

ରାମାବୋଧିଲା ଏ ଭାରତୀରେ, ଦୋଷ ଚନ୍ଦର ଯେ ।୧୧।

ସ୍ୱୟଂ ଦୁତୀହିଁ ଚିତ୍ତେଆଦରି, ନାଗରେ ଦୃଷ୍ଟିପାତ ନ କରି,

କହେ କେ ସଖୀ ହସ୍ତକୁ ଧରି, ଚାତୁରୀ କି ଯେ ।

ଶାଶୂ ଶ୍ୱଶୁର ପୁରକେ ଶୋଇ, ବର ଅଛନ୍ତି ବିଦେଶେ ଯାଇ,

ଏକା‌ ମୁଁ ଥାଇ ନିଦ୍ରା ନୁହଇ, ରାତ୍ରକୁ ଡରି ଯେ ।

ଯେ ଭୁବନେ ରହିଛି ଭୂତ ମନ୍ନଥ ଯେ । ସ୍ଥିର ହୋଇଛି ଯେଣୁ ଦ୍ୱାରେ ଅଶ୍ୱତ୍‌ଥ ଯେ ।

ସାହା ମୋ‌ ତୁହି କହିଲି ତୋତେ, ଜାଣ ଅବଧି ମୋହ ସଙ୍ଗତେ,

ହର ରଜନୀ କୁହୁକ ମତେ, କର କୃତାର୍ଥ ଯେ ।୧୨।

ସ୍ନପିତ ସୁଧାରସରେ ଦାନୀ, ପୁରୁଷେ କେଉଁ ରମଣୀମଣି,

କେହି କାହାକୁ କହିଲା ଜାଣି, ମୃଦୁସଧୀର ଯେ ।

ସ୍ୱସା ପତିର ଅଛନ୍ତି ଘର, ଏକ ଜୀବନ ତାଙ୍କ ମୋହର,

ନିରତେ ରହେ ରାଜା ଦୁଆର, ପତି ଦେବର ଯେ ।

ସଧବା ସେ ନୁହନ୍ତି କରମବଳେ ଯେ । ଶାଶୁ ନିକଟେ ପରଲୋକରେ ମିଳେ ଯେ ।

ସଦପାତ୍ରରେ କରନ୍ତି ଦାନ, ସୁବର୍ଣ୍ଣ କୁମ୍ଭ ଦିବ୍ୟବସନ,

ମନେ ଖୋଜୁଛି ଅନବିଚ୍ଛିନ୍ନ, ଗ୍ରାହୀ ନ ମିଳେ ଯେ ।୧୩।

ସାଧାରଣ ଏ ଶ୍ରେଣୀଭୂତରେ, ବିରହୁଛନ୍ତି ତହିଁ ଭିତରେ,

ରଖନ୍ତି ଯୁବା ଚିତ୍ତ ଭିତରେ, ନିଜଚାତୁରୀ ଯେ ।

ଷୋଡ଼ଶୀ ରସାଳସୀ ଧଡ଼ସୀ, ପକାଇ ସୁକଟାକ୍ଷ ବଡ଼ଶୀ,

ମନମୀନକୁ ହୃଦ ସରସୀ, ମଧ୍ୟୁ ଓଟାରି ଯେ ।

ସେ ଭଙ୍ଗୀକି ଅନାଇ ବିଟପ ନରେ ଯେ । ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ଏତେ ବୋଲିଣ ଠାରନ୍ତି କରେ ଯେ ।

ସୀଉକାରକୁ ପାଇ ତାଙ୍କର, ହୁଅନ୍ତି ଅତି ହରଷଭର,

ଭାବନ୍ତି ବେଗେ ସରୁବାସର, କାମକାତରେ ଯେ ।୧୪।

ସର୍ପତୁଣ୍ଡିକି ବଜାଇ ଢାକି; ଖେଳାଇ ସର୍ପମନ୍ତ୍ରକୁ ଡାକି,

ମର୍କଟନାଟ କାହିଁ କୁତୁକୀ କରାଉଛନ୍ତି ଯେ ।

ସେ ପଥେ ନଟ କରନ୍ତି ହଟ, କେବଣ ନଟ ବହିଣ ଘଟ,

ଉତାରି ପାଟ ଦାତାଏ ପାଟବସ୍ତ୍ର ଦିଅନ୍ତି ଯେ ।

ସୁଖେ ଭ୍ରମନ୍ତି କାହିଁ ବାଚାଳ ଯୁଗ ଯେ । ସ୍ଥଳ ସ୍ଥଳକେ ଦେଖା ଗତ ତୁରଙ୍ଗ ଯେ ।

ସେ ସ୍ଥାନେ ମିଳି ମଧୁପିଆଳୀ, ମତୁଆଳରେ କରନ୍ତି କେଳି,

ସଭା ସଜ୍ଜନେ ଦିଅନ୍ତି ଗାଳି, ବିବେକ ଭଙ୍ଗ ଯେ ।୧୫।

-ମ୍ଳେଷ-

ସେଠାରୁ ଯାଇଁ ନୃପ କଳାପ, ଦେଖିଲେ ଶୋଭା ସଭାମଣ୍ଡପ,

ବହିଛି ଆକାଶର ସ୍ୱରୂପ, ତାରେ ଜ୍ୱଳିତ ଯେ ।

ସତ୍ତମ ବୁଧ ରେବତୀପତି, ଶଉରିଗୁରୁ କବି ଅଛନ୍ତି,

ମଙ୍ଗଳ କେତୁ ଯହିଁ ମିଳନ୍ତି, ମିତ୍ର ତୋଷିତ ଯେ ।

ସନମାନ ପାଇଣ ବସିଲେ ସର୍ବେ ଯେ । ସତ୍ୟବଚସଗଣ ପ୍ରବେଶ ଜବେ ଯେ ।

ଜଟା କୌପୁନୀ ହରିଣାଜିନ, ଦଣ୍ଡକରକ ମାଳା ମଣ୍ଡନ,

କୁଣ୍ଡଳକର୍ଣ୍ଣ ଭସ୍ମଲେପନ, ସେ ଅବୟବେ ଯେ ।୧୬।

ସନକ ବ୍ୟାସ ଗୌତମ ଶୁକ, ପୁଲହ କ୍ରତୁ ଭୃଗୁ କୌଶିକ,

ଅଙ୍ଗିରା ପରାଶର ଜନକ, ମୃକଣ୍ଡୁ ସୂତ ଯେ ।

ସନକ ଭରଦ୍ୱାଜ ଅଗସ୍ତି, ବଶିଷ୍ଠ ଅଷ୍ଟାବକ୍ର ପୌଲସ୍ତି,

ଋଷ୍ୟଶୃଙ୍ଗକ ମରୀଚି ଅତି, ଗାର୍ଗବ ଗତ ଯେ ।

ସତ ଦୁର୍ବାସା ବିଭାଣ୍ଡକ ସୁମନ୍ତ ଯେ । ସନତକ କପିଳ ନାରଦ ଯୁତ ଯେ ।

ଷଠିସହସ୍ର ଯେ ବାଳଖିଲ୍ୟା, ସେହି ଏଥିରେ ହୋଇଣ ମେଳା,

ହରିରେ ମାନ୍ୟ ଲଭିଣ ଧନ୍ୟ ହୋଇ ତୃପତି ଯେ ।୧୭।

ସାତ୍ୟକୀ ଯାଇଁ ଦଇବବଶେ, ମିଳି ଗୋଶିଙ୍ଗ ଦାନବ ଦେଶେ,

ଆପଣା ପ୍ରାଣ ରକ୍ଷଣ ଆଶେ, ଯାଗକୁ ବରି ଯେ ।

ସୈନିକକୃତ ହୋଇ ତ୍ୱରିତ, ସେହୁ ଗମିତ ପୃଥ୍ୱୀ କମ୍ପିତ,

ଭୂମିମଣ୍ଡଳ ଉତ୍ପାତ ଜାତ, ମାନବେ ଥରି ଯେ ।

ସଘନରେ ଦିଶିଲେ ତାରା ଦିବସେ ଯେ । ଶୁଭେ ନିର୍ଘାତ ଜାଳ ପାଁଶୁ ବରଷେ ଯେ ।

ସମ୍ମୁଖେ ଉଲ୍‌କା ପ୍ରକାଶ ଆସି, ଗ୍ରାମ ଭିତରେ ଶୃଗାଳ ପଶି,

ପ୍ରତିମାର୍ଗଣ ରୋଦେ ଅନିଶି, ଭୀତି ପ୍ରଦେଶେ ଯେ ।୧୮।

ସିନ୍ଧୁକାବେରୀ ଜାହ୍ନବୀ ଗୋଳା, ଯମୁନା ବ୍ରାହ୍ମୀ ଚିତ୍ର ଉତ୍ପଳା,

ଭାର୍ଗବୀ ସରସ୍ୱତୀ ମେଖଳା, ରେବା ନର୍ମଦା ଯେ ।

ସୁବର୍ଣ୍ଣରେଖା ସୁଋଷିକୁଲ୍ୟା, ସରଯୁ ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା ସୁରଳା,

କୌଶିକୀ ସରାବତୀ ବିମଳା, ସୁତୁଙ୍ଗଭଦ୍ରା ଯେ ।

ସଦାନୀରାଦି ନଦୀ ହେଲେ ଶଙ୍କିତ ଯେ । ସକମ୍ପନ ହୋଇଲେ ଏତେ ପର୍ବତ ଯେ ।

ସହ ମଳୟ ପାରିପାତ୍ରକ, ବିନ୍ଧ୍ୟ ହେମାଦ୍ରି ମେରୁ ମେନାକ,

ଗନ୍ଧମାର୍ଦ୍ଦନ କୈଳାସ ଲୋକାଲୋକ ସହିତ ଯେ ।୧୯।

ଶୁଣି ସେ ଗ୍ରାମଜନ ଶ୍ରୁତିରେ, କଲେ ସେ ପୁରୀ ଗିରି ଦରୀରେ,

ଯେହି ପଡ଼ିଲେ ମୁଖରେ ଖରେ, ହେଲେ ଭକ୍ଷଣ ଯେ ।

ସ୍ଥାପିତ ଦେବଗଣଙ୍କୁ ଧ୍ୱଂସି, ଗୋ‌ ବିପ୍ର ସ୍ତିରୀ ବାଳକ ନାଶି,

ରୈବତ ପାଶେ ହୋଇଲେ ଆସି ରାକ୍ଷସଗଣ ଯେ ।

ସନାତନ ହଳୀଙ୍କି ସାତ୍ୱକୀ କହି ଯେ । ସଭୀତିରେ କୁଟୁମ୍ବ ଦ୍ୱାରକା ନେଇ ଯେ ।

ସୌନନ୍ଦ ହଳୀ ସୁଦରଶନ, ଗଦା ଧରିଣ ଚଢ଼ି ସ୍ୟନ୍ଦନ,

ରଣେ ତୈତ୍ୟଙ୍କୁ କଲେ ନିଧନ, କୂପିତ ହୋଇ ଯେ ।୨୦।

ସୁବୁଦ୍ଧି ଜପାସୁର ବିଦିତ, ଅସୁର ମନ୍ତ୍ରୀ ରାମ ଅଗ୍ରତ,

କହିଲା ମାର ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଦୂତ, ପେଷି ହକାରି ଯେ ।

ସର୍ପକୁ କଥା ପ୍ରସଙ୍ଗ ଧରେ, ଡାକି ମନ୍ତ୍ରରେ ନାଶ ନ କରେ,

ପଶିଲେ କଥା ପ୍ରସଙ୍ଗ ପୁରେ, ତାକୁ କି ମାରି ଯେ ।

ଶୁଣି ଶାନ୍ତି ଭଜିଲେ ମାନଗୋବିନ୍ଦ ଯେ । ସଙ୍ଗେ ଆଣିଲେ ବରି ଦାନବ ଇନ୍ଦ୍ର ଯେ ।

ସୁରା ମହିଷି ଛାଗଳ ମେଷ, ଆମିଷା କ୍ଷୀର ପୂର ବିଶେଷ,

ସମର୍ପି କଲେ ତାଙ୍କ ମାନସ, ଅତି ଆନନ୍ଦ ଯେ ।୨୧।

ସମାନ ନାହିଁ ଯାଗଶାଳକୁ, ସୃଷ୍ଟି ଭିତରେ ଦୃଷ୍ଟି ଦେବାକୁ,

ଚିତ୍ରଯୂପକୁ ଶ୍ରୁବ ଶ୍ରୁଚକୁ ଘେନି ଦିପତୀ ଯେ ।

ସୋମବଲ୍ଲରୀ ମୃଗ ଗୋକୃତି, ଘୃତବସନ ଉତ୍ତମପାତ୍ରୀ,

ଦର୍ଭସମିଧ ଆସନପନ୍ତି, ପୂରିଅଛନ୍ତି ଯେ ।

ସାମ ଆଦିରେ ଚାରିବେଦ ପାରଗ ଯେ । ଷୋଳ ଋତ୍ୱିଜ ଘେନି ଭୂସୁରବର୍ଗ ଯେ ।

ସୁଲଗ୍ନ ଜଉତିଷେ ବିଚାରି, ଘେନିଲେ ଦୀକ୍ଷା ମୁଷଳୀ ହରି,

ପ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରପାଳ ଆବୋରି, ଦ୍ୱାରକୁ ବେଗ ହେ ।୨୨।

ଶୁଭେ ଦୁନ୍ଦୁଭିନାଦ ନିରତ, ଏମନ୍ତେ କେତେ ଦିବସ ଅନ୍ତ,

କିତବ ବୁଦ୍ଧି ବିଚାରି ଦୈତ୍ୟ ରାତ୍ରି ପ୍ରବେଶେ ଯେ ।

ସେନାମାନଙ୍କ ଦର୍ପକୁ ଦଣ୍ଡି, ହାତୀ ରଥୀଙ୍କି କୃପାଣେ ଖଣ୍ଡି,

ଦେଖି ଭାଜିଲେ ପଦାତି ରୁଣ୍ଡୀ, ଭୂତ ସତ୍ରାସେ ଯେ ।

ଶସ୍ତ୍ର ଛଡ଼ାଇ କ୍ଷେତ୍ରପାଳଙ୍କ କରୁ ଯେ । ସ୍ପନ୍ଦ ସ୍ୱରୂପ ଧରି ସେ ଭୟ କରୁଁ ଯେ ।

ସଶୀଘ୍ରେ ମଖ ମଦନେ ପଶି, ଚର୍ବଣ କରି ବହୁତ ଋଷି,

ଅନଳେ ରାମକୃଷ୍ଣ ନିବେଶି, ଅତି କ୍ରୋଧରୁ ଯେ ।୨୩।

ସତ୍ୟଭାମାକୁ ଏରୂପେ ତହିଁ, ଅସୁର ଚାହିଁ ହୋଇଲା ମୋହି,

ଭାବିଲା ପୂର୍ବେ ନ ଥିଲା ନାହିଁ, ନୋହିବ ପୁଣି ଯେ ।

ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୋଭାରାଶି ସୁକେଶୀ, ବିକାଶ କାଶ କର୍ପୂର ହାସୀ,

ଜନମାନସ ମୋହନ ପାଶୀ, ରମଣୀମଣି ଯେ ।

ସରସିଜ ଦର୍ପଣ ଚନ୍ଦ୍ର ବଦନା ଯେ । ସୁହୀରକ କରଜ କୁନ୍ଦରଦନା ଯେ ।

ସିନ୍ଦୂର ବାଳଭାନୁ ପ୍ରବାଳ, ବିମ୍ବ ବିଡ଼ମ୍ବ ନବ ପ୍ରବାଳ,

ବନ୍ଧୁ ଜୀବକ ଜବା ହିଙ୍ଗୁଳ, ରଦଛଦନା ଯେ ।୨୪।

ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଚମ୍ପା ସମ୍ପା କୁଙ୍କୁମ, କେତକୀ ନିଶା ଷଣକୁସୁମ,

ଗଉରୀ ହରିତାଳ ପ୍ରତିମ, କାନ୍ତି ସଦୃଶୀ ଯେ ।

ସଜଳ ଜଳଧର କଜ୍ଜ୍ୱଳ, ଭୃଙ୍ଗ ତମାଳ କାଳିନ୍ଦୀଜଳ,

ବରହୀପୁଚ୍ଛ ଚାମର ନୀଳମଣି ସୁକେଶୀ ଯେ ।

ସୁକୋମଳା ପଦ୍ମିନୀ ପଦ୍ମସୁବାସୀ ସେ । ସ୍ମର ଚାପ ସ୍ୱରୂପ ଭୂରୁ ବିଳାସୀ ଯେ ।

ସାରଙ୍ଗ ନୀଳ-କଞ୍ଜ ଖଞ୍ଜନ, ଅଞ୍ଜନଶର ପୁଞ୍ଜ ଗଞ୍ଜନ,

ଶଫରୀ ଗର୍ବ ଅଞ୍ଜନ, ରଞ୍ଜନ ଦୃଶ ଯେ ।୨୫।

ସଂଗୃହୀତ ଯେ କରି ସେ ନାରୀ, ରଥାରୋହଣ ତ୍ୱରିତେ କରି,

କହିଲା ମନ୍ତ୍ରୀ ଏହା ନ କରି, ନୋହେ ବେଭାର ଯେ ।

ସୀତା ହରଣେ ମଲା ଲଙ୍କେଶ, ଦୁର୍ଗା ଲୋଭେ ତୋ ପ୍ରପିତା ନାଶ,

ତେଜ ଏ କନ୍ୟା ଲାଳସ, ଘେନି ମୋ ଗିର ଯେ ।

ସେ ବଚନେ ରାଜନ ଏମନ୍ତ କହି ଯେ । ସୁଧାକର ପ୍ରାପତ ଏଡ଼ିବି କେହି ଯେ ।

ସ୍ମରସମୁଦ୍ର ତରଣେ ସତ, ଏହା ବହିତ୍ର କୂପବେ ଯୁକ୍ତ;

ସଚିବ ତୁ ତ ପଡ଼େ ଅହିତ, କହୁ କି ପାଇଁ ଯେ ।୨୬।

ସଗୋତ୍ର ହୋଇ ଦେବର ବର, ଭସ୍ମ ଅନଳେ ଯୋଗ ଏହାର,

କେ କରିବଟି ଆଉ ସମର ବାହା ସ୍ୟନ୍ଦନ ଯେ ।

ସପକ୍ଷେ ଚଳି ଏମନ୍ତ ଭାଳି, ଉଚ୍ଚେ ରୋଦନ କରନ୍ତି ବାଳୀ,

ହା କୃଷ୍ଣ କୃଷ୍ଣ ପୁଣି ସେ ବୋଲି ରଖ ଅର୍ଜୁନ ଯେ ।

ସେହି ରାତ୍ରରେ ତୁଙ୍ଗଭଦ୍ରାରେ ତୀରେ ଯେ । ସମ୍ଭାଇଲା ଯେ ଶଦ୍ଦ ପାର୍ଥ ଶ୍ରୁତିରେ ଯେ ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତ କଲା ମନ୍ତ୍ରୀ, ଆଶୁଗ, ରୁନ୍ଧିତ ହେଲା ସକଳ ଦିଗ,

ପଥ ନ ପାଇ କୌଣପବର୍ଗ, ଦୁଃଖ ମତିରେ ଯେ ।୨୭।

ସୌପ୍ତିକ ବନ୍ଧେ କରି ସନ୍ମନ, ବୀର ଶବର ଏହି ଅରଣ୍ୟ,

ବାସ କରିଛି ପାଞ୍ଚିଲେ ପୁଣ, ଜନ ନିକର ଯେ ।

ସନ୍ତାପୀ ହୋଇ କହେ ସଚିବ, ନ ଘେନିଲୁ ମୋ ବାଣୀ ଭୋଦେବ,

ଯୁବତୀ ଘେନି ଜୀବନ ଯିବ, ଯମ ନଗର ଯେ ।

ସାର କଲେ ବିଚାର ନାରୀକି ଦେବା ଯେ । ସରୁ ରଜନୀ ତାକୁ ପ୍ରବୋଧି ଯିବା ହେ ।

ସବିତା ଏହି କାଳେ ଉଦୟ । ଗହ୍ୱରେ ଲୁଚେ ତମ ନିଚୟ,

ହୋଇଲା ଜାତ ଉଲକ ଭୟ, କାଳ ଡାକିବା ଯେ ।୨୮।

ସୁନ୍ଦରୀ ନିଧି ଘେନି ସନ୍ନିଧି, ସମର୍ପେ ଧନଞ୍ଜୟ ସନ୍ନିଧି,

କାନ୍ଦି କହନ୍ତେ ସକଳ ବିଧି, ପ୍ରମଦାବର ଯେ ।

ସରୋଷେ ଖଡ଼ଗ କରି ବିକୋଷ, ଛେଦିଲେ ଦୈତ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଶିରୀଷ,

ସେହି ରାକ୍ଷାସଈଶ ପ୍ରକାଶ, କଲା ସମର ଯେ ।

ସତ୍ୟଭାମାଏ ଯାଇ ଗିରିଗୁହାରେ ଯେ । ସୁଖେ ରହିଲେ ଶତଧନୁ ସଙ୍ଗରେ ଯେ ।

ସଘନ ରସା ଯୁଦ୍ଧ ବରଷା, କାଳ ସଦୃଶା ଅଦୃଶା ଆଶା,

କର୍ଦ୍ଦମ ଜାତ ହୋଇଲା ରସା ନୀର ରୁଧିରେ ଯେ ।୨୯।

ସମ୍ପାତ ତୀକ୍ଷ ମାର୍ଗଣ ଜାତ, ଗୁଣ ଟଙ୍କାର ଯହିଁ ସ୍ତନିତ,

କୃପାଣ ଝଟକିବା ତଡ଼ିତ, ଧ୍ୱଜ ବକାଳି ଯେ ।

ସଂକୁଳ ରବ ଯୋଦ୍ଧାମାନଙ୍କ, ଭେକ ଡାହୁକ ମୟୁର ଡାକ,

କୋଦଣ୍ଡ ରୁଣ୍ଡ ଇନ୍ଦ୍ର କାର୍ମୁକ, ଅତ୍ୟନ୍ତ ଧଳି ଯେ ।

ବାଟୁଳି କରକା ବୃଷ୍ଟି ‌ଯେ । ସତ ଶକୁନ୍ତ ତହିଁ ହୋଇଲେ କଷ୍ଟି ଯେ ।

ଶାମୁକ ନାଦ ଘଣ୍ଟି ଶବଦ, କବନ୍ଧ ନାଟ ରକତ ନଦ,

ଉଭୟ ତହିଁ କରେ ବିନୋଦ, ଫରିକର୍କଟୀ ଯେ ।୩୦।

ସମୀର ପାର୍ଥ କରନ୍ତେ କେଳି, ଦୈତ୍ୟ କଦଳୀ ହୋଇଲେ ଦଳି,

‌ଗୋଶୃଙ୍ଗ ମହାପାଦପ ଢ଼ଳି, ହୋଇ ବିଭିନ୍ନ ଯେ ।

ଶସ୍ୟ ସମ୍ପତ୍ତି ହୋଇଲା ଏବେ, ଦେଖି ହରଷ କୃଷିକ ଦେବେ,

ବିଚାର କଲେ ବସିଣ ସର୍ବେ, ଏକଇ ସ୍ଥାନ ଯେ ।

ସାହୁ କୃଷ୍ଣ ବଲ୍ଲଭୀ ଲଭି ସନ୍ତୋଷ ଯେ । ସୁଝା ମୂଳଧନକୁ ପାଇବା‌ ଆଶେ ଯେ ।

ସୂର୍ପ ବ୍ୟଜନ ଶକଟରଥ, ଚଷକ ନାରୀ ଶମନଦୂତ,

ସହିତ ଶମଶାନ ସେ କ୍ଷେତ୍ର ତହିଁ ପ୍ରବେଶ ଯେ ।୩୧।

ଶ୍ୱାନ ଶୃଗାଳ ଗୃଧ୍ର ଡାକିନୀ, ପିଶାଚ ଭୂତ ଚଣ୍ଡୀକି ଘେନି,

ଶୋଭିତ କଲେ ଯୁଦ୍ଧ ଅବନୀ, ଅତି ସତ୍ୱରେ ଯେ ।

ସୂପକାର ଯେ ଅର୍ଜୁନ ହୋଇ ଉତ୍ତମ ଭୋଜି ଅଛି ଭିଆଇ,

ଖାଇବା ଉଦରକୁ ପୂରାଇ, କରି ଚିତ୍ତରେ ଯେ । ସିଝା

ପୂପ ପ୍ରକାର ରସପୂରିତ ଯେ । ସୀମନ୍ତକକୁ ଚୋବାଇଲେ ତ୍ୱରିତ ଯେ ।

ସୁଭୋଗ୍ୟ ଶୋଣ ପଣାର ପରି, ବପାଖଣ୍ଡକୁ ବ୍ୟଞ୍ଜନ କରି,

ପିତ୍ତକୁ ଘୃତ ପ୍ରକାରେ ଧରି, କରେ ଲୋହିତ ଯେ ।୩୨।

ସେ ଭୂଜପାଦ ମତ୍ସ୍ୟର ସ୍ୱାଦୁ, ପାଇ ଖାଇଲେ ଅତି ପ୍ରମୋଦୁଁ,

କାଢ଼ିଣ କରତଳ ପ୍ରମଦୁଁ, ନଖ କଣ୍ଟକ ଯେ ।

ସମଦେ କିଳିକିଳା, ନିନାଦ, କର‌ନ୍ତେ ଶୁଭେ ରଟରଟ ରଦ,

ଭାବେ ରହିଲେ ହୃଦୟ ମେଦ, ପ‌ରେ ତରଙ୍କ ଯେ ।

ଶୁଖାଇଣ ପିଶିତ ଭଦୟମାନେ ଯେ । ସଞ୍ଚି ରଖିଲେ ବହୂକାଳ ବଞ୍ଚନେ ଯେ ।

ସର୍ବଜ୍ଞଭୂତେ ଶୂନ୍ୟ କୈଳାସ, ଦେଖି ଜାଣିଲେ ଅର୍ଜୁନ ଯଶ,

ଉମା ସହିତେ ଦେଲେ ଆଶିଷ, ହରଷମନେ ଯେ ।୩୩।

ସନ୍ଦେହବହ ପଳାଇଯାଏ, ଉପୁଜିଅଛି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଭୟେ;

ତରୁଲତାଏ ଅର୍ଜୁନ ପ୍ରାୟେ, ଦିଶନ୍ତି ତାକୁ ଯେ ।

ଶ୍ମଶାନେ ବାସକଲା ସବଳ, ହୋଇ ଆପଣେ ଅବନୀପାଳ,

କହିଲେ ପୁରେ ହୋଇ ଆକୁଳ, ଏହି ବାର୍ତ୍ତାକୁ ଯେ ।

ସର୍ବଂସହାରେ ହେଲେ ନାରୀ କଚାଡ଼ି ଯେ । ସ୍ୱହସ୍ତରୁ ଭାଙ୍ଗିଲେ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଚୁଡ଼ି ଯେ ।

ସୁରଙ୍ଗ ଧଡ଼ି ଶାଢ଼ୀ ମୁଞ୍ଚିଲେ, ଲୋତକେ ଉର ତିନ୍ତାଇ ଦେଲେ,

ହା ନାଥ ବୋଲି ହୃଦୟସ୍ଥଳେ, କରକୁ ତାଡ଼ି ଯେ ।୩୪।

ସହଦେବର ଅଗ୍ରଜ ସଙ୍ଗେ, ହରି କାମିନୀ ବିମାନ ରଙ୍ଗେ,

ଆରୋହି ଆସି ରୈବତ ନଗ୍ରେ, ପ୍ରବେଶ ହେଲେ ।

ସପତଜିହ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ଲୀନ, ହୋଇଥିଲେ ଯେ ମଧୁସୂଦନ,

ହଳୀ ତାହାଙ୍କୁ ସେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ, ସତ୍ୱରେ କଲେ ଯେ ।

ସାତ୍ୱତାଦିରେ ସାତବଂଶ ଯାଦବ ଯେ । ସେହି ସ୍ଥାନରେ ରୁଣ୍ଡ ହୋଇଲେ ଜବ ହେ ।

ସୁକର୍ମୀ ଦ୍ୱିଜେ ଆସି ଆଶିଷ, ଦେଲେ ମାଗଧେ ବର୍ଣ୍ଣିଲେ ଯଶ,

ଗ୍ରହପାଞ୍ଜକି କହେ ଜ୍ୟୋତିଷ, ମହାଉତ୍ସବ ଯେ ।୩୫।

ସ୍ୱରୂପା ରୂପଜୀବାଏ ଗୀତ, ଗାନ କରନ୍ତି ସେ ମଧ୍ୟେ ସ୍ଥିତ,

ହୋଇଲା ଚାଟୂବଟୁ ସୁନୃତ୍ୟ, ଆରମ୍ଭ କରି ଯେ ।

ସଂଳାପବାଣୀ ଆଳାପ କରେ ତାହା ଚିବୁକ କରକୁ ଧରେ,

ବକ୍ର ଚାହାଣି । ଅନାଇ ନରେ, ହାସ ଆଦରି ଯେ ।

ସାନନ୍ଦରେ ଗମିତ ଦ୍ୱାରକାପୁରୀ ଯେ । ସ୍ଵୈରିନ୍ଦ୍ରୀକି ହକାରି ବୋଇଲେ ହରି ଯେ ।

ସବୁନାରୀକି ବେଶ କରିଣ, ମୋ ଆଜ୍ଞା କହି ଆଣ ତତ୍‌କ୍ଷଣ,

ଅର୍ଜୁନେ ଅର୍ଘ୍ୟ ଦେବା‌ କାରଣ, କି ଅପକାରୀ ଯେ ।୩୬।

ସପ୍ତତିରିଶ ପଦେ ପୂରିତ, ବୀର କାରୁଣ୍ୟ ହାସ୍ୟ ଅଦ୍ଭୁତ,

ବୀଭତ୍ସ ଭୟାନକ ସୁଶାନ୍ତ ରୌଦ୍ର ଶୃଙ୍ଗାର ଯେ ।

ସୁବ୍ୟକ୍ତ ପୁଣି ଛାନ୍ଦଛାନ୍ଦକେ, ପ୍ରତୀତ ହେବ ଅଳଙ୍କାରିକେ,

ଶୁଣି ତୃପତି ହେବେ ରସିକେ, ପଣ୍ଡିତନରେ ଯେ ।

ସଉମିତ୍ରୀ ଦକ୍ଷିଣେ ସୀତା ବାମରେ ଯେ । ସମୀରଣ ଆତ୍ମଜ ସ୍ଥିତ ଅଗ୍ରରେ ଯେ ।

ସେ ରାମେ ନମସ୍କାର ଅଶେଷ, କରି ଏ ରୂପେ ଧ୍ୟାନ ମାନସ,

କହିଲା ଉପଇନ୍ଦ୍ର ଏ ରସ ତୋଷ ଚିତ୍ତରେ ଯେ ।୩୭।

 

ସପ୍ତମ ଛାନ୍ଦ

ଦ୍ୱାରକାର ସ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦାନ

(ରାଗ-ରସକୁଲ୍ୟା)

ସ୍ଵୈରିନ୍ଧ୍ରୀଠାରୁ ପାଇଣ ବାରତା । ସହରଷ ଅନ୍ତଃପୁର ବନିତା ।

ସଞ୍ଚା ସଜାଡ଼ିଲେ ଅର୍ଘ୍ୟ ଦେବାକୁ । ସୁବର୍ଣ୍ଣସ୍ଥାଳି ତଣ୍ଡୁଳ ଦୂର୍ବାକୁ ଯେ ।

ସଭିଏଁ ହୋଇଲେ ବେଶ ଯେ ।

ସୁଭଦ୍ରା ପୁଣି ଯେମନ୍ତ ବେଶ ହେଲେ ଶେଷ ନ କରିବେ ଶେଷ ଯେ ।୧।

ସ୍ୱବେଶ ବେଶକୁ ସ୍ୱଭାବେ ସେହି । ସୁବେଶିତ ହେଲା‌ ଉପମା କାହିଁ ।

ସୁନ୍ଦର ବେନି କୋଳାକୋଳ ହେଲା । ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର କୁମୁଦ ଲଭିଲା ସେ ।

ଶ୍ୟାମଳୀ ଚିକୁର ପୁଣି ଯେ ।

ସିଂହାଣୀ ଜୁଡ଼ା କରିଛି ଧନ୍ୟ ମନମୀନ ସଂଗ୍ରହ କୁବେଣୀ ଯେ ।୨।

ସୀମନ୍ତ ତଥିରେ ଦିଶେ ଏସନ । ସୁଧାନିଧି ମୁଖ ଚିର ପ୍ରସନ୍ନ ।

ସୁଦରଶନରେ ଉଲ୍ଲାସ ତୁଟି । ସାନ୍ଦ୍ର ତମର ହୃଦ ଗଲା ଫାଟି ସେ

ସେକ୍ଷଣି ହୋଇଲା ପରା ଯେ ।

ଶୁଖି ନାହିଁ ତାର ରୁଧିରଧାରା ସେ ତେମନ୍ତ ସିନ୍ଦୂର ଗିରା ଯେ ।୩।

ସମ୍ପକ କୁସୁମ ମାନିୟା ପରି । ସର ବାନ୍ଧିଅଛି ଚାତୁରୀ କରି ।

ସଘନଘନ ସ୍ଥୂଳମୂର୍ତ୍ତି ଦେଖି । ସଉଦାମିନି ଆଲିଙ୍ଗନେ ସୁଖୀ ସେ ।

ସ୍ୱଚ୍ଛ କିଆପତ୍ରୀ ପୁଣି ଯେ ।

ଶାଢ଼ୀ ବାନ୍ଧିଛି ସେ ଧାତାଠାରୁ କେକୀପୁଚ୍ଛାଦି ଉପମା ଜିଣି ଯେ ।୪।

ସିନ୍ଦୂର ବିନ୍ଦୁ ଚନ୍ଦନ ଚିତାରେ । ସୂର୍ଯ୍ୟଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଦେଖି ଏକଠାରେ ।

ସୁନିର୍ମଳ ମୋତି ଜାଲି ଟୋପରେ । ସଜ ହୋଇ କେଶ ରାହୁ ସତ୍ୱରେ ଯେ ।

ସୁତୁଣ୍ଡ ଅଛି ପ୍ରକାଶି ଯେ ।

ସେ କର୍ଣ୍ଣ ଏ କର୍ଣ୍ଣ ଯାଏଁ ଝିଲିମିଲି ମାଳି ଦନ୍ତାଳି କି ଦିଶି ଯେ ।୫।

ସତ୍ୟ ବାଳତମ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଥିଲାକୁ । ସୁନ୍ଦରିମା ମୁଖର ଦିଶିବାକୁ ।

ସୁମନା ପାଞ୍ଚି ରଖିଛି ସ୍ୱରୂପ । ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଦୋଳିରେ ତାଟଙ୍କ ଦୀପ ସେ ।

ସେ ଜ୍ୟୋତିକି ଚାହିଁ ବେଗ ଯେ ।

ସର୍ବତ୍ର ଚାହାଣି ନୟନ ତରଙ୍ଗ ମୀନ ଧାଇଁଛି ସେ ଦିଗ ଯେ ।୬।

ସମସ୍ତେ କର୍ଣ୍ଣକୁ ରାଜା ବୋଲନ୍ତି । ସଂଯୋଗ ଏ ଘେନି ସେ ଫୁଲଛତି ।

ଶାଙ୍କୋଳୀ ବାଳୀ ଝଲକା ସ୍ୱଭାବ । ସଦମ୍ଭ-ଜନ ମାନସକୁ ଦେବ ଯେ ।

ସାର ମଲ୍ଲୀକଢ଼ି ତହିଁ ଯେ ।

ସମାଧି ଋଷିର ମହୀଧର ଶୃଙ୍ଗ ଦମ୍ଭୋଳି ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ଯେ ।୭।

ସାଞ୍ଜନ ହେବାରେ ଖଞ୍ଜନ ଆଖି । ସୁଗତି ଗତି ନୋହୁଅଛି ଲକ୍ଷି ।

ସୂତା ଲଗାଇଛି କି କୁତୂହଳ । ସାରିଣୀ ନିଶ୍ଚେ ସେ ଏ ଯୋଗୁଁ ଖେଳେ ଯେ ।

ସେହି ଏଣୁ ଉଦବେଗୀ ଯେ।

ସାରଙ୍ଗ ଡୋଳାର ପଲକ ପକ୍ଷ୍ମରେ ଅଠାକାଠି ଅଛି ଲାଗି ଯେ ।୮।

ସିନ୍ଧୁଫଳର ଦିବ୍ୟ ନାକଚଣା ସୂଚିକମ ରମ୍ୟ ମାଣିକ ଗୁଣା ।

ସେ ସକାଶୁଁ ନାସା ଅତି ଶୋଭିତ । ସଲକ୍ଷଣା ହେଉଅଛି ଏମନ୍ତ ସେ ।

ସପତ୍ନୀ ହିଂସାକୁ ତେଜି ଯେ ।

ସୋମକୋଳକୁ ଏକାବେଳେ ରୋହିଣୀ ଆରଦ୍ରା ଅଛନ୍ତି ଭଜି ଯେ ।୯।

ସର୍ଜିତ ଚିବୁକେ ଭ୍ରମରୀ ଚିତ୍ର । ସ୍ନେହୀ ଭୃଙ୍ଗ ଫଳେ ଏ ଉତପାତ ।

ସଞ୍ଚରିଛି ଯୁବା ପ୍ରଳୟ ପାଇ । ସଂଜ୍ଞାପତି କିବା ହିଙ୍ଗୁଳେ ସ୍ନାୟୀ ସେ ।

ସେ ରୂପେ ରୁଚିର ଦିଶେ ଯେ ।

ସୃକ୍ୱିଣୀ ଯାଏ ଅଧର ଜର ଜର ହେବାର ତାମ୍ବୁଳରସେ ଯେ ।୧୦।

ସୁନା ପ୍ରବାଳ କଣ୍ଠି କାଚମାଳା । ସାଗରଫଳ ଚାପସରି ମେଳା ।

ସେ ଘେନି କଣ୍ଠ ଅତି ମନୋରମ । ସଲମ୍ବିତ ପାଟଫୁଲି ଚରମ ଯେ ।

ସାର୍ଥ ଏହି ଦୃଷ୍ଟି ସିନା ଯେ ।

ସାଧି ମଙ୍ଗଳକୁମ୍ଭ ଗ୍ରୀବା କପୋତ କମ୍ବୁକୁ ବାନ୍ଧିଛି ବାନା ଯେ ।୧୧।

ସଂସାରେ ନାହିଁ ବୋଲି କରେ ତୁଲ୍ୟ । ସୁବିଚାରେ ଖଞ୍ଜିଅଛି ଅତୁଲ୍ୟ ।

ସଙ୍ଗ ହୋଇଛି ହେମରତ୍ନ ଚୁଡ଼ି । ସାଙ୍ଗ ହୋଇଛି ତାରା ବିଦ୍ୟୁ ଜଡ଼ି ସେ ।

ସମୁଦ୍ରି ଅଙ୍ଗୁଳି ପାଞ୍ଚେ ଯେ ।

ସୁଭୁଜରେ ତାଡ଼ ବିରାଜୁଅଛନ୍ତି ଜ୍ଞାନ ତାଡ଼ିବାକୁ ପାଞ୍ଚେ ଯେ ।୧୨।

ସଂସ୍ଥିତ କଲା କାଞ୍ଚଲା କୁଚରେ । ସାମନ୍ତ ଯୁବାରେ ହେବା ପାଞ୍ଚରେ ।

ସୁରଭିସଖା ଶତ୍ରୁପଣ ତେଜି । ସହାଶିବଙ୍କୁ ଇନ୍ଦୀବରେ ପୂଜି ।

ସମ୍ୟକ ବଚନ ଏହି ଯେ ।

ସପ୍ତବିଂଶତି ମୁକୁତା ମାଳା ଛଳେ ରୂପା ନାଗ ଅଛି ଦେଇ ଯେ ।୧୩।

-ଛଳ-

ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କଟୀସିଂହ ଅଛି ମଣ୍ଡି । ସପ୍ତକୀ ଘଣ୍ଟିରେ ସେ ନବଚଣ୍ଡୀ ।

ଷକାର ଭେଦ ମହୀଶ ଆକୁଳ । ସମଜ୍ଞା ରହିବ ମହୀମଣ୍ଡଳ ସେ ।

ସୁଗତି ବଶରେ ଚଳେ ଯେ ।

ସାନନ୍ଦ କରିବ ଈଶ ମାନସକୁ ରଣରଣରଣ ରୋଳେ ଯେ ।୧୪।

ସ୍ୱରେ କହୁଅଛି ଯାହା ନୂପୁର । ସମାକୁଳ କରିପାରେ ତ୍ରିପୁର ।

ସାଜିଣୀ ପାଦେ ସେ ବାଜିଣୀ ବଳା । ସେ କିମ୍ପା ପୁଣି ବୋଲାଇ ଅବଳା ଯେ ।

ସମେଳ ତହିଁ ହଂସକ ଯେ ।

ସୀମା ଛଡ଼ାଇ ଦେବାକୁ ଅଙ୍ଗ ଦେଶୁ ବିବେକକୁ ଡେଙ୍ଗୁରକ ଯେ ।୧୫।

ସୁନ୍ଦରୀ ସ୍ତନ ନିତମ୍ବରେ ଭାରି । ସହଜେ କ୍ଷୀଣମଧ୍ୟା କୃଶୋଦରୀ ।

ସଧୀରଗତି ଗର୍ଭାଳସୀ ହଂସୀ । ସର୍ବଦାରେ ଯେ ପ୍ରେମ ମଦାଳସୀ ଯେ ।

ସ୍ୱନିତ ଝୁଣ୍ଟିଆ ପାଦେ ଯେ ।

ସାବଧାନେ ଥାଉ ବନ୍ଧୁର ପଥଟି ବୋଲି ଡାକୁଅଛି ନାଦେ ଯେ ।୧୬।

ସାମ୍ୟ ପାଦତଳ ଜବାତୁରଙ୍ଗ । ସରୁ ଅଳତା ଚିତ୍ର ତହିଁ ସଙ୍ଗ ।

ସଦୃଶ ହେଲା ନାପିତୀଙ୍କି କେହି । ସେ ରଙ୍ଗ ଏ ରଙ୍ଗ ବ୍ୟକ୍ତରେ ରହି ସେ ।

ସମ୍ପାଦିଛି ଅଗ୍ନି ଦୁର୍ଗ ଯେ ।

ସମ୍ବନ୍ଧ କରିବ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ପତଙ୍ଗକୁ ସରାଗ ଯୋଗରୁ ଆଗ ଯେ ।୧୭।

ସିନ୍ଦୁରୀ ଶାଢ଼ୀ ରଙ୍ଗେ ଅଛି ପିନ୍ଧି । ସଜାଡ଼ି ନିବିଡ଼ ନୀବୀକି ବାନ୍ଧି ।

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣପାଦପେ ଅନୁରାଗ ଲତା । ସ୍ୱଚ୍ଛନ୍ଦେ ଛନ୍ଦି ହୋଇଲା ଶୋଭିତା ଯେ ।

ସୁସଞ୍ଚ ଆଗକୁ କୁଞ୍ଚ ଯେ ।

ସୁର ଶିଖରୀରୁ ସ୍ରବେ ଗଇରିକ ରସ ଲଭିବାକୁ ପାଞ୍ଚ ଯେ ।୧୮।

ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଜରୀରେ ପ୍ରଚ୍ଛଦ ପଟ । ସୁବେଣୀପିଧାନେ କି ଝଟ ଝଟ ।

ସ୍ୱଶୋଭା ଲୁଚାଇ ଲୋଡ଼ିଲା ଗୌରୀ । ସଦୟା ଜଗତ ରକ୍ଷାରେ କରି ସେ ।

ସୁକାନ୍ତି ତହିଁ ଉଦୟ ଯେ ।

ସ୍ପଟିକ ସମ୍ପୁଟକ ମଧ୍ୟୁ ପଦାର୍ଥ ଗୁପତ ନୋହିଲା ପ୍ରାୟ ଯେ ।୧୯।

-ତର୍କ-

ସହଜେ ସୁନ୍ଦରୀ ଶୋଭା କାନନ । ସିନ୍ଦୂର ତୃତୀୟେ ଅତିରଞ୍ଜନ ।

ସିଂହ ଏଣୀ ମୃଗ ଏ ତିନି ଜାତି । ସଘଟନ ତହିଁ ହୋଇଅଛନ୍ତି ସେ ।

            ସେ ଲୋଭ ହେଉ ଉଚିତ ଯେ ।

ଶିକାରୀ ମଦନ ନିଚୋଳ ଜଳରେ କଲା କି ଜାଲ ଆବୃତ ଯେ ।୨୦।

ସାରାସାଳୟା ପ୍ରମୁଖ ନାରୀର । ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗୀ ହୋଇ ସୁନ୍ଦରୀବର ।

ସୁରୁଚି ପ୍ରକାଶି ଦିଶେ ଏମନ୍ତ । ସୁଧା କିରଣ ତାରା ମଧ୍ୟସ୍ଥିତ ଯେ ।

ସୁହାସୀ ଏରୂପେ ଦିଶି ଯେ ।

ସଙ୍ଗତି ସଙ୍ଗତି ମରାଳେ ମିଶି କି ଏକ ରାଜହଂସ ଆସି କି ।୨୧।

-ରୂପକ-

ଶ୍ରୁତି ସରେ କରିଆସୁଁ ବିନୋଦ । ସ୍ୱନଛଳେ ଶୁଭେ ମଞ୍ଜିର ନାଦ ।

ସପକ୍ଷ ସମସ୍ତେ ଅଛନ୍ତି ହୋଇ । ସୁକ୍ରୀଡ଼ା କରିବେ ମାନସେ ରହି ସେ ।

ସମ୍ବଳ ବହିତ ସେହୁ ଯେ ।

ସହସ୍ର ଦଳ ବଦନେ ମହୋଜ୍ଜ୍ୱଳ ମୃଣାଳ ନାଳ ସୁବାହୁ ଯେ ।୨୨।

ସନ୍ନିଧେ ଯାଇଁ ହେଲେ ଅର୍ଜୁନର । ସେ ଶୋଭା ବସି ହରି ଜାନୁପର ।

ସ୍ମର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଦୁହେଁ ଏକାକୃତି । ସେ ରୂପେ ପୁଣି ବିଜୟର ମୂର୍ତ୍ତି ସେ ।

ଶ୍ରୁତି ଅଗୋଚର କଥା ଯେ ।

ସାଂଶୟିକ ହୋଇ ସକଳ କାମିନୀ ଅର୍ଘ୍ୟ ନ ଦେଲେ ସର୍ବଥା ଯେ ।୨୩।

ସାନୁଜ ବସେ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ କୋଳେ ବୋଲି । ସବଶବଶୁ ନ ଜାଣିଲେ ବାଳୀ ।

ସ୍ୱକୀୟା ନାରୀ ନ ଚିହ୍ନି ବଲ୍ଲଭ । ଶୁଣିଅଛି କେହି ଏତେ ଦୁର୍ଲଭ ସେ ।

ସନ୍ଦେହ ହରି ଭାଙ୍ଗିଲେ ଯେ ।

ଶ୍ରୀକର ପଲ୍ଲବ ଅର୍ଜୁନ ଶିରରେ ଦେଇ ନେତ୍ର ଠାରି ଦେଲେ ଯେ ।୨୪।

ସାର୍ଦ୍ରଚିତ୍ତ ତାଙ୍କୁ ସୁଭଦ୍ରା ଚାହିଁ । ସୂକ୍ଷ୍ମ ପଲକ ତା ପଡ଼ିଲା ନାହିଁ ।

ସ୍ମିତହାସିନୀ ଲବଣୀ ପିତୁଳି । ସମୀପରେ ଧନଞ୍ଜୟର ମିଳି ସେ ।

ସର୍ବରୂପେ ତରଳିଲା ଯେ ।

ସକଳେ ଚପଳେ ଅର୍ଘ୍ୟ ଦେଲେ ଶିରେ ସେ କରେ ଧରି ରହିଲା ଯେ ।୨୫।

ଶୂନ୍ୟେ କାଗଜ ଚକି ଉଡ଼ୁଥାଇ । ସାକାଂକ୍ଷା ଯଥା ଜନ ଦୃଷ୍ଟି ତହିଁ ।

ସକାମେ ତଥା ଚାହୁଁ ବାଳାମଣି । ସୁଦାମ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଭଞ୍ଜନ ଜାଣି ସେ ।

ସଲୋକ ଲୋଚନ ତାର ଯେ ।

ସତ୍ୱରେ ପ୍ରତିମା ଘଉଡ଼ି ପ୍ରତିମା ହେଲା ପୁଂସ ମନୋହର ଯେ ।୨୬।

-ଶ୍ଲେଷ-

ସୀତା ସହିତେ ଶିତ କଳେବର । ସଦା ପରମାନନ୍ଦ ସୁଖକର ।

ସିଦ୍ଧ ସେବନୀୟ ହରିତାମ୍ବର । ସେନାନୀ ବିନୟ ବଚନେ ସ୍ଥିର ସେ ।

ସ୍ମରେ ଚିତ୍ତ ଶିବ ରାମ ଯେ ।

ସପ୍ତବିଂଶ ପଦେ ଛାନ୍ଦ ଉପଇନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ କହେ ମନୋରମ ଯେ ।୨୭।

 

ଅଷ୍ଟମ ଛାନ୍ଦ

ଅର୍ଜୁନର ରୂପରେ ମୁଗ୍‌ଧ ହୋଇ ସୁଭଦ୍ରାର କାମବିକାର ପ୍ରାପ୍ତ ବିଷୟ

(ରାଗ-କାମୋଦୀ)

ସାନୁମାନ ଉରଜା ଦନୁଜାରି ସାନୁଜା ଭାନୁ ତନୁଜାତିତ କେଶୀ ।

ସୂନଶାୟକବତ ନାୟକ ବିଲୋକିତ ବଶରେ ସୁରଶରେ ତ୍ରାସି ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସଭଳିତ ଚରଣ ହେଲା । ସର୍ବାଙ୍ଗେ ପୁଲକ ପୂରିଲା ।

ସ୍ୱପ୍ରିୟ ଦରଶନୁ ପ୍ରିୟକ ତୁଲ ତନୁ ପ୍ରିୟକ ଫୁଲପ୍ରାୟ ହେଲା ସେ ।୧।

-ରୂପକ-

ସେନେହ ବୀଜ ଓଘ ଗୋପ୍ୟରେ ଥିଲା ମେଘ ସୁନ୍ଦର ଦରଶନ ଜଳ ।

ସେଚନ ବଶେ କି ସେ ଅଙ୍କୁରିଲା ବିଶେଷେ ଶରୀର କେଦାରେ ଚପଳ ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସହଜରେ ସେ ସୁଖୀ ଅତି । ଶରବ୍ୟ କରି ରତିପତି ।

ଶାୟକ କୋଟି କୋଟି ବିନ୍ଧିଲା ଯାଇ ଫୁଟି ଅଙ୍ଗେ କି ଦିଶେ ପୁଙ୍ଖପନ୍ତି ସେ ।୨।

ସୁସୀମ କାଳ ସମ ବିରହ କୁଚହିମ ଗିରି ମଧ୍ୟରୁ ଅବତରି ।

ସ୍ୱେଦ ସୁଷାର ଆଗ ପଦ୍ମ ବୋଲିଣ ଯୋଗ ବଦନ କରେ ପଦେ କରି ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସକମ୍ପିତ ହୋଇଲା‌ ପୁଣି । ସଙ୍ଗେ ତା ସତ୍ୟଭାମା ଜାଣି ।

ସ୍ଫୁଟେ ବୋଇଲେ ଧର ଏହାକୁ ନିଅରେ ଜନ୍ମି ଅଇଲା ଭଙ୍ଗବାଣୀ ସେ ।୩।

ସେ ଚାରୁ ବିମ୍ବାଧରୀ, ପୀବର ପୟୋଧରୀ ଧରିତ୍ରୀ ମଣ୍ଡନାକୁ ଧରି ।

ସଞ୍ଚାରୀ ଚାରି ନେଲେ ବିଚାରି ପଚାରିଲେ ଏମନ୍ତ ହେଉ କିମ୍ପାଁ ଗୋରୀରେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସଂଜ୍ଞା ବୁଡ଼ିଲା କିଛି ଦୂରେ । ସଖାଏ ଆଉଜାଇ ଉରେ ।

ସିଞ୍ଚିଲେ ଚଞ୍ଚଳରେ ସଲିଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଞ୍ଚିଲେ ସଧୀରେ ସଧୀରେ ସେ ।୪।

ସୁଚିତ୍ତେ କେଉଁ ସଖୀ ବାଳା ଶ୍ରୀହସ୍ତ ଦେଖି ବୋଇଲା ନାହିଁ ରୋଗ ଭୋଗ ।

ସୂଚକ ନାହିଁ ଭୂତ ଭ୍ରମର କିଛି ମିତ ଗ୍ରହ-ପୀଡ଼ାରୁ କି ଏ ଯୋଗରେ ।

ସହଚରୀ । ସୁମନାଏ ଶୁଣି ତା‌ ଛଳି । ସାଭିଳାଷୀ ପୁରୁଷେ ବାଳୀ ।

ସଂକଳ୍ପ ଭବ ଶର କରିଛି ଏତେ ଦୂର ରକ୍ଷାବିଧାନ କର ଭାଳି ।୫।

-ଆଶ୍ରୟ-

ସଭୀତ ହେବ ଭଲେ ଏ ରୂପ ବେଶ କଲେ କନ୍ଦର୍ପ ଦର୍ପବନ୍ତ ହେଲେ ।

ସୋମକୁ ଚିରି ଅପଘନରେ ଘନେ ଲେପ କସ୍ତୁରୀ ଟୋପି ଦିଅ ଭାଲେ ରେ ।

ସହଚରୀ ସଜାଡ଼ି ବେଣୀ ଫେଇଜୁଡ଼ା । ସିନ୍ଧୁଆ ଶାଢ଼ୀ ଆଣି ଘୋଡ଼ା ।

ସୀମନ୍ତୀ ମୁକୁତାରେ ସ୍ୱଭାବେ ଅଛି ଶିରେ ମୃଣାଳ ଖଣ୍ଡ କରି ଲୋଡ଼ାରେ ।୬।

ସଚେତ ଏହିକାଳେ ବାଳାକୁ କେହୁ ବୋଲେ ମନନୟନକାରୀ ତୁ ତ ସିନ୍ଧି ହୃଦରେ ନାହିଁ ।

ସେ ପୁଣି ବନ୍ଦୀ ନୋହି କି କରି ଚୋରି କଲା ଚିତ୍ତରେ ।

ସୁକୁମାରୀ। ସଚରାଚରେ ତୋତେ ବଳି । ସରି କେ ନାହିଁ ରସଶାଳୀ ।

ସାକ୍ଷୀ ମୋର ଗିରକୁ ଅନା ତୋ ଉଦରକୁ ତ୍ରିବିଧିରେ ବନ୍ଧନ ବଳି ଯେ ।

ସୁମରଣ ଏମାନେ ନୋହିବାରୁ ତୋ ମନ ହୋଇଲା ସିନା ଏତେ ସରି ।

ସିନ୍ଧି ଭୂରୁ ଚାପରେ ଈକ୍ଷଣ ବାଣଡ଼ ଥ‌ରେ ବିନ୍ଧିଲୁ ନାହିଁ ଯତ୍ନ କରି ରେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସରନ୍ତା ଦମ୍ଭପଣ ତାର । ସହନ୍ତା କେହି କଳେବରେ ।

ସମ୍ଭାଳନ୍ତା କି ତେତେବେଳେ କବଚ କେତେ ଥିଲାକୁ ଶଙ୍କା ହେଲା ତୋରରେ ।୮।

ସଲଜ୍ଜବତୀ ଅତି ପ୍ରୀତିବତୀଯୁବତୀ ବତିଶ୍ରାର୍ଦ୍ଧ ବୟସୀ ଶୁଣି,

ସୁ-ହରିତାଳ ଦ୍ୟୁତି ବସନକୁ ଝଟତି ବଦନେ ଆଚ୍ଛାଦିଲା ଆଣି ସେ । ସୁକୁମାରୀ ।

ସେକାଳ ଶୋଭା କି ଆସିଲା । ସାମ୍ୟତା ଏମନ୍ତ ଦିଶିଲା ସେ ରସଦ ଉପରେ ।

ଶରଦ ସମୟରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଶଶୀ କି ପଶିଲାରେ ।୯।

ଶାନ୍ତି ଭଜିଲା କେତେ ତାପ ସେ ଶଙ୍କାଚିତ୍ତେ ଗୁରୁଜନ ଜାଣିବା ପାଇଁ ।

ସଜ୍ଜ୍ୱଳିତ ଅନଳ ଲଭି କିଛି ଶୀତଳ ଯେସନେ ଭସ୍ମାଚ୍ଛନ୍ନେ ରହି ସେ । ସୁକୁମାରୀ ।

ସାଷ୍ଟମ ହୋଇ ଯାଇ ପୁରେ । ଶୋଉ ଉତ୍ତମ ଶୟନରେ ।

ସତ୍ୟବାକ୍ୟ ପାଳିତ ସୁତ ରସାଳେ ସ୍ଥିର ହୋଇ ଡାକିଲା ଏ କାଳରେ ରେ ।୧୦।

-ଆଶ୍ରୟ-

ସେ କୁହୁଧ୍ଵନି ଘେନି କୁହୁକ ବିରହିଣୀ ଠାରେ କୁହୁ ରଜନୀ କଲା ।

ସ୍ୱରୂପ ତ ନ ମଣି ରମଣୀ ଶିରୋମଣି ଚମକି କ୍ଷିତିରେ ପଡ଼ିଲା ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସୁମନ୍ତ୍ର ମୁଖେ ଉଚ୍ଚାରିଲା । ସ୍ୱଜନେ ଏତେ ପଚାରିଲା ।

ସମ୍ବତ୍ସରରୁ କ୍ଷୟେ ପକ୍ଷୁଁ ତିଥି ପରାୟେ ଗ୍ରୀଷମ ଋତୁ କି ହୋଇଲା ‌ରେ ।୧୧।

-ଛଳ-

ସାଳେ କର ଦେଖାଇ ବାଳା ଗୋଚର ପାଇଁ କେ ବୋଲେ ରେ କୋଳିଳ ଶୁଣ ।

ସହିଷ୍ଣୁ ହେବୁ କେହି ଖଗ ଅଗ୍ରଣୀ ତୁହି ମନ୍ଦସଙ୍ଗହିଁ ଅଛି ପୁଣ ରେ ।

ସହଚରୀ । ଶୁଣି ବୋଇଲା ଏକ ଶିର । ସନ୍ଦେଶ ଘେନି ହେମାଙ୍ଗୀର ।

ସଶୀଘ୍ରେ ଯାଅ ଆଜ ପାରିଲେ ମନସିକ ସୁନ୍ଦର ମନ ଛନ୍ନ କର ରେ ।୧୨।

ସୁମଲିଟ ଝଙ୍କାର ଫୁଲଧନୁ ଟଙ୍କାର ପ୍ରକାର ମଣି ସବିକାରେ ।

ସହୀକି ବେଗେ ତହିଁ ଭୀରୁ ଭାରୁକ ହୋଇ ଭିଡ଼ି ‌ ଯେ ଧଇଲା ଭୁଜରେ ସେ ।

ସହଚରୀ । ସ୍ନିଗ୍‌ଧେ କହେ ମଧୁପ ସେହି । ସରବେ ଅତିମତ ହୋଇ ।

ସୁମୁଖୀ ମାର କହେ, ଏତେ ପକ୍ୱତା ନୋହେ ସୁନାରୀ ଧ୍ୱଂସେ କାହିଁପାଇଁ ରେ ।୧୩।

ସୁଦନ୍ତୀ ହାର ନାଶଗଛ ରଖ ଗୋ ବସି ରହ ଇତ୍ୟାଦି ଯେତେ କହି ।

ସ୍ୱରଭଙ୍ଗ ବଶରେ ଏକବର୍ଣ୍ଣ ଉଚ୍ଚରେ ତଥାପି ଭଲା ହେଜୁଥାଇ ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସାର ଅନୁରାଗିଣୀ ସେହି । ସନ୍ଦର୍ଭ ରସ ଗର୍ଭ ହୋଇ ।

ସୁପୁରୁଷ ଭାଗବତ ଦିବ୍ୟଭାଷାଏ ଜାତ ଅନ୍ତର୍ଲିପିକା ପ୍ରାୟେ ହୋଇ ସେ ।୧୪।

ସାତ୍ତ୍ଵିକ ଚମତ୍କାର ଏହା ବିଚାର କର ଅଶ୍ରୁରେ ପୂର୍ଣ୍ଣକର ନେତ୍ର ।

ସହସ୍ରଦଳ ଜଳ ଜାତ ଜାଣି ସକଳ ମୁଁ ତାହା କଲି ବିପରୀତ ରେ ।

ସହଚରୀ । ସଂହରି ଲୋଡ଼ିଲେ ଜନମି । ସରିତ ପରା ଅତିକ୍ରମି ।

ସରୁ ଅଞ୍ଜନ ସେତୁ ଭଞ୍ଜନକୁ ସେ ହେତୁ ପଙ୍କିଳ କଲା ଚଣ୍ଡଭୂମି ରେ ।୧୫।

ସହାୟ ପାଇ ଶୋକ- ପ୍ରାବୃଟକ ବିବେକ ତଟ ବିଟପୀମାନ ଭାଙ୍ଗି ।

ଶାନ୍ତି ଭଜିବ ଏତେ ପ୍ରତୀତ ହୁଏ ଚିତ୍ତେ ହେଲେ ରସିକ ସିନ୍ଧୁ ସଙ୍ଗୀ ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସୁନ୍ଦର ପ୍ରାପତକୁ ଇଚ୍ଛି । ସୁଭାଗୀ ମନ ହେବା‌ ଅଛି ।

ସ୍ୱୟଂ ଶମ୍ଭୁ ଏଘନ ସ୍ତନରେ ଅବିଚ୍ଛିନ ପାଣିଲାଗିକି ଆରମ୍ଭିଛି ରେ ।୧୬।

ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଏହି ବାଳା ବିହି ଯନ୍ତ୍ର ପିତୁଳା ବଶକରଣେ ନର ମନ ।

ସମୂଢ଼ ମାରଠାରେ‌ ସେ ପୁଣି ପଡ଼ିବାରେ ଚଳନମାନ ହେଲା ଆନ ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସେ ରୂପେ ସ୍ତମ୍ଭବଶେ ବାଳୀ । ସ୍ୱକୀୟେ ନ ପାରଇ ଚଳି ।

ସୁଲକ୍ଷଣା ଚରଣ ଅରୁଣ ଅବ୍‌ଜ ଗୁଣ ଚକ୍ରବାଡ଼ ହେଲା ଦେହଳୀ ରେ ।୧୭।

ସୁଗାତ୍ରେ କଲା ମେଳ ମେଘ ହରିଣ ପୂର୍ଣ୍ଣବଳ ଅଗୁଣିକ ବଣିକ ପରି ।

ସୂତକୁ ହେମେ ମିଶାଇଲା ବିରହ ଦଶା ଦିବସ ଶଶୀ ଭ୍ରାନ୍ତି ଧରି ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସରିସା ଉରଜକୁ ହେବି । ଶମଶାନବାସୀଙ୍କି ସେବି ।

ସଂକଳ୍ପ ଥିଲା ଧନପତି ଶିଖରୀ ପୂର୍ଣ୍ଣକାମ ହେବାକୁ କିଏ ଛବି ରେ ।୧୮।

ସୁଧା ଅଶନ ବିଷ ବିଷମ ତାପ ବଶ ବସନ ଭାଙ୍ଗୁ ପରିଚାରୀ ।

ସଭ୍ରମୁମଣି ପାଶ ପାଶ ନ କରେ ଈଶ ଈଶ ସେ ଦ୍ୱିଅର୍ଥେ ସୁମରି ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସୁରତ୍ନ ହେମ ଅଳଙ୍କାରକୁ ସମୀପେ ଥୋଇଲେ ତାହାର ।

ସପ୍ତାର୍ଚ୍ଚିର ସଦୃଶ ଦୃଶ ହୁଅଇ ବିଷ ବିଷ ଧାରଣ ପରକାରେ ରେ ।୧୯।

ସଉଧ ସୁଭୁବନ ମନ ତା ଛନ୍ନ ଛନ୍ନ ଜଳଜଳଦ ଜଳ ଜାଣି ।

ସନ୍ତାପ ଏଡ଼େ ଦେହୀ ପରେ ତଣ୍ଡୁଳ ନେଇ ଦେଲେ ଭୁକ୍ତ ହେବ ସେକ୍ଷଣି ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସୁପାତି ଚିତ୍ତକୁ ନ ରଞ୍ଜେ । ଶୁଆଇଲେ ପଲ୍ଲବ ଶେଯେ ।

ସିଝିଯାଏ ସେ ବେଗେ ଯେତେକ ଅଙ୍ଗେ ଲାଗେ ପାକ ଶାକ ଦଶାକୁ ଭଜେ ସେ ।୨୦।

ଶୁଖିଯାଏ ଚନ୍ଦନ ଅଙ୍ଗେ କଲେ ଲେପନ ତପତ ଲୋହେ ପଙ୍କ ପ୍ରାୟେ ।

ଶାମୁକ ଦଗ୍‌ଧକରି ତହିଁ ଢାଳିଲେ ବାରି ସନ୍ତାପ ସିନା ଅତିହୁଏ ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସ୍ଫୋଟକ ଜାତ ତନୁ ଚାହିଁ । ସାଧ୍ୱସରେ ଏମନ୍ତ କହି ।

ସୁମନ୍ତ ମୁକନୀର ଈନ୍ଧନୁ ଅବତର ସଂଯୋଗ କିପାଁ କଲ ସହୀ ରେ ।୨୧।

ସହ୍ୟ କଥା ଏ ନୋହି ଗୁପତ ହେବ କେହି ବିଚାର କରି ଆଳୀମାନେ ।

ସନତ୍‌କୁମାର ସୁରବୈଦ୍ୟ ନେଲେ ସତ୍ୱର କହି ମୂଷଳୀ ସନ୍ନିଧାନେ ସେ ।

ସହଚରୀ । ସେ ଦେଖି ସୁଭଦ୍ରା ବିକାର । ସର୍ବଜ୍ଞ କହିଲେ ଏ ଗିର ।

ସେବ୍ୟ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ କରସ୍ପରଶରେ ଏହାର ତାପ ହତଟି ଯତ୍ନକର ରେ ।୨୨।

ସମୀରଣରେ ଯାଇ ପଦ୍ମିନୀ ସଙ୍ଗପାଇ ଶ୍ରାନ୍ତେ କରୁ ମନ୍ଦଗମନ ।

ସୁହାଇଲା ନାହିଁ ସେ ବାଳାକୁ ଏହା ଭାଷେ ଆଜି କି ଜଳିଯାଏ ବନରେ ।

ସହଚରୀ । ସନ୍ନିପାତରେ ଜଳବତ । ସର୍ବାଙ୍ଗେ ବାଧଇ ମରୁତ ।

ସରୁ ରିଷ୍ଟମରୁ ସେ ବିପ୍ରବରହ ହରଷେ ଆଳୀ ବୋଇଲା ସେ ମରୁତ ରେ ।୨୩।

ସହିଛି ପବି ସେହି ଅହିମୁଖକୁ ଯାଇ ଜୀଇଁ ଆସେ ପ୍ରତିବାସରେ ।

ସଦାଗତି ବୋଲାଇ ରାମା କହିଲା ତହିଁ ମଧ୍ୟରେ ଅଛିଟି ଅକାରରେ ।

ସହଚରୀ । ସୂତ୍ର ବ୍ୟାକରଣରେ ଅଛି । ସୁବର୍ଣ୍ଣରେ ଦୀର୍ଘ ହୋଇଛି ।

ସାଧିବାକୁ ସେ ପଦ କେଉଁ କାମୀ କୋବିଦ ବିଚାରି ରଚନା କରିଛି ରେ ।୨୪।

-ଛଳ-

ସୁନୃତ ଏହି ଗିର ଏତ ଅପୂର୍ବ ସୁର ପଦ ବିହିତ ମାତା ଗୁଣୁ ।

ସୁଭକ୍ଷ ପରାପତେ ଛାଡ଼ିବ ଏ କେମନ୍ତେ ସନକ ଘେନି ବହେ ଏଣୁ ରେ ।

ସହଚରୀ! ସମସ୍ତେ ବୋଲନ୍ତି ଦକ୍ଷିଣ । ସଞ୍ଜୀବନୀ ଦ୍ୱିତୀୟ ଜାଣ ।

ସମ୍ମତି କଲି ମୁହିଁ ଯେ ଯେଉଁ ଦେଶେ ଥାଇ ସେ ନାମ କୁହାଇ ପ୍ରମାଣରେ ।୨୫।

-ଛଳ ଶ୍ଲେଷ-

ସାୟଂକାଳ ଉତ୍ତାରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଦେଖି ନଭରେ ସୁମୁଖୀ ସଶଙ୍କ ହୋଇଲା ।

ସମ୍ବର୍ତ୍ତକାଳ ଯାଇ ପୁଣି କଳ୍ପେକ ହୋଇ ରାବଣ ଜନମ ହୋଇଲା ରେ ।

ସହଚରୀ! ସଜ ଏ ବାଳୀ ବିନାଶରେ । ସନ୍ତୋଷ ଦାତା ନିଶାଚରରେ ।

ସୁନୀତିସୁତ ପରଯାଏ ବିଶେଷ କର ଦୀପ୍ତି ଲାଗିଛି ସହଚରୀ ରେ ।୨୬।

-ଶ୍ଲେଷ-

ସହଚରୀଏ ଛଳେ କି କରିବ ସେ ବଳେ ରହିଲାଣି ରକ୍ଷ ବେଷ୍ଟନେ ।

ସ୍ୱାଭାବିକ ଏ କଥା ଯେତେ ଘେନୁ ସେ ବୃଥା ଏ ‌ଦୋଷାକର ଘେନ ମନେ ରେ ।

ସହଚରୀ । ସୁବର୍ଣ୍ଣ ପଦ୍ମିନୀରୁ ହରେ । ସନ୍ଦିଗ୍‌ଧ ଦ୍ୱିଜଚକ୍ର କରେ ।

ସେବେ ନିତି ବାରୁଣୀ କପାଳୀ ସଙ୍ଗେ ପୁଣି ଜାତ ହୋଇଛି ସାଗରରେ ।୨୭।

ସୁବୁଧ ପୁଂସ ହରି ତମ ଖଣ୍ଡନ କରି ବିରହୀ ସୃଷ୍ଟି ବୁଡ଼ାଇଲା ।

ସନ୍ଧି ମଗଧପତି ଜରାର କେଉଁ କୀର୍ତ୍ତି ହେଲା ତାହାକୁ ବିସ୍ମରିଲା ରେ ।

ସହଚରୀ । ସମୁଦ୍ର ଗଣ୍ଡୂଷ କାଳରେ । ସମ୍ଭାଳି ହେଲା କେଉଁଠାରେ ।

ସରିଥାନ୍ତା ସମ୍ପତ୍ତି ପଡ଼ିଥିଲେ ଅଗସ୍ତି ଜଠର ବଡ଼ବା ଅନଳେ ରେ ।୨୮।

ସମରଥ ସକଳ ନାଶିବାକୁ ଦୁର୍ବଳ ‌ ଦେଖ ଏ ଜ୍ଞାନଶୂନ୍ୟ ହିମ ।

ସମୂଳେ ପଦ୍ମ ଦହେ ଏହା ମଣ୍ଡଳେ ରହେ ବିନାଶରେ ନୋହେ କ୍ଷମ ରେ ।

ସହଚରୀ । ସ୍ୱପାପେ ଏ କଳଙ୍କ ଭଜି । ସେ କଥା କେବେହେଁ ନ ତେଜି ।

ସୁମରଣ ଏ ନିତି ବିଯୋଗିନୀ ସନ୍ତତି କ୍ଷୟ କରଇ ଖୋଜି ଖୋଜିରେ ।୨୯।

ସୁରସିକ ଶଙ୍କର ରବି ଅନଳଶର ଏହା ସଙ୍ଗତେ ତୁଳାଇଲେ ।

ସବୁଁ ତୀକ୍ଷ୍‌ଣ ଏ ବୋଲି ସର୍ବ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱରେ ଭାଳି ମଉଳି ନିକଟେ ବହିଲେ ରେ ।

ସହଚରୀ ! ସୁହା ନ ଗଲା ତେବେ ଭାଲେ । ଜଟାରେ ଜାହ୍ନବୀ ରଖିଲେ ।

ସପଦ୍ମଜିତାନନୀ ଅପର୍ଣ୍ଣାଙ୍କୁ ନ ଘେନି ଅର୍ଦ୍ଧାଙ୍ଗେ ଅଙ୍ଗୀକାର କଲେ ରେ ।୩୦।

ସ୍ଫୁଲିଙ୍ଗ ଏହା କରୁ ଶୀତଳ ହୋଇଲାରୁ ଚକୋର କରନ୍ତି ଅଶନ ।

ସହିବି କେହି ମୁହିଁ ମନୁଷ୍ୟ ଦେହ ବହି ଏହି କୃପୀଟ ଯୋନି ଘେନି ରେ ।

ସହଚରୀ! ସାହସ ଉଡ଼େ ମୋର ଚାହିଁ । ସାହା ହେବାକୁ ଆନ ନାହିଁ ।

ସୂର୍ଯ୍ୟେନ୍ଦୁ ସଙ୍ଗ-ତିଥି ମଣାଇ ଆଣ ଏଥି ସହସ୍ରେ ଦଣ୍ଡବତ କହିରେ ।୩୧।

ସଙ୍ଗୀତ ଶରଜାଳେ କାମ କଲା ସେ କାଳେ ଉଚ୍ଛନ୍ନେ ଭାଷିଲେ ଏମନ୍ତ ।

ସଙ୍ଗାତ ଶୁଣ ଏତେ ଶିବ ନ କଲେ ଚିତ୍ତେ ଦେହରୁ ବଳି ବୋଲି ପ୍ରେତ ରେ ।

ସହଚରୀ ! ସମ୍ମତ ହେଲେ ନ ଘେନଇ । ସକୋପ ସ୍ତିରୀ ବଧେ ଏହି ।

ସିଦ୍ଧିତାତର ଏତେ ମାତର ଏ ଜଗତେ ରଖିବ ମନକୁ ଆସଇ ରେ ।୩୨।

ସାରଙ୍ଗ ନାଭି ପରା ହୋଇଛି ଅତି ତ୍ୱରା ସ୍ୱସ୍ଥାନ ନାଶ କରିବାରେ ।

ଶମ୍ବରଠାରୁ ଜାଣ ବିଶ୍ୱାସଘାତୀ ପଣ ଜାତ ହୋଇଛି ଏ ସଂସାରେ ରେ ।

ସହଚରୀ! ଶୁଷିରେ ଶୟ ପରା ହୋଇ । ସୁହୃଦ ବିହୃଦ ଧ୍ୱଂସଇ ।

ସଂଶପ୍ତକ ଅନେକ ବିନ୍ଧି ଶରୀରଯାକ ପୂରେଇ ପଞ୍ଚଶରେ କେହି ରେ ।୩୩।

ସଖା କୁସୁମକାଳ ସେହି ହେବାରୁ ମେଳ ଯାଗ କରିବା ଆରମ୍ଭିଲା ।

ସହଜ ପରିପନ୍ଥୀ ଯୌବନ ଶିଳ୍ପୀ ଏଥି ଉରଜଯୁଗ କରିଥିଲା ରେ ।

ସହଚରୀ ! ସ୍ରୁବ ସ୍ରୁଚ ନାଭି ରୋମାଳୀ । ସଂଯୋଗୁଁ ସିନା ଅତି ଝଳି ।

ସଂସ୍ଥାପିତ ଦୁଃସହ ବିରହ ହୁତବହ ଉପରେ ସ୍ୱେଦ ଆଜ୍ୟ ଢାଳିଲେ ।୩୪।

ସଦସ୍ୟ ସମୀରଣ ପିକ ବ୍ରହ୍ମାବରଣ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ୱିଜରାଜ ଯହିଁ ।

ସୁମନଲିଟ ପ୍ରତିନିଧି ମୋ ଜୀବ ଏତି ପ୍ରୋକ୍ଷଣ ହେବ ପଶୁ ହୋଇ ରେ ।

ସହଚରୀ ! ସିତେ କହିଲା ଏ ହୋଇବ । ସ୍ୱାହା କରିବାକୁ ନୋହିବ ।

ସୁରବନ୍ତଦୟିତ ଯାଗକୁ କରି ହତ ରତି ଯଜ୍ଞପତ୍ନୀକି ନେବ ରେ ।୩୫।

ସ୍ପରଶ ଏହୁ ଗିର ପଶି କର୍ଣ୍ଣ କୁହର ଆଳୀଙ୍କି ଆଉଜି ବସିଲା ।

ସନାଳ ସବିକର ପଙ୍କଜ ବେନିକୁଚ ଉପରେ ସେ କାଳେ କେ ଦେଲାରେ ।

ସହଚରୀ ! ସେକ୍ଷଣି ତାହା ଅଙ୍ଗତାପେ ! ସେ ଦିଶେ କୁଟିଳ ସ୍ୱରୂପେ ।

ଶଙ୍କା ଚିତ୍ତେ ଏମନ୍ତ କହିଲେ କି ତୋ କାନ୍ତ କରଗ୍ରହ ହେବ ଏ ରୂପେ ରେ ।୩୬।

ସରାଗ ଏହିମତ ଜାତ ତା ଦୃଷ୍ଟିପାତ ହେବାରୁ ଉରଜ ନୀରଜେ ।

ସହିଲେ ଦୁଃଖ ଆଗ ପଛେ ପ୍ରାପତ ଭୋଗ ଭାଳି ରହିଲା କେତେ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ସେ ।

ସୁକୁମାରୀ । ସପ୍ତତ୍ରିଂଶ ପଦ ଏ ଛାନ୍ଦ । ସୁଗ୍ରୀବ ମିତ୍ର ପଦଦ୍ୱନ୍ଦ ।

ସରୋରୁହ ମକରନ୍ଦ ପାନେ ଲଭି ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜର ମାନସ ମିଳିନ୍ଦ ହେ ।୩୭।

 

ନବମ ଛାନ୍ଦ

Unknown

ଶ୍ରୀକଷ୍ଣ ଆଦେଶରେ ସତ୍ୟଭାମା ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କୁ

ନେଇ ଅର୍ଜୁନ ନିକଟକୁ ଗମନ

(ରାଗ-କନଡ଼ା)

ସଙ୍ଖୋଳିଗଲେ କିଛିଦିନ ଉତ୍ତାରୁ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କୁ ଶକ୍ରାବତୀ ଯେ ।

ସେ ଯେ ଶୋଇଛି ପଦ୍ମପତ୍ର ଶେଯେ ।

ସଧୀରେ ସଧୀରେ ବିଞ୍ଚୁଛନ୍ତି ସଖୀ ନବପଲ୍ଲବ ସମାଜେ ସେ । ସୁନ୍ଦରୀ ।

ସୁରମାର୍ଗେ ଦ୍ୱିତୀୟା ଶଶଧାରୀ ।

ସଙ୍କାଶକୁ ବହିଛି କୃଶୋଦରୀ ।

ସଲୋପ ଈକାର କେତକୀ ସଦୃଶ ଅଛି ଅପଘନେ ଧରି ସେ ।୧।

ସମାର୍ଜନା‌ ବିନା ମୁକୁର ବହିଛି ନବୀନା ଆସ୍ୟରେ ।

ସ୍ୱପ୍ନବଶେ ଯାଇ ପାର୍ଥ ପାଶର ସମ୍ବରାରିତାପୁଁ ରାମସୁତ

ବ୍ରହ୍ମବାସର ପ୍ରାୟେ ନ ସରେ ସେ । ସୁନ୍ଦରୀ ।

ସାତ୍ତ୍ୱିକରେ ହୋଇବାରୁ ଉଚ୍ଛନ୍ନ ।

ସର୍ବଶୋଭା ଏରୂପେ ଆନ ଆନ ।

ସମ୍ପତ୍ତି ଉନ୍ନତେ କେବଳ ରହିଛି ପୃଥୁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ତନ ସେ ।୨।

ସଂଗୀତ ବିଦ୍ୟା ବିଶାରଦା ଶାରଦାମ୍ବୁଜଜିତ ମୁହୀଁ ।

ସଂସକୃତ ବିନା ଆନ ନ କହି ।

ସୁଗପ ପରାୟେ ପ୍ରଳାପ କରିବା ଶୁଣିଲେ ସେ ଦଣ୍ଡେ ରହି ସେ ସୁନ୍ଦରୀ ।

ସୁମଧୁର କରି ଏତେ ବୋଇଲେ ।

ସିଦ୍ଧି ନୋହେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆର୍ତ୍ତ ହୋଇଲେ ।

ସୁବୁଦ୍ଧି ପଣେ ରାହୁ ସୁଧା ଖାଇଲା ହରି ଅରି ହୋଇଥିଲେ ଗୋ ।୩।

ସ୍ୱରୂପେ ମାର ‌ସେ ନରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ତୁହି ଜଗତ ପାରୁ ରଞ୍ଜି !

ସମୁଦ୍ରବ୍ୟେ ଅନୁରାଗ ଉପୁଜି ।

ସ୍ୱୀକାର କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କରାଇବା ଯାଏ ଏ ଜୀବନ ଥାଅ ତେଜିରେ । ସୁନ୍ଦରୀ ।

ସୁରତାପ ଅନୁଭବୀ ସେ ଭଲେ ।

ସନମତ କରିବେ ତତକାଳେ ।

ଶ୍ରାନ୍ତଜ ଆରତ ବିଷକୁ ଏ ବାଣୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ହରିଲା ବଳେ ସେ ।୪।

ସବିତାକର କଞ୍ଜମୁଖୀ ଶ୍ରୀକଣ୍ଠ କଣ୍ଠକେଶୀ ନବଯୁବତୀ ସୁଧାକୋଷ ଉରଜା ପ୍ରେମବତୀ ।

ସାରଙ୍ଗ ତରଙ୍ଗ ନୟନା ବିଷ୍ଟର ଶ୍ରବଣା ଶିଖର ଦନ୍ତୀରେ । ସୁନ୍ଦରୀ ।

ସ୍ୱଳ୍ପକରି କହିଲା ଦଶା ଦେଖ ।

ଯାହା ଥାଉ ଥାଉ ହେଲି ନିରକ୍ଷ ।

ସମବର୍ତ୍ତୀପୁରେ ଯିବା ଜୀବନକୁ ବାରେ ରଖି କୀର୍ତ୍ତି ରଖ ।୫।

ସେ ପୁଣି ଯାଇ ଏକାନ୍ତେ କାନ୍ତେ କହି ଗୋଚର ଥିବ ତ ଏମାନ ।

ସର୍ବଭୂତେ ଯେଣୁ ତୁମ୍ଭ ସଦନ ।

ସୁମନ ଭୃଙ୍ଗ ପାଶକୁ ଅଭିସାରୀ ହେବାକୁ କରିଛି ମନ ହେ । ସୁନ୍ଦରୀ ।

ଶାନ୍ତି ଉପଚାର କର ଉଦୟେ ।

ଶୁଣି ହସି ବୋଇଲେ ଯଦୁରାୟେ ।

ସାରଙ୍ଗ ଅଙ୍କୁଶ ତୁରଙ୍ଗ କବିକା ନ ମାନିଲେ କି ଉପାୟେ ରେ ।୬।

ଶଶୀ ଯୋଗେ ନିଶି ନିଶି ଯୋଗେ ଶଶୀ ସିନା ସୁଷମାକୁ ଲଭନ୍ତି ।

ସନ୍ଧ୍ୟା କରାଇ ଦୁହିଁକି ସଙ୍ଗତି ।

ଶ୍ରମ ସେ ରୂପେ ତୁମ୍ଭେ କିପାଁ ନ କର କହି ଆମ୍ଭର ସମ୍ମତିରେ । ସୁନ୍ଦରୀ ।

ଶୁଣି ବଲ୍ଲଭ ବଚନ ବଲ୍ଲଭୀ ।

ସଂଶୟ ତା ବିନାଶ ତୋଷ ଲଭି ।

ସେ ଗଲା ବେଳକୁ ଆଳୀଙ୍କୁ କହୁଛି ଏମନ୍ତ ଅବନୀ ଶୋଭୀ ସେ ।୭।

ଶତେବାର ଭୋଗ ରାହୁର ହୋଇବ ସ୍ଥିର ଚିର ହେବ ବିଜୁଳି ।

ସଂଖ୍ୟା କରିବେ ଜନେ ସିନ୍ଧୁ ବାଲି ।

ସ୍ୱପନ ଧନରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବା କଜ୍ଜଳୁଁ ଛାଡ଼ିବ କାଳି ଗୋ । ସଜନୀ ।

ଶୁକ ପରାୟେ କୋକିଳ କହିବ ।

ସଉଗନ୍ଧ ସୁନାଫୁଲ ହୋଇବ ।

ସମ୍ଭବ୍ୟ ହେଲେ ଏତେକ କଥା ଅବା ମୋ ନାଗର ସଙ୍ଗ ହେବ ଗୋ ।୮।

ସଙ୍କଟ ତୋର ହତ ହେବ ନିକଟ ସତ୍ୟଭାମା ଭାଷେ ବାଳୀକି ।

ସାଜ ଏବେ କାମ ସଙ୍ଗେ କଳିକି ସୁଝ ଯେତେବେଳେ ଦୁଃଖ ଦେଲା ତୋତେ ଲଭି

ରସିକ କେଳିକି ରେ ସୁନ୍ଦରୀ!

ସୁବଳିଷ୍ଠ କେହି ନାହିଁ କର୍ମକୁ ।

ସିଦ୍ଧ କରେ କେତେବେଳେ ବାମକୁ ।

ଶାଢ଼ୀ ଶେଷରେ ରହି ଏବେ ସମୀର ହରିବି ଶ୍ରମଘର୍ମକୁ ରେ ।୯।

ସାରଙ୍ଗ ମହାତୃଷାର୍ତ୍ତ କାଳରେ କି ଶୁଣିଲା ଘନ ଗରଜନ ।

ସୁଜ୍ଞାନୀକି ଶୁଣିଲା ବ୍ରହ୍ମଜ୍ଞାନ

ସରୀସୃପ ମନ୍ତ୍ରେ ଲୟ ଦେଲା ପ୍ରାୟେ ସେ ବାଣୀରେ ଦେଲା ମନ ସେ । ସୁନ୍ଦରୀ ।

ସପୁଲକ ହୋଇଲା ଅପଘନ ।

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣପନସ ଯେସନ ଶୋଭନ ।

ସ୍ୱଭୁ ବିଷୟ ଆବେଶ ଜନପ୍ରାୟେ ନେତ୍ରୁ ଜାତ କଲା ବନ ସେ ।୧୦।

ସେ ସମୟ ଆସି ପ୍ରବେଶ ହୋଇଲା ରଜନୀ ସଞ୍ଚାରୀ ପ୍ରକାରେ ।

ସୁରୁଚିର ହୋଇ ନୀଳ ଅମ୍ବରେ ।

ସଙ୍କେତ ସ୍ଥାନ ଆଗମନ ନିର୍ଜ୍ଜନ ପଥେ କରାଇ ସତ୍ୱରେ‌ ସେ । ସମୟେ ।

ସ୍ମର ଉଦ୍ଦୀପକ ହେଲା ସଞ୍ଚରି ସୃଷ୍ଟି କଲା କୁଶଳତା ମାଧୁରୀ ।

ଶୁଣାଇଲା ପିକବାଣୀ ବ୍ୟାଜେ ବେଗେ ହୁଅ ଏବେ ଅଭିସାରୀ ସେ ।୧୧।

ସୁଶୀଳାକୁ ଦିବ୍ୟବେଶ କରି ହରିନାରୀ ବାହାର ସଙ୍ଗେ ଘେନି ।

ସାତଘଟି ହୋଇବାରେ ରଜନୀ ।

ସରସ୍ୱାନ ପାଶେ ଭାଗୀରଥ କିବା ନେଇଅଛି ମନ୍ଦାକିନୀ ସେ । ସୁନ୍ଦରୀ ।

ସବ୍ୟସାଚୀ ଶୟନ ପୁରଦ୍ୱାରେ ।

ସତ୍ୟଭାମାଏ ଡାକିଲେ ମଧୁରେ ।

ଶକଟ ଭଞ୍ଜନ ଆଜ୍ଞାକୁ କହିବି ଫିଟାଅ କପାଟ ଥରେ ହେ ।୧୨।

ସଳଖୁଛି ଶର ନ ପାରେ ଯାଇ ମୁଁ ଅର୍ଜୁନ ଏମନ୍ତ ବୋଇଲେ ।

ସେହିଠାରେ କହ ଇଚ୍ଛା ହୋଇଲେ ।

ସତ୍ୟା ବୋଲେ ଉପକାର ସୁଝିବାକୁ ଆଣିଛି ସୁଭଦ୍ରା ତୁଲେ ହେ । ସୁନ୍ଦର ।

ସୁକ ସହଜେ ବାଳା ବେନିଭୁଜ ।

ସୁଧା ଓଷ୍ଠେ ସ୍ପରଣ ମଳୟଜ ।

ସ୍ୱୟଂ ବନିତା ସ୍ୱର୍ଗଭୋଗ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଏ ଦେହେଁ ପ୍ରାପତ ଆଜ ହେ ।୧୩।

ସ୍ୱପ୍ନେ ଏ ରୂପେ ବାଳା ଦେଖି ନ ଥିବ ନିର୍ମାଣିବା ଥାଉ ଧାତାର ।

ସୀମନ୍ତୀଟି ଏ ମହୀ ବନିତାର ।

ସରି କରିବାର ଅପସରୀ ଅପବାଦ କରି ମନେକର ହେ । ସୁନ୍ଦର ।

ସାରସତ୍ତ୍ୱେ‌ ଗଢ଼ା ମୁଖ ଏହାର ।

ସିଠାଭାଗ ଚନ୍ଦ୍ରମା କେଡ଼େ ତାର ।

ସବୁ ଉପମା ସୃଷ୍ଟିରୁ ଏପରିରେ ଶରୀରେ ବହିଛି ସାର ହେ ।୧୪।

ସତ କହୁଥାଇ ନେତ୍ର ପ୍ରଶଂସାରେ ତୁରଙ୍ଗ କୁରଙ୍ଗ ଖଞ୍ଜନୁ ।

ସବଳା ନୀଳ ଇନ୍ଦୀବର ମୀନୁଁ ।

ସରୁ ତୀକ୍ଷ୍‌ଣ ହରି କଲା ଈକ୍ଷଣ କେ ବସି ସହସ୍ର ମନୁ ହେ । ସୁନ୍ଦର ।

ସୁବାସିନୀ ଏଣୁ ପରା ପିତୁଳା ।

ସୁଭାଗ୍ୟତା ତୁମ୍ଭର ଯେଣୁ ଥିଲା ।

ସଜୀବ ହୋଇ ଅନଙ୍ଗେ ଜୀବ ଦେଇ ଇଚ୍ଛାରେ ମଞ୍ଚେ ଅଇଲା ଏ ।୧୫।

ସ୍ୱପନକଥା ଯଥା ବୃଥା ହୋଇଣ ପ୍ରତେ ହୁଅଇ ସାଧୁଜନେ ।

ସାରୀପଢ଼ା ବଧୀର ଯଥା ଘେନେ ।

ସେମନ୍ତ ଅର୍ଜୁନ ବଚନ ଶୁଣି ଏମନ୍ତ କହିଲା ଘନେ ସେ । ସୁନ୍ଦର ।

ସୂଚି ଘେନି ଭେଦି ଲୋଡ଼ ଶିଖରୀ

ସୂକ୍ଷ୍ମ ସୂତ୍ରରେ ବାନ୍ଧି ଲୋଡ଼ କରୀ ।

ସୃଷ୍ଟି ପ୍ରଳୟ ଜଳ ଚଳୁ ହୋଏ କି ଲୋଷ୍ଟ୍ରେ ଚୂରି ହୁଏ ଗିରି ରେ ।୧୬।

ଶୁଣି ସତ୍ୟଭାମା ପୁଣି ବୋଇଲେ ହେ ପୁଂସ ହୋଇ ତେଜ ସ୍ତିରୀକି ।

ସଦାଶିବଠାରୁ ବଡ଼ ହେଲ କି ।

ସୁରସଭାରେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ଯାହା କଲା ସେ କଥା ମନେ ନାହିଁକି ହେ । ସୁନ୍ଦର ।

ସେହି ମଦନ ଅଛିଟି ଜୀବିତେ ।

ସେବ ସେବ ଏ ରାମାକୁ ତ୍ୱରିତେ ।

ସମାନ ମିତ୍ର ମାଣିକ୍ୟ ହୋଇଛି ଏକାବେଳେ ଆସି ତୋତେ ହେ ।୧୭।

ସାଂଖ୍ୟ ଆଦି ଷଡ଼ଶାସ୍ତ୍ର ମୁଁ ଜାଣଇ ରାଧାଭେଦୀ କହେ ସଗର୍ବେ ।

ସୋମଶିଳା ସୂର୍ଯ୍ୟକରେ ନଦ୍ରବେ ।

ସୁଚରିତା ହୋଇ ଇତର ଚରିତ କରନାହିଁ କେହି ଭାବେ ରେ । ସୁନ୍ଦରୀ !

ସାନଲୋକ ମୁଁ ସହଜେ ଅଟଇ ।

ସତ୍ୟବାଦୀ ଚରଣରେ ଖଟଇ ।

ସେବକ ନିଜ ପ୍ରଭୁ ସ୍ୱସା ସଙ୍ଗମ କେଉଁଠାରେ ଶୁଣିନାହିଁ ରେ ।୧୮।

ସହଜେ ଅଙ୍କୁଶ ଲଜ୍ଜା ଯୁବତୀଙ୍କି ସଚିବବାଣୀ ନୃପତିକି ।

ସେ ନ ମାନିଲେ କି ବୁଦ୍ଧି ଏଣିକି ।

ଶଏ ପରିମିତ ନମସ୍କାର ମୋର ତୁମ୍ଭ ବଚନ ରୀତିକି ଗୋ । ସୁନ୍ଦରୀ !

ଶୁଣାଇବ ନାହିଁଟି ଆଉ ଥରେ ।

ସପାତକ ବାଣୀ ମୋହ କର୍ଣ୍ଣରେ ।

ସତ୍ୟଭାମା ଶୁଣି ପୁଣି ପୁଣି ଛଳି ଏମନ୍ତ କହିଲେ ଧୀରେ ହେ ସୁନ୍ଦର ।୧୯।

ସଂସାରେ ସାର ରସିକ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗୋପୀଙ୍କ ବିନୟୀ ହୋଇଲେ ।

ସୁବଶରୁ କୁବୁଜାକୁ ମୋହିଲେ ।

ସୁସ୍ନେହୀ ରୁକ୍କିଣୀ ହେଲେ ଭଲ ରାଜସୁତା ମନେହାରୀ କଲେ ହେ । ସୁନ୍ଦର ।

ସେ ତ ନ ଭାଙ୍ଗିଲେ ଆଶା ଅନେକ ।

ସାନ ହେଲେ ହେଁ ତୁମ୍ଭେ ବଡ଼ଲୋକ ।

ସଲୋଭେ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଶଶା ନାଶଗଲା କାହାକୁ ହେଲା କଳଙ୍କ ହେ ।୨୦।

ସେ ତାହାର ସିନା ଯେ ଯାହାକୁ ଭଜେ ତାହା ହାନିଲାଭ ତାହାର ।

ସପ୍ତଦ୍ୱିଗୁଣ ପୁରେ ତୁମ୍ଭେ ବୀର ।

ସୁମାନସ ତୁମ୍ଭ ନାରୀ ଅଙ୍ଗ ଭୋଗ କଲା‌ ନାହିଁ ଅଙ୍ଗୀକାର ହେ । ସୁନ୍ଦର ।

ସ୍ୱର୍ବେଶ୍ୟାର ଶାପ ଏହି କାଳରେ ।

ସମ୍ଭୋଗ ତା ତୁମରି ଅଙ୍ଗେ କରେ ।

ସେ ଲୋକମାନଙ୍କ ଏହି ଆଚରଣ ଏଣୁ ମନେ ଅନୁସାରେ ହେ ।୨୧।

-ଛଳ-

ସାନୁଜ ଧର୍ମରାଜର ହୋଇବାରୁ ପରା ଏଡ଼ିକି ଦୟା ହୀନ ।

ସକାଂକ୍ଷିତ କରି ଦୃ‌ଷ୍ଟି ପତନ ।

ସରାସରି କରି ଏ ରାମାକୁ ଅତିଶୟ କଷ୍ଟ କଲ ଦାନ ହେ । ସୁନ୍ଦର ।

ସୁପ୍ତିବଶ ହେଲା ପ୍ରାୟ ଏ ଗିର ।

ଶୁଣି କିରୀଟି ନ ଦେଲା ଉତ୍ତର ।

ସମାକୁଳବଶେ ପୁଣି ସତ୍ୟା ଭାଷେ ହୋଇ ମହା କ୍ରୋଧଭର ହେ ।୨୨।

ସୁଗୀର୍ବାଣ ନାରୀ ନାଗୁଣୀ ଭୁଜଙ୍ଗେ ମୁଁ ଆଗ ଯାଉଛି କିପାଇଁ ।

ସଙ୍ଗ ବାସଙ୍ଗେ ଯେଉଁ ଶୃଙ୍ଗ ହୋଇ ।

ସୁଗନ୍ଧି କେତକୀ ଚୁମ୍ବିବାକୁ ତାକୁ ବିଧାତା କରିବ କାହିଁ ହେ । ସୁନ୍ଦର!

ସ୍ୱୟଂ ବଡ଼ ହେଲେ ମୂଳ କରମ ।

ସିନ୍ଧୁ ମନ୍ଥନ ଛଡ଼ାଇଛି ଭ୍ରମ ।

ସୁରେ ସୁଧା ବିଷ୍ଣୁ କମଳା ଲଭିଲେ ବିଷପାନ କ‌ଲେ ଭୀମ ହେ ।୨୩।

ସବ୍ୟସାଚୀ କିଛି ନଶୁଣି ଛଳି କହିଲା ବୀରମଣି ।

ସବିରସେ କୁହାକୁହି ରମଣୀ ।

ଶୁଣିଲା ପଶୁ ପ୍ରୀତିରେ ବଶ ପୁଣି ଏ କିସ ନୋହିଲା ଜାଣିରେ । ସଙ୍ଗାତ ।

ସେହି ସମୟେ ନିଶି ହେଲା ଶେଷ ।

ଶୁଭିଲା ଯେ ଚରଣାୟୁଧ ଘୋଷ ।

ସଦନେ ବାହୁଡ଼ି ସୁଭଦ୍ରା ବିମନେ କବିକି ଏମନ୍ତ ଦୃଶ୍ୟ ହେ । ସୁଜନେ ।୨୪।

-ରୂପକ-

ସଂପ୍ରାପ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟୁଷ କି କାର୍ତ୍ତିକ ମାସ ପିକ କୁହୁ କୁହୁ ସଦୃଶ ।

ସ୍ୱାତୀ ତାର କୁଙ୍କୁମ ବର୍ଣ୍ଣ ଦିଶ ।

ସାତୁଆଳବାର ବିରହ ପ୍ରଥମ ଯୋଗ ତା ଚିନ୍ତ ବିଶେଷ ହେ । ସୁଜନେ ।

ସରିତପତି ମନୋମଧ୍ୟେ ସ୍ଥିତ ।

ସୁପୁରୁଷ ଈଶ ନିରାଶ ବତାସ ବଶେ ଭାଜିଲା ତ୍ୱରିତ ହେ ।୨୫।

-ଛଳ-

ସୀରପାଣି ଭଗ୍ନୀ ପାଣ୍ଡବେ ବିମୁଖ ହୋଇ ଭାଷେ ରୋଷେ ଏତେକ ।

ସ୍ୱରାଟକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅବିବେକ ।

ସୁଯୋଧନ ହିଂସା ଶକୁନି ମନ୍ତ୍ରଣା କର୍ଣ୍ଣ ଯୋଦ୍ଧାପଣ ଧିକ ହେ । ସଙ୍ଗାତ ।

ସନ୍ତତି ଏ ତକ୍ଷକର ଦହିଛି ।

ସେ ହିଂସା ସେ ସୁଝିବାକୁ ନ ଇଚ୍ଛି ।

ସାରସଧ୍ଵଜ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ବିଷବୃକ୍ଷ ମୋହନାଶକୁ ବିହିଛି ରେ । ସୁନ୍ଦରୀ ।୨୬।

ସରୋଜିନୀ ଶ୍ୱାସ ଘନ ଘନ ତେଜେ କାହିଁ ନ ରସଇ ମାନସ ।

ସଦ୍ମେ କଷ୍ଟେ କଷ୍ଟେ ହେଲା ପ୍ରବେଶ ।

ଶୋଇଲା ପଲ୍ଲବ ଶେଯେ ମୁଖମାଡ଼ି ଉତ୍ତରେ କରି ଶୀରିଷ ସେ । ସୁନ୍ଦରୀ ।

ସୁନ୍ଦସୁତ ମନ୍ଥନ ଚାପପାଣି ।

ସୁଭରତ ଅଗ୍ରଜ ପାଦପୁଣି ।

ସଉଦିତ ଗୀତ ସପ୍ତବିଂଶ ପଦେ ଛାନ୍ଦ ଉପଇନ୍ଦ୍ର ଭଣି ହେ । ସୁଜନେ ।୨୭।

ଦଶମ ଛାନ୍ଦ

ଅର୍ଜୁନ ପ୍ରତି ସୁଭଦ୍ରାର ରତିମନ୍ତ୍ରୋପଚାରାଦିକରଣ

(ରାଗ-କୌଶିକ)

ସ୍ୱସ୍ତି କରିବାକୁ ଜୀବନ ଧନକୁ ମଦନ ଦ୍ୱିଜ ଗ୍ରହୀତାରେ

ସୁମନେ ନେତ୍ରପାତ୍ରୀରେ ବାରି ଭରି ସୁମୁଖୀ ବସିଛି ଦେବାରେ ।

ସାର କୃପଣ, ସଲୋଭତା ତାହା ନିବାରେ ।

ସ୍ୱସ୍ତି କପୁର କାରା ପରା ପରତେ ହେ ଶିବ ବୋଲେ ବାରେ ବାରେ ।୧।

ସଙ୍ଗୀତ ପ୍ରବୋଧ ବଚନମାନ ତା ମାନସକୁ କେବେ ନ ହରେ,

ସୁନ୍ଦରରାଣ ସଙ୍ଗତି ଏକାଗତି ସୁଗତି ହୃଦରେ ବିହରେ ।

ସୁଖୀ ଆଜନ୍ମ, ସେ ପୁଣି ଧାତା ନିଗ୍ରହରେ ।

ସଂଗ୍ରହ କଲା ବିଗ୍ରହେ ଦୀନଦଶା ଦିନ ଭୋଗ ହେଲା ପ୍ରହରେ ।୨।

ଶିକ୍ଷା ପାଇ ହରିଠାରୁ ସତ୍ୟଭାମା ପୁଂସ ଛନ୍ନ ହେବା ମଦନେ,

ସନ୍ନିଧିରେ ରସନିଧିର ପ୍ରବେଶ ବିଧିରେ ହରଷ ବଦନେ ।

ସଖୀମାନଙ୍କୁ, ସେ ପେଷେ ଏହି ନିବେଦନେ ।

ସୁଚିତ୍ରେ ଲେଖ ଉଦ୍ଦୀପନ କଥାକୁ ଅର୍ଜୁନ ଶୟନ ସଦନେ ।୩।

ସାଦରେ ଦରହାସିନୀ କର ଧରି ନେଇ ସମର୍ପିଲେ ରତିକି,

ସୁତନୁ ତନୁ କି ତନୁ ହେଲା ଦେଖ କହିଲେ ଏହି ଭାରତୀକି ।

ସବ୍ୟସାଚୀର, ସମ୍ମତି ନୋହେ ପୀରତିକି ।

ସୁସାରେ ସଂଘଟନ କରି ଏ କଥା ସଂସାରେ ରଖ କୀରତିକି ।୪।

ସେ ପୁଣି ଆହା କରି ଏହା ଗୁପତ କରୁଥିଲେ କିପାଁ ବୋଇଲେ,

ସତ୍ତ୍ୱ କେତେ କି ଜତୁର ନ ତରଳେ ଅନଳ ନିକଟ ହୋଇଲେ ।

ସେ କି ଈଶ୍ୱରୁଁ ସାର ଯୋଗୀ ଭୂତି ପାଇଲେ ।

ସମର୍ଯ୍ୟାଦା ପଣ ଯାଇ ଏବେ ଦିନ ନ ସରିବ ପାଦ ଧଇଲେ ।୫।

ଶିଖାଇଲେ ମନ୍ତ୍ର କବାଟ ଫେଡ଼ନେ କରିବାକୁ ପୁଂସ ରଞ୍ଜନ ।

ସ୍ୱହସ୍ତେ ଦେଲେ ସେ ଧୂଳି କ୍ଷେପଣକୁ ଘେନିବାକୁ ଦେଲେ ଅଞ୍ଜନ ।

ସ୍ମିତେ କହିଲେ, ସନ୍ତାପ ହେଲା ତୋ ଭଞ୍ଜନ ।

ସ୍ୱର୍ବେଶ୍ୟା ପ୍ରାୟେ ସମସ୍ତ ଅଙ୍ଗେ କଲେ ଅଳଙ୍କାରମାନ ଖଞ୍ଜନ ।୬।

ସେ କୃଶୋଦରୀ ସୁନ୍ଦରୀ ପୁରନ୍ଦରୀ ଠାରୁ ତା ଅଧିକ ଚାତୁରୀ,

ସରୁତ ଯୋଗିନୀଚୟର ନିଶ୍ଚୟ ଧଇର୍ଯ୍ୟ ଛେଦନ କତୁରୀ ।

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣସୁମନା, ସୁପିତୁଳାର ଚାତୁରୀ ।

ସଂସାର ହେଲା ରତିହସ୍ତେ ଭୂଷଣେ ଯୁବ ନ ଯିବାକୁ ଉତୁରି ।୭।

ସଜନୀ ସାରି ଶୟନପୁର ଚିତ୍ର ସୁଭଦ୍ରା ସମୀପେ ପ୍ରବେଶ,

ମତିରେ କଲେ କେଳତି ଦୟାରୁ ଲଭିଲା ଲଭିଲା ଜୀବେଶ ।

ସର୍ବେ ଶୁଣିଲେ, ସହଜେ ଦେଖିଲେ ଏ ବେଶ ।

ସଂସ୍କାର ପ୍ରତିମା ହୋଇଲା ଏଥର ନୋହିବ କି ଆଉ ଆବେଶ ।୮।

ସମାପତ ହେଲା ଦିବସ ସେକାଳେ ସବିତା ମଣ୍ଡିଲେ ଚରମ,

ସିନ୍ଧୁ ନବନୀତ ଉଦିତ ହେବାରେ ପୂର୍ବ ଦିଶିଲା ମନୋରମ ।

ଶୁଣ ସେ କାଳେ, ସୁଲକ୍ଷଣା ଉପକରମ ।

ସୁରେଶ ନୀରେଶ ବେନି ରାଜାଙ୍କର ମୋତି ମାଣିକ୍ୟ ଛତ୍ର ରମ୍ୟ ।୯।

ସାରଣୀ ଯୁଗଳ ଶଙ୍ଖ ହିଙ୍ଗୁଳରେ ଶାଣିତ ହୋଇ ଶୋଭାକର,

ସଙ୍କଳିତ କିବା କରିଅଛି ତାହା ସୁରକାମିନୀ ବେନିକର ।

ସୂତ୍ର ତହିଁରେ, ସ୍ୱଭାବେ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ମୁଖବର ।

ଶୂନ୍ୟ ବିଳାସେ ଉଲ୍ଲାସ ଜାତକରେ ଦେଖିଲେ ଶିଶୁ ଜନଙ୍କର ।୧୦।

ସିଂହୀ କରିଣୀ ପ୍ରସବ ଏକାବେଳେ କଲେ କି ନଭ ଅଟବୀରେ,

ସାରସ କୁମୁଦ ବନ୍ଧୁ ଆମ୍ଭେ ବୋଲି ଚିହ୍ନାଇ ହୁଅନ୍ତି ଛବିରେ ।

ସଂପ୍ରତୀତ ଏ, ସେକାଳେ ହୁଅଇ କବିରେ ।

ସଖା ବେନି କି ଚର୍ଚ୍ଚରୀ ଖେଳୁଛନ୍ତି ମଳୟକ ରଜ ଅବିରେ ।୧୧।

ସାର୍ବଭୌମକାରୀ ଆକାଶ ଦକ୍ଷିଣ ଗମନେ କିବା ବିଚକ୍ଷଣ,

ସଲମ୍ବିତ ବେନିପାଶେ ବେନିଘଣ୍ଟି ହୋଇଛି ଏହି ସୁଲକ୍ଷଣ ।

ସ୍ମରଶାସ୍ତ୍ରର, ଶ୍ଳୋକ ପଢ଼ିବାକୁ ତକ୍ଷଣ ।

ସଂସାରଜନ ଏଣୁ ନାକମଣ୍ଡନ କରିଛନ୍ତି ପ୍ରତି ଈକ୍ଷଣ ।୧୨।

ସୁଲଗ୍ନ ଜାଣିବ କାମ ଆଗମକୁ ବିଚାରି କିବା ଧାତା ଚିତ୍ତେ,

ସଲିଳ ନିଧିରେ ନୀରେ ବୁଡ଼ାଇଲା ରବିମାନପାତ୍ର ଉଚିତେ ।

ସମୀପରେ ତା, ସୁମୁଖୀ ନାହିଁ ସେ ସ୍ୱଚିତ୍ତେ ।

ସୁଧା କିରଣ ଦର୍ପଣ ଦେଖାଇ କି ମଙ୍ଗଳାରୋପଣ ରଚିତେ ।୧୩।

ସମୁଦ୍ଭବ ମନେ ରତି କରିବାକୁ ପ୍ରକାଶ ଚାନ୍ଦିନୀ ଯାମିନୀ ।

ସେନେହବଶେ କି ଭିଡାଭିଡ଼ି ହେଲେ ଗୋରାପୁଂସ କଳାକାମିନୀ ।

ସେତେକ ଅଙ୍ଗେ, ସଝଳିତ କିବା ଦାମିନୀ ।

ସେ ଶୋଭାକୁ ଚାହିଁ ରୋଷ ଛାଡ଼ି ପଉରଷ କାନ୍ତେ କଲେ କାମିନୀ ।୧୪।

ସମୁତ୍ପତ୍ତି ପୁଣି ବୃଷ୍ଟି ଚନ୍ଦ୍ର ରାତ୍ରେ ଗଙ୍ଗା ଯମୁନା କି ମିଶିଲେ,

ସୁରଞ୍ଜନ ଯଥା ମଲ୍ଲିକା ବାଳିକା ଚିକୁରେ ଭୂଷିଲେ ।

ସସଜ୍ଜ ସେ କି, ଶୃଙ୍ଗାର ଯଶ ପ୍ରକାଶିଲେ ।

ସପତ୍ନୀ ବଶରେ ତାର ତାର କିବା ପରିହାସ ବଶେ ହସିଲେ ।୧୫।

ସୁମନସ ମାର୍ଗେ ଏମନ୍ତ ଉପମା ଲଭିଲେ ସେ ତାରା ଝଲକ,

ସୂତ୍ରହତ ହୀରା ନିଶି ଆଲିଙ୍ଗନେ ହୋଇ ମଣ୍ଡିଛି କି ପଲଙ୍କ ।

ସଲେପନ ତା, ଶରୀରେ କସ୍ତୁରୀ ତିଳକ ।

ଶଶାବଶୁଁ ଚନ୍ଦ୍ର ହୃଦରେ ଲାଗିଛି ନ ଜାଣି ବୋଲିଟି କଳଙ୍କ ।୧୬।

ସେ ଉଡୁରାଜି ରାଜିବାରେ ପୁଣି ଏ କଳ୍ପନା ମନକୁ‌ ମୋହିଲା ।

ସମୁଚ୍ଚୟରେ ପାରଦ ଧାଏଁ ଇନ୍ଦୁ ସ୍ତିରୀମୁଖ ପ୍ରାୟେ ଶୋହିଲା ।

ଶୁଭ୍ର ଆକାଶେ, ସ୍ପୁଟେ ଠା ଠା ହୋଇ ରହିଲା

ଶିକତାମୟ ନୋହିବାରୁ ନିର୍ମଳ ତାର ନାମ ସ୍ୱାର୍ଥ ହୋଇଲା ।୧୭।

ସର୍ବଜ୍ଞ ପର୍ଯ୍ୟାରେ ତାରା ଦେଖି ନଭେ ପୁଷ୍କର ଶବଦ ଭାଷନ୍ତି,

ସଲିଳ ତହିଁରେ ପଡ଼ି ଢଳଢଳ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇ ଦିଶନ୍ତି ।

ସର୍ବପ୍ରକାରେ, ସୁମନେ ଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଆସନ୍ତି ।

ସୁରଭୀ ଦୋହନେ କୃଷ୍ଣ ଅଙ୍ଗ ଶୋଭା‌ କି ଅଶେଷ କ୍ଷୀର ପୃଷନ୍ତି ।୧୮।

ସେନେହଭରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାହିଁ ଚକୋର ଭରେ ନୟନରେ ଭୁବନ,

ସୁଧା ଲେପ କଲା ଭବନ ପରାୟେ ଶୋଭାବନ ଦିଶେ ଭୁବନ ।

ସନ୍ତାପୁଁ କୋକ, ଶୀଘ୍ରେ କଲେ ପରିବେଦନ ।

ସଦୃକ ସଚିତ୍ର ଭିତ୍ତିରେ ବହିଲେ ଯହୁଁ ବ୍ୟସ୍ତ ପଦ ଭୁବନ ।୧୯।

ସୋମବଲ୍ଲରୀ ଡ଼ରେ ତମ ବଲ୍ଲରୀ ତଳେ ଶୃଙ୍ଗପଛେ ଲୁଚିଲେ

ସଜ୍ଜ୍ୱଳିତ ଦୀପ ପଛେ ରହି ପୁର ବିଶେଷ ଗହ୍ୱରେ ବଞ୍ଚିଲେ ।

ସେକାଳେ ଚାହିଁ, ଶ୍ୱାସ ବିରହିଣୀ ମୁଞ୍ଚିଲେ ।

ସ୍ଵୈରିଣୀ ବାଟି ବିଟପୀମୂଳେ ଯାଉଁ ବିଟରେ କେଳିକି ରଞ୍ଚିଲେ ।୨୦।

ସଞ୍ଚାର ହେଲା ସଞ୍ଚାରୀମାନଙ୍କର ସେ କାଳରେ ଅନବରତେ,

ସର୍ବେ ଉନ୍ମତ୍ତ ହୋଇ ବାସକଶଯ୍ୟା ବଶେ ପାନ ଥୋଇ ପୁରତେ ।

ସୁରତ ମାତ୍ରେ, ସ୍ୱାଧୀନ ଭର୍ତ୍ତୁକା ନିରତେ ।

ସଙ୍କେତ ସ୍ଥାନୁ ବାହୁଡ଼େ ବିପ୍ରଲବ୍‌ଧା କରତେ କନ୍ଦର୍ପ କରତେ ।୨୧।

ସମ୍ପତ୍ତିଦାୟଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିଚୟଙ୍କ କାମୁକଚୟଙ୍କ ସମୟ,

ଶୋଇବା ପୁରେ ଧନଞ୍ଜୟ ପ୍ରବେଶ ଦେଖିଲେ ଭିତ୍ତି ଚିତ୍ରମୟ ।

ସୁବିନ୍ଧାଣିତ୍ଵ, ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲା କି ମୟ ।

ସୁଜାଣ ସଖୀଏ ଲେଖି ଯାଇଛନ୍ତି ସବୁ ଉଦ୍ଦୀପନ ପ୍ରମେୟ ।୨୨।

ସରିତେ ତରଣୀପରେ ପରାଶର ଦାସକୁମାରୀରେ ପୀରତି,

ସ୍ନାନ ସାରି ଆସୁଁ ପଥରେ ପବନ ବାନରୀକି ମାଗେ ସୁରତି ।

ସମାଧି ହତେ, ସେ ବିଶ୍ୱାମିତ୍ର ମେନା ରତି ।

ସମୀପେ ଅହଲ୍ୟାର ହୋଏ ବିନୟ ଇନ୍ଦ୍ର ଧରି ଛଦ୍ମ ମୂରତି ।୨୩।

ସୁର ସଭାରେ ଉର୍ବଶୀ ହରେ ଧାତା ଯହୁଁ ପଞ୍ଚଶର ପ୍ରହାରି,

ଶଙ୍କିଯାଇ କାମେ ଭାନୁଜା ଚରଣ ଭାନୁଜାତଟେ ଧରି ହରି ।

ସାମ୍ୟ ଜରତା, ସଙ୍ଗେ ଋଷ୍ୟଶୃଙ୍ଗ ବିହରି ।

ସୁସାଧୁ ବିଧୁ ପାତକକୁ ନ ଡରି ଅମର ଗୁରୁନାରୀ ହରି ।୨୪।

ସୁମରଣା କରି ପୁଂସ ଚିତ୍ର ଦେଖୁଁ କ୍ୟମବ୍ୟାଧ କ୍ରୋଧେ ପିଶଙ୍ଗ,

ଶର ପ୍ରହାରିଲା ତୁହାଇ ତୁହାଇ ଘେନି ଅକ୍ଷୟ ଉପାସଙ୍ଗ ।

ସୁମରାଇଲା, ସୁଭଦ୍ରା ଗମନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ।

ସ୍ୱାଦନ କଲା ସେ ଅସର୍ବତୋଭାବେ ଏରୂପେ ଗୀତ କର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ।୨୫।

ସର୍ଜିବାରେ ଧାତା ଯୁବତୀ ବିଚ୍ଛେଦୁଁ କରିନାହିଁ ବଡ଼ ବିପତ୍ତି,

ସତମାନିନୀ ମନଇଲା ପୁରୁଷ ସପତ ଦ୍ୱୀପରେ ନୃପତି ।

ସୁକୃତ ବିନା, ସ୍ତିରୀରତ୍ନ ନୁହେ ପ୍ରାପତି ।

ସନିବିଡ଼ ନୀବୀ ଫେଡ଼ିବା ସୁଖକୁ ସମ କି କୁବେର ସମ୍ପତ୍ତି ।୨୬।

ସଂସାରାସକ୍ତ ଦ୍ରବ୍ୟ ପୀରତି ସଂସାରେ ଯହିଁ ଯାହା ଚିତ୍ତ ଲୋଭଇ,

ସ୍ୱର୍ଗ ସମ୍ପତ୍ତି ଦିନକେ ସେ ଏଥିର ସେହି ଜନ ସିନା ଲଭଇ ।

ସୁଜ୍ଞ ରସିକେ, ସାମନ୍ତ ପ୍ରାୟ ସେ ଶୋଭଇ ।

ସ୍ନେହାନୁବନ୍ଧେ ପକ୍ଷୀ ବେନି ବିନାଶ ଆଜ ଧନ୍ୟ ବାଣୀ ଶୁଭଇ ।୨୭।

ଶୁଣିଲା ଏ ଗୀତ ଚାହୁଁଥିଲା ଚିତ୍ର ସ୍ୱଭାବେ ଏକାନ୍ତ ସ୍ଥଳ ସେ,

ସେ ରାଗ ରାଗ ଜନ୍ମାଇ ମନମୀନ ପକାଇଲା କୁଚକଳସେ ।

ସ୍ପୃହାରେ ଲୋଡ଼େ ସୁନ୍ଦରୀ ସୁପ୍ରେମ ଜଳ ସେ ।

ଶ୍ୱାସ ପକାଇ ଆଉଜେ ଅପସରେ ସୁମନଶରର ଆଳସେ ।୨୮।

ସୀମା ହୃଦ ତହିଁ ଦମ୍ଭ ଛନ୍ନ ଦୁଇ ରାଜା ପାଇ ପାଇଲେ ଅଧିକାର,

ସମ୍ମତି କେ କାହା କଥାକୁ ନ କଲେ ନୀତି ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ବିକାର ।

ସେ ଏଣୁ ହେଲା, ଶୁଦ୍ଧ ବାଚାଳ ପରକାର ।

ସମୀର ବହେ କୋକିଳ ସ୍ୱନ କହେ ନାରୀ ବିନୁ କି ପ୍ରତିକାର ।୨୯।

-ରୂପକ-

ଶୁଖାଇବାକୁ ପୁଂସ ଧୈର୍ଯ୍ୟ ସରକୁ ବାଳାତାପ ଋତୁ ପ୍ରକାରେ

ସେ ଉଦୟ ହୃଦବନେ କରାଇଲା ତାପ ଦାବାନଳ ପ୍ରକାରେ

ସନ୍ତାପକ ଯେ, ସଂଜାତ ସ୍ୱେଦ କଣିକାରେ ।

ଶୁଣିବାକୁ ଦେଇ ଶ୍ରବଣ ଏକା ସେ ଝୁଣ୍ଟିଆ ଝିଙ୍କାରି ଝଙ୍କାରେ ।୩୦।

-ରୂପକ ଯମକ-

ସତ୍ୟା ସ‌ଙ୍ଗତେ ଅଭିସାରୀ ସେକାଳେ ସୁଭଦ୍ରା ସଙ୍ଗ ପାର୍ଥ ଇଚ୍ଛି,

ସାଜି ରଣରଣ ରଣେ ରଣରଣ ନୂପୁର ତୂର ଭିଆଇଛି ।

ସାର ତିଳକ, ସୁକଟାକ୍ଷେ ଶୋଭା ପାଉଛି ।

ସୁମନ ଶାୟକ ଶାୟକ ଶାୟକ ସନ୍ନିକଟ କରି ଥୋଇଛି ।୩୧।

ସନାଦ ନିଶ୍ଚୟ ଚୋଳ ତାର ତାରର ତାରତାର ଜାଲି ଟୋପର,

ସୁଚିର ଅଞ୍ଚଳ କଦଳୀ କଦଳୀଊରୁ ଉଡ଼ାଇଛି କୋପର ।

ସାହା କରିଣ, ସେ ଯେ ପାଇଛି ହରପର ।

ସାଧ୍ୟକରି ବୀର କିରୀଟୀକି ରଟି କୀର୍ତ୍ତି ରଖିବ ମହୀପର ।୩୨।

-ପୁନରୁକ୍ତ ବଦାଭାଷ-

ସରୋଜ ଅମ୍ଭୁଜ ଚନ୍ଦ୍ର ଆଦରଶ ବଦନୀ ସୁଝୀନ ବସନା,

ସୁରମ୍ୟ ବିଦ୍ରୁମ ପ୍ରବାଳ ମିହିର ଅରୁଣ ଦଶନ ବସନା ।

ସୁଧାଂଶୁ ଇନ୍ଦୁ, ସୁଧା ଦରହାସ ପ୍ରସନ୍ନା ।

ସୁବର୍ଣ୍ଣ ହେମ କନକଗାତ୍ରୀ ଘନ ଜଳଦ କେଶୀ ସୁଦର୍ଶନା ।୩୩।

ସଧୀରେ ଅଧୀରେ ବିଧିରେ ଯାଇ ସେ ଚିତ୍ତଦେଇ ରତିମନ୍ତରେ,

ସୂର୍ପକର୍ଣ୍ଣ ଗତି କପାଟ ଫେଡ଼ିଲା ଶ୍ରୀହସ୍ତେ ଛୁଇଁବା ମାତ୍ରରେ,

ସଂକ୍ଷେପଣ ସେ, ସେ ଧୂଳି ସ୍ୱକାନ୍ତେ କାନ୍ତରେ ।

ସାଞ୍ଜନ ନୟନେ ଅନାଇ ମନାଇ ଚିତ୍ତ ଲେଉଟେ ତରତରେ ।୩୪।

ସଙ୍ଗେ ମୋହିନୀର ଶିବ ଗୋଡ଼ାଇଲା ପରାୟେ ନାୟକ ଗୋଡ଼ାଇ,

ସହକାରେ ବକୁଳବାଣ ବାତାସ୍ତ୍ରେ ମାରଦମ୍ଭ ଦେଲା ଉଡ଼ାଇ ।

ସୁବେଣୀ ଅହି, ସେହି ଚେତନାକୁ ବୁଡ଼ାଇ ।

ସ୍ତୁତି ରାମର ନ ଘେନିଲା ବରୁଣ ପରାୟ ରହିଲା ବଡ଼ାଇ ।୩୫।

ସଜନୀ ଆଗେ ହେଲା ଭଦ୍ରା ପ୍ରବେଶ ସତ୍ୟା ଆନନ୍ଦେ ଉଲ୍ଲସିଲା,

ଶୁଭାଇ ଅର୍ଜ୍ଜୁନ ଏମନ୍ତ ଭାଷିଲା ଭାଗ୍ୟ ଦିଶି ତ ନ ଦିଶିଲା ।

ସତେ କରିବା, ସଖଣ୍ଡ ତପ ପ୍ରକାଶିଲା ।

ସୁଶୀଳାମଣି ଶିଳା ସମ ହୃଦୟ ହୋଇଲେ କନ୍ଦର୍ପ ନାଶିଲା ।୩୬।

ଶୁଣିଲା ନ ଶୁଣିଲା ହୋଇ କପାଟ କିଳି ଚଳିଲେ ସେ ଉଚିତେ,

ଶ୍ୱାସ ପକାଇ ଲେଉଟି ଦ୍ୱାରେ ବସି ପୁରୁଷ ବିରସତା ଚି‌ତ୍ତେ ।

ସୀତା ବଲ୍ଲଭ, ପଦ ସୁମନ ମନେ ଚିନ୍ତି ।

ସଂଜ୍ଞା‌ ଭଞ୍ଜ ନାମ ଉପଇନ୍ଦ୍ର ପଦ ବୀରବର ଯେ ରଚନ୍ତି ।୩୭।

 

ଏକାଦଶ ଛାନ୍ଦ

ଅର୍ଜୁନର ଖେଦ ଏବଂ ସୁଭଦ୍ରା ସହିତ ଭେଟ

(ରାଗ-ଚକ୍ରକେଳି)

ଶୁଣ ରସିକେ ରସ ମନ ଦେଇ । ସବ୍ୟସାଚୀ ବାଳାରେ ବଶ ହୋଇ ।୧।

ଶୁଭେ ଯେଉଁ ଦିଗେ ଝିଲ୍ଲି ଝଙ୍କାର । ସେହି ଦିଗେ କର୍ଣ୍ଣ ଟେକେ ତାହାର ।୨।

ସୁଗନ୍ଧିତ ସମୀର ଯେବେ ବହି । ସୀମନ୍ତିନୀ ବିଜେ କଲା ମଣଇ ।୩।

ସଦନର କଳସକୁ ଅନାଇ । ସ୍ତନ ଭ୍ରମ ତହିଁରେ ଉପୁଜାଇ ।୪।

ସ୍ଥଣାସ୍ତମ୍ଭେ ପାଇ ଭୁଜ ମାଧୁରୀ । ସୁବିତାନ ଦର୍ପଣ ମୁଖପରି ।୫।

ସରଞ୍ଚିତ ଚାମର କେଶ ଛବି । ସଖୀ ଉଭା ହୋଇଛି ମନେ ଭାବି ।୬।

ସେ ଯେ ଉଠି କରି କର ପ୍ରସାରି । ସ୍ତବ ଏ ରୂପେ ଆରମ୍ଭଣ କରି ।୭।

-ଲୋମ ବିଲୋମ ମହାପଦ୍ମ ବନ୍ଧ-

ସରିନାହିଁ କାଳ କାହିଁ ନାରୀଶ । ସଦା ତୋ ମୃଦହୃଦ ମୁଁ ତୋ ଦାସ ।୮।

ସରସବତୀ ଅତୀବ ସରସ । ସହରଷାର ସାର ସାର ହସ ।୯।

ସରୂପା ଖରରେ ରଖ ପାରୁଶ । ସଭାବ ଲାଜ ଭାବ ଭାଷ ।୧୦।

ସତୀର ହିଁ ଦର୍ପ ଦହି ରତିଶ । ସଭରସା ରଖା ରସା ରଭସ ।୧୧।

ସ୍ତୁତି ପୁରୁଷର ଲୋମ ବିଲୋମ । ସରସିଜ ବନ୍ଧରେ ମନୋରମ ।୧୨।

ସୁରମଣି ପୁଣି ଏ ‌ମେଷ ଯୁଦ୍ଧେ । ସେ ପ୍ରକାଶିଲା ସୁଷମାର ବୋଧେ ।୧୩।

ସଂଜ୍ଞା ପାଇ ପୁଣି ଦୁଃଖୀ ହୋଇଲା । ସେ ଯେ ହା ହା ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁ ବୋଇଲା ।୧୪।

ସନ୍ଧି ଭୂରୁ ଧନୁରେ ନେତ୍ରଶର । ସଳଖି ମୋ ହୃଦେ କଲୁ ପ୍ରହାର ।୧୫।

ସହୀ ନ ବିନ୍ଧିଲୁ କିମ୍ପା ମୁନିକି । ସହ୍ୟ ଏଡ଼ିକି ଘାତକୁ ମୁଁ ନିକି ।୧୬।

ସଦୃଶତା ନେତ୍ରର ମୃଗ ଇଚ୍ଛେ । ସପ୍ରହାର ନ କଲୁ ତାଙ୍କୁ ସ୍ୱଚ୍ଛେ ।୧୭।

ସ୍ମରେ ଯେବେ ତୋ ଅଙ୍ଗୀକାର ହେଲା । ସଦାଶିବଙ୍କୁ ବିନ୍ଧିଥାନ୍ତୁ ବାଳା ।୧୮।

ସୁହୃଦୟା ନ ଜାଣିଲୁ ମନକୁ । ସାରି କି ଯଶଃ ତରୁଣ ଜନକୁ ।୧୯।

ସୂତା‌ ଲଗାଇ ବିନ୍ଧିଲୁ ତୁ ଗୋରୀ । ସେଣୁ ନେଲୁ ସିନା ଚିତ୍ତ ଓଟାରି ।୨୦।

ସେହି ସଙ୍ଗେ ନ ନେଲୁ କିପାଁ ପ୍ରାଣ । ସର୍ଜ୍ଜିଲୁ ତ କଦର୍ଥନା ମାରଣ ।୨୧।

ସୁପ୍ରସନ୍ନ ହୁଅ ହେ ଧାତା ବାରେ । ସୁମନା‌ ‌ଦେଖୁ ମୁଖକୁ ମୁକୁରେ ।୨୨।

ସରକତ ନେତ୍ରାନ୍ତ ଲୋକନରୁ । ସେବକକୁ ମୁଁ କି କଲି ବିଚାରୁ ।୨୩।

ସୁହା ନ ଯିବତ ଆଉ କଷଣ । ସୂରସୁତ ପୂରକୁ ଯିବ ପ୍ରାଣ ।୨୪।

ଶୁଣି ମଲା ମୋହଲାଗି ଭାଳିବ । ସଲିଳ ସେ ନୟନୁ ବାହାରିବ ।୨୫।

ସେ ଜଳକୁ ପାଇ ସ୍ୱର୍ଗେ ବସିବି । ସନ୍ତାନ ତଳେ ସଙ୍ଗ ମାନସିବି ।୨୬।

ସ୍ୱର୍ଗଙ୍ଗାହିଁ ଅଛି ତହିଁ ଝାସିବି । ସେବାରେ ତା ଜନ୍ମାନ୍ତର ଆସିବି ।୨୭।

ସୂତ୍ର ଫୁଲ ସଙ୍ଗତେ ଦେବ ଭୋଗ । ସୁକୃତରୁ ମୋ ହେବ ସେହି ଯୋଗ ।୨୮।

ସମାନେ ମୋ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ କାହିଁକି । ସାରଦ୍ରବ୍ୟେ ଅନୁରାଗୀ ହୋଇଛି ।୨୯।

ସବୁ ବିଷୟ ମନୁ କରି ଲୋପ । ଶାନ୍ତେ ପୁଣି ଭାବେ ଏରୂପେ ରୂପ ।୩୦।

ସୁକୁମାରୀ ବଦନ କେଡ଼େ ଝଳି । ସୁଧାକର ତ ବନ୍ଦାପନା ଥାଳି ।୩୧।

ସମ୍ଭାବିତ କଳଙ୍କକୁ ଅନାଇ । ସେ କି ଦୁର୍ବାଦଳ ଘେନି ଶୋଭଇ ।୩୨।

ସୁରପୁର କାମିନୀ ରମ୍ଭା ରତି । ସମ ନୋହିବେ ହେଲେ ଏକମୂର୍ତ୍ତି ।୩୩।

ଶୁଣି ନ ଥିଲେ ହେଉଛି ପ୍ରତୀତ । ସୁଧା ଉକ୍ତି ତାର ପୁଣି ଏମନ୍ତ ।୩୪।

ସଫଳିତ ହୋଇଥିଲେ ରସାଳ । ସ୍ୱାଦେ ହୁଅନ୍ତା ସେହି ଫଳ ତୁଲ୍ୟ ।୩୫।

ସ୍ଥିର ଚିତ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ବିଜୁଳି । ସୁବର୍ଣ୍ଣକୁ ହୁଅନ୍ତା ଲକ୍ଷ୍ୟ ଭଳି ।୩୬।

ସଲକ୍ଷ୍ମଣ ଦ୍ୱିତୀୟା ଶଶୀ ଥିଲେ । ସଲକ୍ଷ୍ମଣ ହୁଅନ୍ତା ଭୂରୁ ତୁଲେ ।୩୭।

ସୁବାସିତ ଚାମର ଥାନ୍ତା ଯେବେ । ସରି ହୁଅନ୍ତା କୁନ୍ତଳକୁ ତେବେ ।୩୮।

-ଅଦ୍ଭୁତ ଉପମା-

ସାଧୁ ସାଧୁ ପୁଣି ରାମା ବଡ଼ାଇ । ସିନ୍ଦୂରକୁ ସିଂହ ପ‌ରେ ଚଢ଼ାଇ ।୩୯।

ସିନ୍ଧୁ ସୁତ ଅ‌ଙ୍କେ ପଦ୍ମ ବିକାଶି । ସିନ୍ଦୂରରୁ ଜନ୍ମଇ ସୁଧାରାଶି ।୪୦।

ସାଧୁ ନୋହିଲା ମୋ ବଡ଼ାଇ । ସରୋରୁହେ ଗିରି ଥାନ୍ତି ଘୋଡ଼ାଇ ।୪୧।

ସକଳିତ କରି କରେ ଅମ୍ବର । ସାରିଥାନ୍ତି ନିଶି ଲବ ପ୍ରକାର ।୪୨।

ସ୍ଥିରା ମଣ୍ଡନା ଠାରେ ଦେଇ ଲୟ । ସ୍ତମ୍ଭ ପ୍ରକାଶି ଗଲା ନିଜ କାୟ ।୪୩।

ସତ୍ତା ନିଦ୍ରା ନୟନେ ନ ଛୁଇଁଲା । ସମ୍ବତ୍ସର ସମ ଲବ ହୋଇଲା ।୪୪।

ସମନ୍ତ୍ରିତ କରି କାମ ଶାୟକ । ସଂହନନକୁ ଲଗାଇ କାର୍ମୁକ ।୪୫।

ସକ୍ରୋଧରେ ବିନ୍ଧିଲା କୋଟି କୋଟି । ଶର ବାହାର ନୋହେ ତନୁ ଫୁଟି ।୪୬।

ସଂକ୍ରନ୍ଦନ ନନ୍ଦନ ଆରତରେ । ସ୍ଥାଣୁ ସ୍ଥାଣୁ ଉଚ୍ଚାରେ ନିରନ୍ତରେ ।୪୭।

ସଂକଳ୍ପକୁ ଏ ରୂପେ ସେ କହି । ସ୍ତୁତି ଘେନି ସନ୍ତୋଷ ହୁଅ ତୁହି ।୪୮।

-ଛଳ-

ସ୍ନେହ ମୋର ରତିରେ ହୋଇବାରୁ । ସହି ନ ପାରି ସିନା ମୋତେ ମାରୁ ।୪୯।

ସୋମ କର୍ପୂର ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଲାଉଛି । ସେହି ପ୍ରକାରେ ଏଥି ଅର୍ଥ ଅଛି ।୫୦।

ସମରଥ ମଣି ଦେଖା ଈଶ୍ୱରେ । ସ୍ଥାନ ନିତମ୍ବାର ସାହାବଶରେ ।୫୧।

ସରିଲାଣି ମୋ ଶୁମକର୍ମ ଅସ୍ତ । ସମୀରଣ ଅନଳ ମେଘ ଅସ୍ତ୍ର ।୫୨।

ସଞ୍ଚରିତା ନିଶ୍ୱାସ ଅଶ୍ରୁ ବ୍ୟାଜେ । ସରୋଷିତ ହେଲା ଧାତା ସହଜେ ।୫୩।

ସଂହାରି ତୁ ଲଭିବୁ କେଉଁଯଶ । ସଂହାର ତୁ ମୂର୍ଚ୍ଛିତ ଜନୁଁ ରୋଷ ।୫୪।

ସୁହାଗିନୀ ସେ ମୋର ମାନସରେ । ସ୍ପୃହାବନ୍ତ ମୁଁ ଯାର ନିରନ୍ତରେ ।୫୫।

ସୁବେଶର ସଙ୍ଗତି ପରକାରେ । ସେ ଦେଖାଇ କି ହରିଲା ହୃଦରେ ।୫୬।

ସାହା ହୁଅ ମୁଁ ଶରଣ ତୋହରେ । ସମୁତ୍ସୁକ ବାଳୀକି କର ଶରେ ।୫୭।

ସୁଧା ମରୀଚିକି ପୁଣି ଅନାଇ । ସବିନତି ହୋଇ କରି କହଇ ।୫୮।

ସୁକୃତ ମୁଁ କରି କହେ ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ । ସନ୍ଦେହ ମୋ‌ କହ ପ୍ରାଣବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ।୫୯।

ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଆଣିଲେ ତୋଷ ହେବି । ସ୍ନେହେ ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖୀ ବୋଲି ଡାକିବି ।୬୦।

ସମର୍ପିବାକୁ ବିନୟ ପତର । ସେ ଯେ ଲେଖେ କେତକୀ ଦଳୋଦର ।୬୧।

ସହିତ ଶ୍ଳେଷ ରସ ବଚନରେ । ସିଂହାବଲୋକନ ଅନ୍ତର୍ଲିପିକାରେ ।୬୨।

ସୁରତରୁକୁ ସଦା ଅନୁସରି । ସରିନାହିଁ ଦୁଃଖୀ ଦିନ ନ ସରି ।୬୩।

ସରିଯାଉଛି ନିଶ୍ଚେ ତୋ ଆଶାରେ । ସାରେ ହର ଅରାତି ଯେ ହିଂସାରେ ।୬୪।

ସାରେ ପ୍ରାଣକୁ ସଦୟା ପ୍ରସାର । ସାରସାକ୍ଷିଟେକ ଦୋଷ ବିଷର ।୬୫।

ସରସ ହୃଦେ ଲେପି ଗନ୍ଧସାର । ସାର ତାପ ବିନାଶ ଆଶ୍ଳେଷର ।୬୬।

ସରଭାବ ତହିଁ ନୀଳବସନୀ । ସନ୍ନିଭେ ହେମ ଗରବ ଧ୍ୱଂସିନୀ ।୬୭।

ସନ୍ନିଟେ ରଖ ତିଳେ ଦୁଃଖ ସରୁ । ସରୁମଧ୍ୟା ମଣିପାଦ ବର୍ଣ୍ଣରୁ ।୬୮।

ସବୁ ଅବଧାନକୁ ତ ଆସିବ । ସେ ହୋଇବ ମୋ ଭାଗ୍ୟ ଯାହାଥିବ ।୬୯।

ସେହି ସମୟରେ ନିଶି ବିନାଶ । ସୁପୁରୁଷ ଈଶ ମହା ବିରସ ।୭୦।

ସୁବଳର ମିତ୍ର କୀର୍ତ୍ତି ସୁମରି । ସର୍ବଦୋଭଦ୍ରେ ଚିତ୍ରବନ୍ଧ କରି ।୭୧।

ସାଂସାରିକ ମନ ଏକ ସୁନ୍ଦର । ସଦାନନ୍ଦ ମନ୍ଦ ଚାରି ବେଦର ।୭୨।

ସ୍ୱଚ୍ଛ ଅପଘନ ଛପଦ ଭାତି । ସେବେ ପରଦ୍ୱନ୍ଦ ଆଠ ବିଭୂତି ।୭୩।

ସ୍ମିତହାସ ଘନଦଶନ ତାର । ସ୍ତୁତି ମଧ୍ୟରେ ଯେ ନାମ ବାହାର ।୭୪।

ସର୍ବଂସହା ପରେ ତାହା ଲେଖିଲା । ସୁଖେ ଦଶବିଂଶଧର ପଢ଼ିଲା ।୭୫।

ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କୁ ପାଇବା ମନାସିଲା । ସ୍ନାନ ବିଧି କଷ୍ଟେ ମଷ୍ଟେ ସାରିଲା‌ ।୭୬।

ସୁମରଣ କଲେ ରାମନାମରେ । ସଞ୍ଜତ ହୋଇ ଆକାର ଉଚ୍ଚରେ ।୭୭।

ଶୁଣୁଥିଲେ ସଖୀ ଭିତ୍ତି ଅନ୍ତରେ । ସବୁ କହିଲେ ସୁଭଦ୍ରା ସତ୍ୟାରେ ।୭୮।

ସତ୍ୟା ସେଦିନ ସଜାଡ଼ି ମଣୋହି । ସବ୍ୟସାଚୀ ହକରା କରି ନେଇ ।୭୯।

ସେ ଯେ ପାର୍ଥେ ବିନୟେ ଭାଷେ ଭାଷ । ସ୍ୱପନେ ଦେଖିନାହିଁ ରତି କିସ ।୮୦।

ଶୁଣିନାହିଁ ସେ କର୍ଣ୍ଣେ ପ୍ରୀତି କିସ । ସେ କି ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ହୋଇଥିଲା ବଶ ।୮୧।

ସ୍ନେହ ନ ତୁଟି ମୋ‌ ସଙ୍ଗେ ସେ ଗଲା । ସ୍ୱର୍ଗ ପାପୀକି ପ୍ରାପତ ନୋହିଲା ।୮୨।

ସୁର ସଙ୍ଗେ ରାହୁ ସୁଧା ଖାଇଲା । ସୁମଧୁରେ ପାର୍ଥ ଏତେବୋଇଲା ।୮୩।

ସହୀ ନ କରିବି ମୁଁ ବଳାତ୍କାରେ । ସଙ୍ଗେ ନେଲେ ବା ନେବି ରଜନୀରେ ।୮୪।

ସତ୍ୟ ବଚନରେ ଶାନ୍ତି ସତ୍ରାସ । ସାରି ମଣୋହି ଗଲେ ସେ ବୀରେଶ ।୮୫।

ସମାପଦେ ଦିବସ ନିଶି ହେଲା । ସୁଭଦ୍ରାକୁ ଘେନି ଦେବୀ ଚଳିଲା ।୮୬।

ସରସନା ବଳ ଧ୍ୱନୀ ପ୍ରକାଶେ । ସନମାନେ ପାଛୋଟି ପୁଂସ ଆସେ ।୮୭।

ସଖୀସହ ସତ୍ୟଭାମା ଦେଖିଲେ । ସେଠାବରୁ ଅନ୍ତର ହୋଇଗଲେ ।୮୮।

ସରାଗରେ ଧରନ୍ତେ ପୁଂସ କର । ସାଧବୀ ଯେ ଉଚ୍ଚେ କଲା ଏ ସ୍ୱର ।୮୯।

ସଖୀ ସାହା ହେଉନାହିଁ କିଞ୍ଚିତେ । ସାହସିକ ଏ ବଳେ ଧରେ ମୋତେ ।୯୦।

ଶୁଣି ଏ ବାଣୀ ଧରି ୟେ ପୟର । ସତ୍ୟବଚନ ପ୍ରକାଶିଲା ବୀର ।୯୧।

ସ୍ୱୟଂବରା ମୁଁ ଅତି ଅପରାଧୀ । ସାକ୍ଷାତରେ ତୁ କରୁଣା ବାରିଧି ।୯୨।

ସୂର୍ଯ୍ୟସୁତ ପୁରେ ଯିବା ପ୍ରାଣକୁ । ସ୍ମିତହାସୀ ରଖ ରଖ ଦାସକୁ ।୯୩।

ସକୋପିତ ହୋଇଲା ପରା ବସି । ସେ ହରିଣ ନୟନ ଏହା ଭାଷି ।୯୪।

ସ୍ୱାହାଧବ ଯୋଗୁଁ ନାଶ ସଲଭେ । ସୈଂହିକେୟ ଦ୍ୱିଖଣ୍ଡ ସୁଧା ଲୋଭେ ।୯୫।

ସୁରଦୀର୍ଘିକାରେ ହୋଇ ଲାଳସୀ । ସୁନାସୀର ବାରଣ କଲା ଭାସି ।୯୬।

ଶୁଣି ପୁଂସ ଭାଷେ ଯେ ଆଶ୍ୱସାର । ସ୍ନେହୀ ଲୋକକୁ କଲା କେତେ ନାଶ ।୯୭।

ସ୍ୱର୍ଭାନୁର ବାଦ ହର ବିବାଦେ । ସୁଧା ଅମର କଲା ଶିରଶ୍ଚେଦେ ।୯୮।

ସ୍ୱଭାବରେ ତ ନଦୀ ଅବିଶ୍ୱାସୀ । ସରସ୍ନାନେ ସେ ଅତି ଅଭିଳାଷୀ ।୯୯।

ସରୋଜିନୀ ତୁ କୃପାଳୁଙ୍କ ସାର । ସଦା‌ ଭାବହିଁ ଅଛି ମୋହଠାରେ ।୧୦୦।

ଶୁଣି ଉତ୍ତର ନ ଦେଲା ଚତୁରୀ । ସୁମନେ ରାମନାମ ସୁମରି ।୧୦୧।

ଶତ ଦ୍ୱିପଦେ ଭଞ୍ଜ ବୀରବର । ସମାପତ କଲା ଏହୁ ଛାନ୍ଦର ।୧୦୨।

 

ଦ୍ୱାଦଶ ଛାନ୍ଦ

ସୁଭଦ୍ରା ପ୍ରତି ଅର୍ଜୁନ ଚାଟୂକ୍ତି କଥନ

(ରାଗ-କାଳୀ)

ସୁରସ ରତେ ପୁଂସ ଆରତେ ବାଳା ପୁରତେ ବସି,

ସେ ଯୋଡ଼ି କର ଯଥା କିଙ୍କର ଚାଟୂ ନିକର ଭାଷି ।

ସେବକ ଜନ କୋପ ଭାଜନ ନିକି ରାଜନ ପୁତ୍ରୀ

ସ୍ମିତଝଟକ ହାସୀ ଛଟକ ଦୃଶୀ ହାଟକଗାତ୍ରୀ ।୧।

ସାର ସାରସାନନୀ ହରଷାମ୍ବୁଦ ଭରସା ତୁ ତ,

ଷୋଡ଼ଶୀ ରସାମଣ୍ଡନୀ ରସାଳସୀରେ ରସା ଚିତ୍ତ ।

ସ୍ନେହ ଘେନାଉ ମନ ମନାଉ କିପାଁ ଅନାଉ ନାହିଁ,

ସମ୍ଭୂତ ମାନସରେ ଏମାନ ନୋହେ ସମାନ ଯହୁଁ ।୨।

ସୁରଙ୍ଗଧରୀ ଦୋଷ ନ ଧରି ବାରେ ଉଦ୍ଧରି ନିଅ,

ସଙ୍ଖାଳିଧନ ତୁ ମୋର ଧନ ସୁଖବର୍ଦ୍ଧନ ହୁଅ ।

ସୁଖସଦନା କୁନ୍ଦରଦନା ମୋର ବେଦନା‌ ଦେଖ,

ଶୁଣା କିଙ୍କିଣୀ ସୁକିଣିକଣି ସୁରତେ କିଣି ରଖ ।୩।

ସୂକ୍ଷ୍ମ ଉଦରୀ ତୁ ପୁରନ୍ଦରୀ ପରା ସୁନ୍ଦରୀ ମଞ୍ଚେ,

ସଂହାରି ଦର କରି ଆଦର ଲଗା ମନ୍ଦର କୁଚେ ।

ସୁରତେ ନିଶା ହାରିବା ନିଶା ଗୋରୀ ମନୀଷା ଏହା,

ଶେଯ ଶେଯାଇ ବିଞ୍ଚିଛି ଜାଈ ପାଖୁଡ଼ା ପାଇ ଚାହାଁ ।୪।

ସାରେ ବିରହତାପକୁ ରହ ମୁଁ କି ବରହୀକେଶୀ,

ସସମାକୁଳେ ଭାସିଲିକୂଳେ ଲଗା ତୁ କୋଳେ ହସି ।

ସରୁବସନା ରୁଷି ବସନା ଗଣ୍ଡେ ଭୂଷ ନା ହସ୍ତ,

ସମଦକରୀଗତି ମକରୀ ଚିତ୍ର କି କରି ନାଶ ।୫।

ଶିଖେ ସାରଙ୍ଗ ନେତ୍ର ତରଙ୍ଗ ରଙ୍ଗ କୁରଙ୍ଗ ଏକା,

ସ୍ଫୁଟ ଚାହାଣି ଯୋଗେ ସିହାଣି ତା ଗର୍ବ ହାଣିପକା ।

ସୁକ୍ତି ବଲ୍ଲକୀ ଶୁଣା ଝଲକି ହାସେ ତୁଲ କି ତୋତେ,

ସଖେଦରବ ସରୁ ଗରବ ପିକ ସରବ ସତେ ।୬।

ସୁଝ ଅତନୁ ଦହିଛି ତନୁ ଛାଡ଼ ସୁତନୁ ହେଳା,

ସ୍ୱନେ ପ୍ରବଳା ହୋଇ ଅବଳା‌ ବୋଲୁ ଯେ ବଳା ପଳା ।

ସୁଖ ପଚାରୁ କିସ ବିଚାରୁ ଟେକ ତୋ ଚାରୁ ଆସ୍ୟ,

ସୁହିମକର ଦର୍ପପ୍ରକର ଚପଳେ କର ନାଶ ।୭।

ସ୍ନିଗ୍‌ଧ ପ୍ରଳମ୍ବ ନୀଳ ରୋଳମ୍ବ- କେଶୀ ବିଳମ୍ବ କିପାଁ,

ସ୍ୱେଚ୍ଛାରେ ଜୀବ ନାଶ ଭଜିବ ସରି ଯେ ଯିବ କ୍ଷପା ।

ସ୍ଥାନ ବିଜନୀ ପ୍ରାପ୍ତ ରଜନୀ ପୁଣି ସଜନୀ ଯୁବା,

ସଞ୍ଚ ଅରୁଣାଧରୀ କରୁଣା ଚିତ୍ତେ ଫୁରୁଣା ହେବ ।୮।

ସହୀ ଚରଣତଳେ ଶରଣ କରି କାରଣ ବାରେ,

ସୁବରତନ କରି ଯତନ ରଚିରତନ ଦେରେ ।

ସେବା ଏମନ୍ତ କରିବି ମତ୍ତକାଶୀ ସମ୍ମତ ହେଜି,

ଶୁଆଇ ହୃଦେ ଥିବି ସୁହୃଦେ ହରି ବିହୃଦେ ତେଜି ।୯।

ସରୁ ଅଳତା ବିଚିତ୍ର ଲତା ତୋ ମଞ୍ଜୁଲତା ପାଦେ,

ସଦା ସୁଚିତ୍ତ କରି ରଚିତ ହେବି ସଞ୍ଚିତ ମୋଦେ ।

ସୂତ୍ରେ ସୁମନା ଗୁନ୍ଥି ସୁମନା ହେବି କାମନା ପୂର୍ଣ୍ଣ

ସ୍ୱୟେଂକବରୀ କରିବି ବରବରନୀ ରବ ଘେନ ।୧୦।

ସୁବେଶୀ ବେଶକାଳେ ପ୍ରବେଶ ହେବି ଆବେଶ ହୋଇ,

ସମାରଜନ କରି ରଂଜନ ମୁକୁର ଜନ ମୋହି ।

ସୁପାନ ଭାଙ୍ଗି ଦେଲେ ଶୋଭାଙ୍ଗୀ ବିରସ ଭାଙ୍ଗି ଯିବ,

ସମ୍ଭାଳଗତି ନାହିଁ ସୁଗତି ଘେନ ଭକତି ଭାବ ।୧୧।

ସ୍ୱାମୀ ଆୟତ୍ତ ଭୃତ୍ୟ ନିୟତ ତୁ ନିର୍ଦ୍ଦୟ ତ ଦୁଃଖେ

ସୂଚ ତୁ ଦଣ୍ଡ ନ ଦିଅ ଦଣ୍ଡ ଫୁଲ କୋଦଣ୍ଡ ମୁଖେ ।

ସୁଭୁଜପାଶେ ବାନ୍ଧି ତୋ‌ ପାଶେ ରଖ କୃପା ସେନେହ,

ପୁତନୁ ଚିତ୍ତ କ୍ରୋଧେ ରୁଚିର କାନ୍ତି ରୁଚିର ନୋହେ ।୧୨।

ସେ ଦଣ୍ଡ ଅନ୍ତେ ପାଶେ ଥୁଅନ୍ତେ ଶାନ୍ତି ହୁଅନ୍ତେ ତୋଷେ

ସୁମତି ନେତ୍ର ଆରେ ତ୍ରିନେତ୍ର ମୋହିନୀ ନେତ୍ରବାସୀ ।

ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣଦେହାକୁ କହେ ଯାହାକୁ ଦଣ୍ଡି ତାହାକୁ ମଣ୍ଡି,

ସୁକୃତବଶ ହୋଇ ତୁ ବସ ପକା ତୋ ବଶ ଖଣ୍ଡି ।୧୩।

ସୁରପଲାଶ ଲୀଳାବିଳାସୀ ଚିତ୍ତ ଉଲ୍ଲାସି ତୁହି,

ସେବି ବିଫଳ ହେବି ଶ୍ରୀଫଳାସ୍ତନୀକି ଫଳ ଏହି ।

ସୁରସରିତ ଆଶ୍ରେ କରି ତ ଏ ଆତୁରିତ ଶୋଷେ,

ସିନ୍ଧୁ ଜଳକୁ ଆସେ କାଳକୁ ତୃଷା ବେଳକୁ କି ସେ ।୧୪।

ସୁକୃତ ବିଧୁରତା କି ବିଧୁଅନୁଜା ବିଧୁଦାସୀ,

ସେ ସର୍ବଳରେ ଶୀତଳ କରେ ଯଥା ଏ କରେ ତ୍ରାସି ।

ଶାଳ ବସନ୍ତ ପଲ୍ଲବେ ସତ ଯେବେ ବସନ୍ତ ବହି,

ସୁତ୍ୱକସାର କର୍ମ ଅସାର ଅଙ୍କୁରେ ସାର ନୋହି ।୧୫।

ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବତୀ ନବଯୁବତୀ ଡରି ରେବତୀ ଧବେ,

ସୁଧା ଏଡ଼ିଲି ଆଗ ହୁଡ଼ିଲି ଶୋକେ ବୁଡ଼ିଲି ଏବେ ।

ସୁହୃଦୟୀରେ ରସୋଦୟୀରେ ହେବି ଦୟାରେ ଭଲ,

ସକାମେ ବନ୍ଧୁ ବିମ୍ବୋଷ୍ଠୀବନ୍ଧୁ ହେଲି ମୁଁ ବନ୍ଧୁ ବୋଲ ।୧୬।

ଶୁଣି ସରସ ଚାଟୂ ସେ ରସଧାମା ହରଷ ବହି,

ସେ ସୁଲକ୍ଷଣୀ ମୀନଈକ୍ଷଣୀ ବକ୍ରେ ସେକ୍ଷଣି ଚାହିଁ ।

ସତର ପଦ ବୁଧ ସମ୍ପଦ ଶ୍ରୀରାମପଦ ଧ୍ୟାୟି,

ସମ୍ମତି ଛାନ୍ଦ ତ୍ରିରଙ୍ଗୀ ଛନ୍ଦ ଭଞ୍ଜ ଉପେନ୍ଦ୍ର କହି ।୧୭।

 

ତ୍ରୟୋଦଶ ଛାନ୍ଦ

ଅର୍ଜୁନ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ମିଳନ

(ରାଗ-ପଞ୍ଚମ ବରାଡ଼ି, କଳସା ବାଣୀ)

ସୁରସିକ ସାବଧାନେ ଶୁଣ ଦିବ୍ୟରସ ।

ସ୍ୱାମୀଜନକୁ ପ୍ରସନ୍ନା କଲା ସୁପୁରୁଷ ।

ସୁଦୟା କରାଇ ପରେ ନବତରୁଣୀକି ।

ସେ ସୁଖ ସଙ୍ଗତେ ଇନ୍ଦ୍ର ସୁଖକୁ ଗଣିକି ଯେ ।୧।

ସୁକୃତ ଅତି ଯେ ପୂର୍ବଜନ୍ମେ କରିଥାଇ ।

ସେ ଭାଗ୍ୟେ ରମଣୀ ତାକୁ ଚାହେଁ କଣିଆଇ ।

ଶୁଣେ ଯାର ଚାଟୂବାଳା ହୋଇ ହସହସ ।

ସଦ୍ରବ ହୁଅଇ ତାର ମନସିଜ ତ୍ରାସ ଯେ ।୨।

ସରସ୍ୱତୀ ଆଗୋଚର ଅର୍ଜୁନ ସୁଭାଗ୍ୟ ।

ସାହିତ୍ୟପଠିନୀର ମନ୍ଦାକ୍ଷ କରି ଭଙ୍ଗ ।

ସ୍ୱୀକାର ଏ ବିଧିରେ କରାଇ ମହାସୁଖୀ ।

ସ୍ୱଳ୍ପତପେ ଜନ୍ମାନ୍ଧ ପାଇଲା କିବା ଆଖି ଯେ ।୩।

ସୁରେନ୍ଦ୍ର ଦିଗ ରଙ୍ଗ କି ରଥାଙ୍ଗ ଚାହିଁଲା ।

ସୁତହୀନ ଦେଖିଲା କି ଚୂତ ବକୁଳିଲା ।

ସୁମନା ବିକାଶ କିବା ମଧୁକର ଚାହିଁ ।

ଶାଳିଅନ୍ନ ମାସୋପବାସୀକି ଦେଲା ବିହି ଯେ ।୪।

ସଉତ୍ସୁକେ ଦ୍ୱିଦନ୍ତ-ଦନ୍ତପଲଙ୍କେ ନେଇ ।

ସକ୍‌ଥିପରେ ବସାଇଲା ରସରେ ରସାଇ ।

ସୁଧାମୃତ ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଚୁମ୍ବେ ହୋଇ ଲୋଭୀ ।

ସଉଭାଗ୍ୟପଦକୁ ସେକ୍ଷଣି ସେହି ଲଭି ଯେ ।୫।

ସିନ୍ଦୂର ତିଳକା‌ ଓଷ୍ଠ ସୁଧାପନ କରି ।

ଶାକର କ୍ଷୀର ଦ୍ରାକ୍ଷାର ସ୍ୱାଦୁକୁ ଧିକ୍‌କାରି ।

ସୁବଦନୀଏ କିସ ଗୋ ବୋଲି ମୃଦୁବାଣୀ ।

ସରସ୍ୱତୀ ବୀଣାକୁ ସେ ନିନ୍ଦା କଲା ଶୁଣି ଯେ ।୬।

-ରୂପକ-

ସର୍ଜ୍ଜିତ ପ୍ରେମ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରାଣନାଥ କଲା ।

ସୁତୀକ୍ଷଣ କରଜରେ କଳା ପ୍ରସାରିଲା ।

ସ୍ୱୟଂ ଆଦରଶ ମୁଖୀ ଆଦରଶ କରି ।

ଶ୍ରମଘର୍ମ ମିଶା ମୁଗମଦ କଳା ଧରି ଯେ ।୭।

ସୁଚେଳନ କଠିନତା ଦୂରୁ ସ୍ୱାର୍ଥ ହୋଇ ।

ସେ କାବ୍ୟରେ ଲଜ୍ଜାଦୋଷ ଅବକାଶ ନାହିଁ ।

ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସେ ନାୟିକା ନାୟକ ଅଙ୍ଗ ଦୁଇ ।

ସମାଗମ ହୋଇଗଲେ ଦୀର୍ଘ ସୂତ୍ର ପାଇ ଯେ ।୮।

ସେ ପାଠ ପଢ଼ିଲେ ଶିଷ୍ୟ ହୋଇ ବଳା ।

ସମ୍ପାଦି ବାଦ ମଦନ ରହି ନ ପାରିଲା ।

ଶୀତ୍କାର ପୁଲକ ତହିଁ ବିଶେଷ ହୁଅନ୍ତି ।

ଶ୍ରାନ୍ତେ ପରସ୍ପରେ ବେନି ଉରେ ଆଉଜନ୍ତି ଯେ ।୯।

ସୁରତି ସିନ୍ଧୁ ପାରଗ ହୋଇଲେ ସେ ବେନି ।

ସ୍ତନ ଜାନୁ ତରଣୀକି ଅନ୍ୟୋନ୍ୟରେ ଘେନି ।

ସୁଖୀ ହେଲେ ଦୁଃଖୀ ହୋଇଥିଲେ ଯେଡ଼େ ହୋଇ ।

ସର୍ବାଙ୍ଗ ଶୋଭାମାନଙ୍କୁ ଅନୁସରି ଚାହିଁ ଯେ ।୧୦।

ସମଳିନ ସେହିକାଳେ ପ୍ରଦୀପ ଦିଶିଲା ।

ସୁମନେ ପାଞ୍ଚିଲେ ଘନ ଦିବସ ଆସିଲା ।

ସିନ୍ଧୁଫଳ ମାଳା ହୃଦେ ଶୀତଳ ଭଜିଲା ।

ସୁଧାଂଶୁ ତାମ୍ବୁଳ ତିକ୍ତ ସେକାଳେ ଲାଗିଲା ଯେ ।୧୧।

ସାଙ୍ଗ ତେଜ୍ୟା କରଣେ ଦୁହିଙ୍କ ମନ ନାହିଁ ।

ସେ ତାରାଙ୍କୁ ଚାହିଁଲେ ଗବାକ୍ଷ ଫେଡ଼ିଦେଇ ।

ସାୟଂକାଳ ଚକ୍ରବାକେ ଯଥା‌ ଦୁଃଖଦାତା ।

ସେ ସମେ ଉଷା ତାହାଙ୍କୁ ଆସିଦେଲା ଚିନ୍ତା ଯେ ।୧୨।

ସରୁ ଚୁମ୍ବ ପୁନଃ ପୁନଃ ହୋଇ ଦିଆ ଦେଇ ।

ସରୁନାହିଁ ଅନୁରାଗ ମୁଖ ଚାହାଁ ଚୁହିଁ ।

ସଖୀ ଆସି ସେକାଳେ କପାଟେ ମାରେ କର ।

ସୁରସିକ ଭାଷେ ମନ ଘେନି ବିଜେ କର ଯେ ।୧୩।

ସରାଗ ବଶରୁ ପଛକରି ନ ପାରଇ ।

ସିଂହକଟୀ ମୁଁ ପାଶେ ଅଛିଟି ବୋଲି କହି ।

ସର୍ବଜ୍ଞ ବୋଇଲା କିମ୍ପା ପାଶେ ଥିବୁ ବାଳା ।

ସଗୁଣ ବଶେ ହୃଦକୁ କଲିଣି ମୁଁ ମାଳା ଯେ ।୧୪।

ସର୍ବତୋମୁଖ ପୁରେ ସେକାଳେ ବାଜେ ଶଙ୍ଖ ।

ସ୍ୱନାମକୁ ଚିତ୍ତେ ଜାତ କରାଇଲା ଦେଖ ।

ସମ୍ଭାଳିଣ କେଶ ବସନକୁ ମନ୍ଦୋଦରୀ ।

ସହଚରୀ ସଙ୍ଗତେ ମନ୍ଥରଗତି କରି ଯେ ।୧୫।

ସଦୃଶର ଏକଥା‌ ମନରୁ ଛାଡ଼ୁ ନାହିଁ ।

ସତ୍ୱରେ ତ ଆଜର ରଜନୀ ଗଲା ପାହି ।

ସ୍ୱବାସେ ପ୍ରବେଶ ଦେଇ ଶ୍ରୀକର ପଇଠି ।

ସମ୍ଭାଷଣ କଲା ପରିହାସୀ ସଖୀ ଉଠି ଯେ ।୧୬।

ସୁନ୍ଦର ମନ୍ଦିର ତନୁ ତୋର କାମକୋଷ ।

ସୁରଙ୍ଗ ଚଉର ହୋଇଥିଲା କି ପ୍ରବେଶ ।

ସରଞ୍ଜିତ କରିଅଛି । ଠାବେ ଠାବେ କ୍ଷତ !

ସବୁ ଖାଇ ଯାଇଅଛି ଅଧରୁ ଅମୃତ ଯେ ।୧୭।

ସେକାଳେ ବଳା ନିଶାଦ ଜାଣି କ୍ରୀଡ଼ା କଲା ।

ସମ୍ପୁଟ କୁଚକୁ ଧରିଥିଲା ଛାଡ଼ି ଗଲା ।

ସାହା ନୋହିଲା କି ତେତେବେଳେ ଲଜ୍ଜା ସଖୀ ।

ସଙ୍ଗେ ଘେନିଗଲୁ ଯେ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଦୂରେ ରଖି ଯେ ।୧୮।

-ଛଳ ରୂପକ-

ସିହାଣୀ ହସି କହିଲା ବାଳା ରଣରଣ ।

ସଂଗ୍ରାମେ ହାରିଛି ବୋଲି ମନକୁ ନ ଆଣ ।

ସିଂହ ପୁରୁଷ ଯେ ବା‌ନ୍ଧି ଆଣିଛି ତା ଚିତ୍ତ ।

ସମିଳନରେ ହୋଇଛି ଚନ୍ଦନେ ଭୂଷିତ ଯେ ।୧୯।

ସୁଚିକୁର ପତାକା ବିବନ୍ଧେ ଉଡ଼ାଇଛି ।

ଶାଟୀ ତାମ୍ବୁଳ କୁସୁମ ପାର ଏ ମୃଗାକ୍ଷୀ ।

ସଖାଏ ବୋଇଲା ପରିହାସ ତ୍ୟକ୍ତକର ।

ସ୍ନାନକରୁ ଗୁରୁଜନେ ନୋହୁ ପରଚାର ଯେ ।୨୦।

ଶୋଉ ଦଣ୍ଡେ କାଲି ଶିବରାତ୍ରି ଥିଲା ହୋଇ ।

ସତ ବୋଲିଣ ନୀତିକି ଆରମ୍ଭିଲେ ସହୀ ।

ସାବଧାନେ ପ୍ରଭାତ ବର୍ଣ୍ଣନା ଏବେ ଶୁଣ ।

ସବୁରୂପେ ନାଶକୁ ରଞ୍ଜିଲା ପ୍ରାତଃ ଗୁଣ ଯେ ।୨୧।

-ବିରୋଧାଭାଷ-

ସରୋଜିନୀ ତୋ ବୃଦ୍ଧ ଜନକ ଲୋପରେ ।

ସୁମନା ରସ ପ୍ରଦାନ କଲା ମଧୁପରେ ।

ସୁକୃତ ପ୍ରଜା ବଚନେ ଦାନ ଅନ୍ଧ ଡରେ ।

ସେ ସମୟେ ନିଶା ନାଶ ଆପଣା ଇଚ୍ଛାରେ ଯେ ।୨୨।

-ଉତ୍‌ପ୍ରେକ୍ଷା-

ସହସ୍ର ପାଦ ପ୍ରକାଶ ଉପମାଏ ସ୍ମରି ।

ସୁଷୁମ୍ନା ଯୋଗ ହେଲାଣି ଉଦୟ ଶିଖରୀ ।

ଶମ୍ବର ବିଟପ ତେଣୁ କୁଳଟା ବନରୁ ।

ସଦ୍ରାବ ହୋଇଲେ ଅତି ତ୍ରାସିତ ମନରୁ ଯେ ।୨୩।

ସାଦି ଦିବସ ଅଙ୍କୁଶେ କଲା ବିଦାରଣ ।

ସୁତ୍ରାମା ବାରଣ ଶିରୁ ସ୍ରବେ ତେଣୁ ଶୋଣ ।

ସୁତ୍ରାମ ଦିଶ କି ହୋଇଅଛି ବୀରବେଶ ।

ସିନ୍ଦୂର ମଣ୍ଡନ ଚିତ୍ର ଲଲାଟେ ପ୍ରକାଶ ଯେ ।୨୪।

ସଙ୍କେତି ଦମ୍ଭ ବାରଣ କଲା ଚକ୍ର କି ସେ ।

ସୁମିତ୍ରତା ପାଇ ଚକ୍ରବାକ ଅତି ତୋଷେ ।

ସୁରସ୍ୱଭାବେ ତ୍ରାସିତ କଲା ନିଶାଚର ।

ସେବିତ ବିଷ୍ଣୁ ପଦକୁ ସାଧୁଗୁଣ ତାର ଯେ ।୨୫।

ସୁଭଦ୍ରେଶ ଶୟନ ସଦନେ ସେ କାଳରେ ।

ସୁଲଭ ହୋଇଲା ଜନ୍ମ ଏମନ୍ତ ବିଚାରେ ।

ସୁରଦ୍ରୁମ ତଳେ ଏହି କଥାକୁ ମନାସି ।

ସାଗରରେ ଅନେକ ଥର ହିଁ ଥିଲି ଝାସି ଯେ ।୨୬।

ଶୋଚନା ମୋଚନାରତ ଦର୍ଶନ ଦୁର୍ଲଭ ।

ସେ ପୁଣି ପ୍ରାପତ ମୋତେ ଧନ୍ୟ କର୍ମ ଶୁଭ ।

ସୁମୂର୍ତ୍ତିବନ୍ତ ସୁନ୍ଦରୀ ମୋର ତପ ଫଳେ ।

ସନ୍ତତ ଋଣୀ ହୋଇ କି କଲା ଏତେକାଳେ ଯେ ।୨୭।

ସୁଦନ୍ତୀ ଗତି ଉରଜ ନିନ୍ଦାକଲେ ଦନ୍ତୀ ।

ସ୍ୱରୂପ ଊରୁ ରମ୍ଭାଙ୍କ ଧିକ୍‌କାର କରନ୍ତି ।

ସୁନିନ୍ଦ୍ୟ କୁବଳୟ ପ୍ରସୂନ ନେତ୍ରହାସେ ।

ସୁର ତରଙ୍ଗିଣୀ ସ୍ୱୟଂ ହାର ତଥା ଦିଶେ ଯେ ।୨୮।

ସୁଛଟକ ଚାହାଣି ଅଳକା ଅନାଇଲେ ।

ସରଇ ଆଦର ଶିଳୀମୁଖ ବୃନ୍ଦୁ ଭଲେ ।

ସାରଙ୍ଗ ଗର୍ବ ଗଞ୍ଜନ ଭୂରୁ ବଳା ସ୍ୱରେ ।

ସାର ମଲ୍ଲୀକଢ଼ି ଦନ୍ତ ବଜ୍ରକୁ ଧିକ୍‌କାରେ ଯେ ।୨୯।

ସରଳ ହୃଦୟା ମୁଖ କେଶ ଅଧରକୁ ।

ସମାନ ନ ଲେଖି କେବେ କମଳଧରକୁ ।

ସରସ୍ୱତୀ ନାସା କଟୀ ନିନ୍ଦା କରେ ହରି ।

ସକଳ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡେ ଏଣୁ ନାହିଁ ତାହା ସରି ଯେ ।୩୦।

ସୁନ୍ଦରୀ ସେ ଯେଡ଼େ ତେଡ଼େ ହୁଏ ଗୁଣ ସ୍ଥାନୀ ।

ସେବକ ହୋଇ ମୁଁ ତାରେ କଲି ଅଭିମାନୀ ।

ସେ ଦୟାକୁ ଅତି ମୋତେ ଏଡ଼େ ବଡ଼ କଲା ।

ସମ୍ମାନ ଆସନେ ଦେଖ ଭେଟୁ ବସାଇଲା ଯେ ।୩୧।

ସୁଖ ସୃଷ୍ଟି ସର୍ଜିଲା ଅମୃତ ଦୃଷ୍ଟି ଦିଶେ ।

ସୁକଟକ କରକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଇ ସେ ।

ସିଂହାସନ ଜାନୁରେ ବସାଇ ବନ୍ଧଭେଦେ ।

ସ୍ଥାପିଲା ପୁଣି ସେ ମୋତେ ମହାରାଜପଦେ ଯେ ।୩୨।

ସେ କୁରୁବକ କୁସୁମ ଚୂଡାରୁ ଦେଖାଇ ।

ସିଦ୍ଧିନାମ ଏହାର ତୁମ୍ଭର ହେଲି ମୁହିଁ ।

ସେ ଏମନ୍ତ କହିବାରେ କିଣିନେଲା ଚିତ୍ତ ।

ସ୍ନେହରେ ତାହାକୁ ସେହି କେବଳ ଲକ୍ଷିତ ଯେ ।୩୩।

ସାବିତ୍ରୀ ପାର୍ବତୀ ପ୍ରାୟେ ଦୂର ନୋହି ଲବେ ।

ସୁମରୁଛି କାଳ ନେବି ଜୀବ ଥିବା ଜୀବେ ।

ସ୍ୱପ୍ନେ ଦେଖିଲେ ଦେଖିବି ତାହାର ଲପନ ।

ଶୁଣିବି ନାହିଁ ତା ବାଣୀ ବିନୁ କର୍ଣ୍ଣେ ଆନ ଯେ ।୩୪।

ସୁବାସ ଅଧିକାରକୁ ଅନୁକ୍ଷଣେ ପାଇ ।

ସୁବାହୁକୁ କଣ୍ଠଲଗ୍ନ କରିଥିବି ମୁହିଁ ।

ସେ ସମୟେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ହକରା କହେ ଦୂତ ।

ସ୍ନାନବିଧି ସାରିଣ ସେ ଗମିଲା ତ୍ୱରିତ ଯେ ।୩୫।

ସାରମୟ ପ୍ରାୟେ ହୋଇ ହେ ନୃଶଂସ ବ୍ରତ ।

ଶ୍ୱାନ ବ୍ୟର୍ଥେ ନ କରିବ ନ ବୁଝି ଏ ଗୀତ ।

ସ୍ୱଭାବେ କୁଟିଳ ତୁମ୍ଭେ ତାହା ପୁଚ୍ଛ ପରି ।

ସିଦ୍ଧି ଲେଖିଲା ଶିଶୁ କି କାବ୍ୟ ଅର୍ଥ କରି ଯେ ।୩୬।

ସମ୍ଭାବ୍ୟ ନୋହିବ କିଛି ତୁମ୍ଭ କହିବାର ।

ଶୁଣିଲା ବେଳରେ ବାଚ ଯମଭୂତି ଧର ।

ସପ୍ତଶାଳ ଭେଦୀ ଉପାସକ ଉପଇନ୍ଦ୍ର ।

ସପ୍ତତ୍ରିଂଶ ପଦେ ଶେଷ କଲା ଏହୁ ଛାନ୍ଦ ।୩୭।

ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଛାନ୍ଦ

ଦ୍ୱାରକା ନାରୀଙ୍କର ଜଳକ୍ରୀଡ଼ା ଏବଂ ସୁଭଦ୍ରାର ବିବାହ

ସମ୍ବନ୍ଧେ ବଳରାମଙ୍କର ଉଦ୍‌ଯୋଗ

( ରାଗ-କଲ୍ୟାଣ ଆହାରୀ)

ସ୍ଥାଳୀରେ କୁସୁମ ଚନ୍ଦନ ତାମ୍ବୁଳ ଭରି ଧରି ନିଜ କରରେ,

ସୁଭଦ୍ରା ଶର୍ବରୀ ପ୍ରବେଶେ ପ୍ରବେଶ ହୁଅଇ ଜୀବେଶ ପାଶରେ ।

ସାରନ୍ତି, ସେ ନିଶିକି ନାନା ବିଳାସେ ।

ସାରୋଦ୍ଧାର ଋତୁ ତାପ ପରକାଶ କେତେଦିନେ ସେହି ସାଦୃଶେ ।୧।

ତେଣୁ ହିଂସକ ପଶୁଙ୍କ ମନ ହିଂସା ଅତି ସତ୍ୱରେ ଦୂର ହୋଇ,

ଶୋଇଲେ ସିଂହସଟା ତଳେ କୁଞ୍ଜର ମୟୂର ପୁଚ୍ଛ ତଳେ ଅହି ।

ସରରେ, ଶୋଇ ଭୀଷ୍ମ ହେଲେ ମହିଷି ।

ସରସେ ଆଲିଙ୍ଗନ ରାଜା ପରାୟେ ଅତିଶୟ ଶୋଭା ପ୍ରକାଶି ।୨।

-ଶ୍ଲେଷ-

ଶୋହେ ବରହିଶିଖା ଗିରିଶିଖରେ ତେଣୁ ବହେ କୃଷ୍ଣ ଆକା‌ର,

ସଦୀପିତବନ୍ତ ହଂସପଦ ହୋଇ ହରିଲେ ଜୀବନ ନିକର ।

ସମୀର, ସମେଳେ ରଜନି କରରେ ।

ସବୁ ଦେବ ଦୀପେ ଆକୁଳ ଦେଲା ସେ ଚକ୍ରଗତି ନାକରେ ।୩୦।

ସୁଦନ୍ତୀ ଜରତୀ ପରାୟେ ଦିଶିଲେ ଦୀନ ହୋଇ ଘନରସରେ,

ଶୃଗାଳ ଆଦି ରସନା ପ୍ରକାଶିଲେ ବିପରୀତ ନାରୀ ପ୍ରକାରେ ।

ସ୍ଫୁଟରେ, ସନ୍ତୋଷ ବିହୀନ ମଲ୍ଲିକା ।

ସ୍ଫୁଟରେ ହରଷ ହୋଇଲେ ମଲ୍ଲିକା କଲେ ଭୋଗା କଣ୍ଠେ ମାଳିକା ।୪।

ସିନ୍ଧୁବାର ଫୁଲ ଧୀବରୀ ଶରୀର ପରାୟେ ଗନ୍ଧ କଲେ ଖ୍ୟାତ,

ସରୋଜିନୀ ସ୍ନେହୀ ପୁରୁଷ ଭ୍ରମର ପାଶେ ଯାଇ ନୋହେ ରସିତ ।

ସେ ପୁଣି, ସବଶ ଶାଳ୍ମଳୀ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲେ ।

ସାମନ୍ତ ଯେମନ୍ତ ହୋଇ ଚେଟୀ ସଙ୍ଗେ ରମେ ନୂତନ ଋତୁକାଳେ ।୫।

ସଇକତ ଭୂମି ଅଗ୍ନି ପ୍ରାୟ ପା‌ନ୍ଥ ପାଦ ବିପିନକୁ ତହିଲେ,

ସାଧବେ ନବୀନ ଘନ ପ୍ରାୟ ହୋଇ ନିରତେ ନୀରଦାନ କଲେ ।

ସଦନ, ସର୍ବକାରେ କଲେ ବ୍ୟଜନ ।

ଶ୍ରମ ଶାନ୍ତକର ଜଳଯନ୍ତ୍ରପୁର ଚନ୍ଦ୍ରମା କର୍ପୂର ଚନ୍ଦନ ।୬।

ସେହି ସମୟରେ ରେବତୀ ରୁକ୍ମିଣୀ ପ୍ରମୁଖ ହୋଇ ଯେତେ ନାରୀ,

ସରବରେ ଜଳକ୍ରୀଡ଼ାକୁ ଗମିଲେ ସଙ୍ଗେ ଅଶେଷ ପରିଚାରୀ ।

ସାଂସାରେ, ସଦୃଶ ଅଛି କେ ତାହାଙ୍କୁ ।

ସରି ନୋହି ଅପସରୀ ଅପସରୀ ଯିବେ ଅନାଇଲେ ଯାହାଙ୍କୁ ।୭।

ସୁମନା ସମସ୍ତେ କେ କାହାକୁ ଚାହିଁ ଅନ୍ତର୍ଲିପିକାରେ ପଚାରି,

ସଙ୍ଗକଲା କେ ନଳ ଦମୟନ୍ତୀର ଗୋପପୁରେ କେ ଅଧିକାରୀ ।

ସଙ୍ଗୀତ, ସୃଷ୍ଟି ସର୍ଜନା କେ କରଇ ।

ସୁପର୍ଣ୍ଣ ନାମେ ସର୍ପ କିସ କରନ୍ତି ରଥପଦ କିସ ବୋଲାଇ ।୮।

ସେ ତର୍କୀ ସର୍ବଦା‌ ବିଷ୍ଣୁ କରେ ଥାଇ ଶୁଣି ସେ ଜାଣିଲି ବୋଲଇ

ସାରସ ନନ୍ଦ କଦର ଚନ୍ଦ୍ର ସିନା‌ ଏ ସରୋବରେ ଅଛି ରହି ।

ସଙ୍ଗାତ ସଗୁପତ କରୁ ଏତେକ

ଶୁଣ ମନଦେଇ ଏ ବହିର୍ଲିପିକା ପାଇଲେ କର ତୁ ବିବେକ ।୯।

ସତର ନକ୍ଷତ୍ର ହୋଇ ବେନିବର୍ଣ୍ଣେ ସେ ବିପରୀତରେ ଅସାର,

ସୋମଶେଖର ନାମ ପୁଣି ପ୍ରକାଶ ବୃନ୍ଦାବନ ଲୀଳା ବିହାର ।

ସଙ୍ଗାତ, ସେ ଉତ୍ତାରୁ ହୁଏ ବିହିତ ।

ସିନ୍ଧୁରେ କାମନା ଅର୍ଥ ଯାହା କରେ ପୁଣି ପ୍ରଭୁ ନାମ ବିଖ୍ୟାତ ।୧୦।

ସମସ୍ତରେ ହୁଏ ହରି ଏକ ନାମ ଶୁଣି ସଖୀ କଲା ଉତ୍ତର,

ସେ ପଦ ଚନ୍ଦ୍ରଠାରେ ସମ୍ଭବ ଯେ ନିଶ୍ଚେ ବେଦବର୍ଣ୍ଣି ବିଚାର ।

ସଙ୍ଗାତ, ସୁମନ ବୋଧ ହେଲା ତୋର ।

ସକଳି ଏ ରୂପେ କଉତୁକ ବଶେ ପ୍ରବେଶ ପଦ୍ମାକର ତୀର ।୧୧।

ସାଧ୍ୱୀଙ୍କ ଲପନେ ଲୋଚନ ଯୁଗକୁ ଦରଶନ କରି ନଳିନ,

ସ୍ଫୁଟ ହାସରେ ବିଶେଷ ଶୋଭା ହେଲେ ସୁବିଚାର କରି ଏସନ ।

ସଗୋତ୍ର, ସତ୍ୟ ଉଦ୍ଧରିଲା ଆମ୍ଭର ।

ସାଧି ଶତ୍ରୁର ହୃଦେ ମାଡ଼ି ବସିଛି ବିନାଶ ହୋଇ ନିରନ୍ତର ।୧୨।

ସେ ମୁଖକୁ ଚାହିଁ କିସ ସୁଖ ପାଇ ଚକୋର ଭ୍ରମର ଧାଇଁଲେ,

ସନ୍ନିଧାନେ ଯାଇ ଶ୍ରବଣ ଅଞ୍ଜନରେଖା ଦେଖି ଭୟ ପାଇଲେ ।

ସାରସେ, ସ୍ୱନେ କହିହେଲେ ଏମନ୍ତ ।

ସାରସ ଗତିକି ଗଜତୁଲେ ଆମ୍ଭେ ହେଉଛୁ କୋଟି ଦଣ୍ଡବତ ।୧୩।

-ଛଳ-

ସରସୀ ଦେଖାଇ କେ କହେ କାହାକୁ ଏଥି ପୁଣ୍ଡରୀକ ପୂରିତ,

ସଖୀ ତୁ ହରିଣୀ ପୁଣି ଭୀରୁମଣି ପ୍ରବେଶ ନୁହ କଦାଚିତ ।

ସଙ୍ଗାତ, ସେ ପୁଣି ଏମନ୍ତ ବୋଇଲା ।

ସାକ୍ଷାତେ କଟୀ ସିଂହରେ ସୁଶୋଭନ ଏତେ ବିବେକ ତୋ ନୋହିଲା ।୧୪।

ଶମ୍ବରେ ଶମ୍ବର ରିପୁ ଭଣ୍ଡାରକୁ ନ ବୁଡ଼ା ବୋଲି କେ କହିଲା,

ସୁସ୍ନାତ ନାରୀ ସେ କିଛିଦିନ ବୋଲି ଜାନୁ ଉରଜକୁ ଚାହିଁଲା ।

ସଙ୍ଗାତ, ସର୍ବତ୍ରେ ଚିଲିକା ତାହାକୁ ।

ସଲୀଳେ ତୁ କାନ୍ତ ଲଭିବୁ ତୁମ୍ଭର ସେ ନୋହିବ ବୋଲେ କାହାକୁ ।୧୫।

ସହସ୍ର ମୁଖେ ଶେଷ କରି ନ ପାରେ ଶେଷ ଯା ବର୍ଣ୍ଣର ବର୍ଣ୍ଣନା,

ସେ ବରବର୍ଣ୍ଣନା ଖେଳିଲେ ପିଚକାଳିରେ ଗୋଳି ବର ବର୍ଣ୍ଣନା ।

ସମ୍ପଦ, ସ୍ୱରୂପ ବୟସେ ଗର୍ବିତା ।

ସେ ମହୀର ନେତ୍ରୀ ନିକର ବହିଲେ ନର୍ତ୍ତନ ମନ୍ଦିର ଶୋଭିତା ।୧୬।

-ରୂପକ-

ସମୁଖରେ ବଳା କିଙ୍କିଣୀ କଙ୍କଣ ନାନାବିଧ ବାଦ୍ୟ ବାଜିଲେ,

ସୁବେଣୀ ଛନ୍ଦବନ୍ଧ ବେଣୀ ନର୍ତ୍ତକୀ ବିବାଦ ରଚିଣ ନାଚିଲେ ।

ସନ୍ତୋଷ, ସ୍ମରରାଜାର ବଢ଼ାଇଲେ ।

ସର୍ବତୋମୁଖରୁ ନକ୍ଷତ୍ର ପତନ ପ୍ରାୟ କେଶୁଁ ଫୁଲ ଖସିଲେ ।୧୭।

ସରଳ ବରନୀ ତରଳ ଲୋଚନୀ ଗରଳ ଗଳ ବିମୋହିନୀ,

ସରୋଜ ବାସିନୀ ଫରକ ହାସିନୀ ପୃଥୁ ନିତମ୍ବିନୀ କାମିନୀ

ସୁଭଦ୍ରା, ସେଠାରେ ପ୍ରବେଶ ହୋଇଲେ ।

ସୁହାସୀ ପରିହାସୀ ସବୁ ନାରୀଏ ଆସି ଚପଳରେ ବେଢ଼ିଲେ ।୧୮।

ସାରଙ୍ଗ ମଦପଙ୍କ କେହୁ ସମୋଦେ ବଦନ ପରେ ପକାଇଲେ,

ସକଳଙ୍କ ଚନ୍ଦ୍ର ଉପମା ପବିତ୍ର ସେହି କାଳରେ କରାଇଲେ ।

ସ୍ରବେ କି, ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣଗିରିରୁ ହରିତାଳ ।

ସେପରି ଯତନ ପିଚିକା ପତନେ କେଉଁ ନାରୀ କଲା ମଞ୍ଜୁଳ ।୧୯।

ସାରସକରରୁ ସରୋଜ ଆଣି କେ ଶିର ଉପରକୁ ଧଇଲା,

ସର୍ବଦା କଟକେ ଶୋଭା ହୋଇଲୁ ଛତ୍ର ଦେଲି ଏବେ ବୋଇଲା ।

ସହାସ, ସୀକପାଣିର ମନୋହରୀ ।

ସୁବାସୀ ସୁବାସ ହରନ୍ତେ ସଭୟ ସଙ୍କୋଚେ ମଜ୍ଜିଲା ସେ ବାରି ।୨୦।

ସରୋବରେ ପଶି ସେ ତାକୁ ଧରଷି କୁବେ ନଖକ୍ଷତ ଦେଖିଲେ,

ସ୍ୱୟଂମ୍ଭୁ ଶମ୍ଭୁଙ୍କୁ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖରତ୍ୱ କେ କଲା ଏତେ ପଚାରିଲେ ।

ସଙ୍ଗାତ, ସୁଗନ୍ଧ କେତକୀ ଫୁଲକୁ ।

ସଭୋଗ କେମନ୍ତ ଭ୍ରମର ଯେ କଲା ଜଣା ତ ନ ଯାଇ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ।୨୧।

ସିଂହ ସଦନେ ନିର୍ଭୟ ହୋଇ ବଳି ଭୋଗ କଲା କେଉଁ ଶିଶୁ ସେ,

ଶୁଣିଣ ଏ ବାଣୀ ରେବତୀ ଚରଣେ ପଡ଼ିଲେ ସଭୟ ବଶୁଁ ସେ ।

ସୁନ୍ଦରୀ, ସୁମୁଖୁଁ ନ ସ୍ଫୁରେ ବଚନ ।

ସରୀସୃପ ମୁଖ ମନ୍ତ୍ରବନ୍ଦ ପ୍ରାୟ ତାର ନୋହିଲା ତାର ମନ ।୨୨।

ସମ୍ବନ୍ଧ କେହି ପୁରୁଷରେ ହେଲା ତୋ ପୁଣି ହିଁ ରେବତୀ ପୁଚ୍ଛିଲେ,

ସକଳ କଲୁ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରାୟ କୁଳକୁ କି ବୋଲିବେ ରାମ ଶୁଣିଲେ ।

ସଙ୍ଗାତ, ସରିଲା ଶିରୀ ସେ ପୁଂସର ।

ସାହସ କେଡ଼େ ତା କି କରି ଭେଦିଲା ମରୁତ ଅଗମିତ ପୁର ।୨୩।

ସଭାସଦ ପ୍ରାୟ ସତ୍ୟଭାମା ମିଳି ଜାଣି ଏ ବଚନ ଭାଷିଲେ,

ସୂର୍ଯ୍ୟର ବୋଲି ସର୍ଜ୍ଜିଲେ ପଦ୍ମ ଧାତା ଭୋଗ ବିନୁ ଭୃଙ୍ଗେ ରସିଲେ ।

ସୁନ୍ଦରୀ, ସ୍ଥବିର ଏ ପୁଣି ଲଭନ୍ତି ।

ସ୍ଥାପିତ କାଷ୍ଠକୃତ ପିତୁଳା ଚାହିଁ ଯୋଗୀ ଯୋଗଭଙ୍ଗ ହୁଅନ୍ତି ।୨୪।

ସତ୍ୟ ତ୍ରେତୟା ଦ୍ୱାପର କଳି ଆଦି ଚାରିଯୁଗେ ଏ ତ ହୋଇଛି,

ସ୍ୱାହାଭୁକ ପୁରେ ଭୁଜଙ୍ଗ ଭୁବନେ କେଉଁଠାରେ ପୁଣ ନୋହିଛି ।

ସୁନ୍ଦରୀ, ସ୍ୱୀକାର କରାଇ ପତିକି ।

ପ୍ରକଟ ନୋହୁ ଏ କଥା ବିବାହ କରିଦିଅ ରସବତୀକି ।୨୫।

ଶାନ୍ତିକି ଭଜି ସେ ଜଳକ୍ରୀଡ଼ା ସାରି ସ୍ୱସଦନେ ନିଶି ପ୍ରବେଶେ,

ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କୁ କିପାଁ ବିଭା କରୁନାହିଁ ବୋଲି କହିଲେ ହଳୀପାଶେ ।

ସେ ଶୁଣି, ସଂପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତେ ଦିବସ ।

ସଫଳକ ସୁତ ଉଦ୍ଧବ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସଙ୍ଗେ ପେଷିଲେ କୁରୁଦେଶ ।୨୬।

ସେ ଯାଇଁ କହିଲେ ଅନ୍ଧସୁତ ପାଶେ ବଳଦେବଙ୍କର ସନ୍ଦେଶ,

ସଉଲ୍ଲାସ ହୋଇ କନ୍ୟା ଶୋଭା‌ ତହିଁ ବିପ୍ରେ ପୁଚ୍ଛିକଲେ ନରେଶ ।

ସେ କହେ, ସତୁଷ୍ଟେ ଏକାନ୍ତେ ବସିଣ ।

ଶୁଣ ସେ ରମଣୀମଣି ରମଣୀୟ ଆହେ ନୃପ ମନଦେଇଣ ।୨୭।

ସେ ରାମା ନେତ୍ରଡୋଳା ଖେଳା ବଶରେ ସତ ସାରଙ୍ଗ ଶୋଭା ଭଜି,

ସଂଶୟ ନ ଛିଡ଼େ କିସ ହୋଇ ମୁଖେ କମଳଜ ଭ୍ରମ ଉପୁଜି ।

ସେଠାରେ, ସଦା ରହିଲା ଦିବାନିଶି ।

ସୁତଳ ରବିତଳ ସ୍ୱର୍ଗୁରମ୍ୟ ସେ ସ୍ତନ ଅଳତାକୁ ଉଲ୍ଲାସୀ ।୨୮।

ସତ୍ୟ ଏ ଅଧର ବିଦ୍ରୁମ ପଳିତ ଦ୍ରୁମଫଳ ବିମ୍ବ କି ଲକ୍ଷ୍ୟ,

ସେ ଉତପାତରୁ ଅନଙ୍ଗ ପ୍ରବଳ ଦିନୁଦିନ ହୋଇ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ।

ସୁକୃତି, ସୁକୃତ ତୂଣୀର ହୁଅଇ ।

ସେ ଆକୃତି ହେଉ ନୋହୁ ଏ ରସିକା ନାସିକାସମେ ତୁଳା ଦେଇ ।୨୯।

ଶରାସନ ଭୂରୁ ଗୁଣ ଚୂର୍ଣ୍ଣକେଶ ଅର୍ଦ୍ଧ ଚନ୍ଦ୍ରଫଳ ଲଲାଟ;

ଶର ଲାଗିଥିଲେ ସଂସାର ନ ଥାନ୍ତା ଭଲା ଧାତା କଲା କପଟ ।

ସତ୍କାର, ସୁହାସ କାଶରେ କରଇ ।

ସ୍ତୋକ ଉପମା ସେ ଗଣ୍ଡାକୁ ମଦନ ଆଦରଶ ଚନ୍ଦ୍ର ନୁହଇ ।୩୦।

ସବିଜ୍ଞ ବୋଲନ୍ତି କରକରଦନ୍ତୀ ଭିନ୍ନ ହୃଦୟ ସେ କାତରେ,

ସୁପାରଶ ନିକି କିଂଶୁକ ଉପମା ଶ୍ରୁତ ସମ ନାହିଁ ଶ୍ରୁତିରେ ।

ସରବ, ସୁବେଣୀ ଦର କଣ୍ଠ ଚାହିଁ ।

ସୁମନ୍ତ୍ରୀ ଜନରେ ନ ଥିଲାକୁ ସତେ ତିନି ରେଖାରେ ଶୋଭା ସେହି ।୩୧।

ସୌଗନ୍ଧ କନକ କର କୋକନଦ ଭୁଜ ଲହରୀରେ ରାଜିତ,

ସମ୍ପୁଟ ଉରଜ ନୀରଜ କୋରକ ଉଦର ରସକୁଳେ ଜାତ ।

ସଂସ୍ଥିତ, ସସଦୟେ ଅଳି ରୋମାଳୀ ।

ସେ ଯଦି ଫୁଟିବେ ଏ ତେବେ ଚୁମ୍ବିବେ ରହିଛନ୍ତି ଲୋଭେ ପ୍ରବଳି ।୩୨।

ସ୍ରଷ୍ଟା ନିର୍ମାଣିବା କାଳେ କରେ ଧରିଥିଲା ଏଣୁ ମଧ୍ୟରେ କେ ତା,

ସ୍ପୀତ ନିତମ୍ବ ଶୋଭା ଊରୁ ପୃଥୁଳ ହୋଇଲ ମନ ମୋହିତା ।

ସୁନ୍ଦରୀ, ଶାଣରେ ଶୋଭା ହୋଇଥାଇ ।

ସୁକସନ୍ତକ ଯାତ୍ରା ଶୋଭା‌ ମନ୍ଦିରେ କିବା କାମଦେବ ଭିଆଇ ।୩୩।

ସମ୍ଭୂତ ଥାନ୍ତା ଉଲଟରେ କଦଳୀ କାଳେ ହୋଇଥାନ୍ତା‌ ବିକାଶ

ସ୍ଥଳ ସରସିଜ ତେବେ ବା ହୁଅନ୍ତା ଊରୁ ଚରଣକୁ ସଦୃଶ ।

ସଂଙ୍କୋଚେ, ସଲବଣ ଦହ କନକ ।

ସଙ୍କୋଚ କଥାଏ ସରି କରିବାକୁ ବାଳା କାନ୍ତି କେଡ଼େ ଚହକ ।୩୪।

ସର୍ଗବନ୍ଧ କାବ୍ୟ ନାଟକାଦି କବି ବର୍ଣ୍ଣି ନ ପାରନ୍ତି ଯାହାକୁ,

ସେ ଶୋଭା ରତିକୁ ରତି ସମ ନୁହେଁ ଏମନ୍ତ ବୋଲନ୍ତି ତାହାକୁ ।

ସାରିବା,ସିନା ବ୍ୟର୍ଥ କାର୍ଯ୍ୟେ‌ କାଳକୁ ।

ସେ ସୁନ୍ଦରୀମଣି ଶିରୋଧାର୍ଯ୍ୟ ଶୁଣି ଆଣିଦେବା କେଉଁ ତୁଳକୁ ।୩୫।

ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଲଙ୍ଗଳେ ଚଷି ଖଣ୍ଡ ଭୂମି ଅମୃତ ଜଳ ବଳାଇଲେ,

ସେଥିରେ ଇକ୍ଷୁବୃକ୍ଷ ହୋଇ ଉତ୍ପତ୍ତି ସେ ପୁଣି ସଫଳ ହୋଇଲେ ।

ସୁବାଣୀ, ସୁବାଣୀ ତୂଲ୍ୟ ହେବ କେତେ ।

ସଦା‌ ଦୀନଗତି ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗ ବର୍ଣ୍ଣନା କହିଲି ମୋର ବୁଦ୍ଧି ଯେତେ ।୩୬।

ସର୍ବଂସହା ସ୍ମର ବଚନେ ସନ୍ତୋଷ ଗମନେ ମନ କୁରୁପତି,

ସ୍କନ୍ଧାବାରରେ ଘୋଷଣା ଦିଆଇଲେ ସା‌ଜନ୍ତୁ ସୈନ୍ୟ ସେନାପତି ।

ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ, ସପ୍ତତ୍ରିଂଶ ପଦେ ଏ ଛାନ୍ଦ ।

ସୁଷେଣ ଜାମ୍ବବ ମଙ୍ଗଳପ୍ରଦଙ୍କୁ ସୁମରେ ଭଞ୍ଜ ଉପଇନ୍ଦ୍ର ।୩୭।

 

ପଞ୍ଚଦଶ ଛାନ୍ଦ

ବିବାହ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନର

ରୈବତ ଗିରିରେ ପ୍ରବେଶ

(ରାଗ- ଶଙ୍କରାଭରଣ)

ସେ ନଗର ଅଧିକାରୀ ଦିଆଇ ନାଗରା ।

ଶୁଭିଲା ସବୁ ଶ୍ରୁତିକୁ ଡାକିଲେ ଡଗରା ।

ସାଜ ଚତୁରଙ୍ଗ ବଳ ।

ସାର୍ବଭୌମ ପ୍ରଭାତୁ କରିବେ ଅନୁକୂଳ ।୧।

ଶୁଣିଣ ସମସ୍ତ ଜନ ଉଚ୍ଛନ୍ନ ହୋଇଲେ ।

ସୁଝାଇଣ ବର୍ତ୍ତନ ସଚିବଠାରୁ ନେଲେ ।

ସାଦୀ ପାହାନ୍ତି ନିକର

ସଜ ସାଜାଡ଼ିବାରେ ହୋଇଲେ ତରତର ।୨।

ଶୁଖାଇଲେ ରବିକରେ କେ ସଜ ଯତନେ ।

ସିଆଁଇଲେ କେଉଁମାନେ ସଜକୁ ନୂତନେ ।

ସକଳଙ୍କ ଶସ୍ତ୍ର ନେଇ ।

ଶିଳାଇଲେ କେ କମାର କରେ ସଜଡ଼ାଇ ।୩।

ସିନ୍ଦୁକ ମଞ୍ଜୁଷା ପେଡ଼ି ଆଦି ଅଧିକାରୀ ।

ସାଭରଣ ଅଳଙ୍କାର ଶସ୍ତ୍ର ବାଣ କରି ।

ସାଜି ବଳିବର୍ଦ୍ଦ ଉଟ ।

ସଜ କଲେ ଭାରବାହ ଶିବିକା‌ ଶକଟ ।୪।

ସାମନ୍ତ ଆଦିରୁ ଦାସ ପରିଯନ୍ତେ ତହିଁ ।

ସଜଡ଼ାଇ ଭାର ଗଣ୍ଡିରାକୁ ତୋଷ ହୋଇ ।

ସେ ସମୟେ ନିଶି ହେଲା ।

ଶୁଣ ଏବେ ରସିକା ରସିକବୃନ୍ଦ ଲୀଳା ।୫।

ସୁହାଇବ ଏବେ ନାହିଁ ଅଶନ ବସନ ।

ସରିବ କେମନ୍ତେ ମହା-ବିଚ୍ଛେଦରେ ଦିନ ।

ସେ ଯେ ଏହା ଚିନ୍ତା କରି ।

ସଂହରି ଲୋଡ଼ିଲେ ବଳେ ନେତ୍ର ଜାତ ବାରି ।୬।

ସୁମରଇ କେ ବିଧାତାଠାରୁ ନାହିଁ ମନ୍ଦ ।

ସୀମନ୍ତ-ଛେଦନ ବିହି ବିହିଲା ବିଚ୍ଛେଦ ।

ସହିବ ସେ କାମକାଣ୍ଡ ।

ସୁମରିବ ମୋତେ ଏବେ ପଡ଼ିଲା କି ଦଣ୍ଡ ।୭।

ସହ ପାଂଶୁଳାକୁ ଚାହିଁ ବୋଲେ କେ ରସିକ ।

ସେବକ ହୋଇଲା ଜନ ଜୀବନହିଁ ଧିକ ।

ସ୍ୱଆୟତ୍ତ କିଛି ଥିଲେ ।

ସଙ୍ଗର ତରୁଣୀ ତେଜି କି ତରୁଣ କାଳେ ।୮।

ସ୍ନେହାକୀ କେ ଦେଖି ବୋଲୁଛିରେ ସିଂହକଟୀ ।

ସକାଳୁ ପ୍ରବାସ ଯିବ ମେଲାଣି ହେଲାଟି

ସ୍ୱରୂପ ତୋ ଦେଖି ନେତ୍ରେ ।

ସବୁକାଳେ ଏକା ତୁ ପକାଉଥିବୁ ଚିତ୍ତେ ।୯।

ସଧିର ଗମନାକୁ କେ ବୋଲେ ଧିର କରି ।

ସମୀପେ ଅଛିଟି ଦୂରେ ଗଲେ ବିମ୍ବାଧରୀ

ସଖୀ ପାସୋରିବୁ ନାହିଁ ।

ସଙ୍ଗେ ନେଉଛି ପିଣ୍ଡକୁ ପ୍ରାଣ ଏଥେ ଦେଇ ।୧୦।

ସଙ୍ଗେ ନେବି ଦେଇଥାଅ ତୋ ପିନ୍ଧାବସନ ।

ଶୀତ ଋତୁରେ ନିଶାର କରି ନେବି ଦିନ ।

ଶର ପ୍ରହାରିଲେ ମାର ।

ସେତେବେଳେ କବଚ କରିବି ତୋ ଅମ୍ବର ।୧୧।

ସ୍ନେହେ କେ ଭାଷେରେ ବନ୍ଧୁ ଆଲିଙ୍ଗନେ ତୋର ।

ସ୍ତନରେ ନ ରଖୁ ହାର ହେବି ବୋଲି ଦୂର ।

ସେହି ଜୀବେଶ୍ୱରୀ ତୁହି ।

ସ୍ୱଭାବେ ହେଉଛି ଭିନ୍ନ ଦିନ ନେବୁ କେହି ।୧୨।

ସମ୍ମୁଖେ କେ ବସାଇ ବାଳାର ରୂପ ଦେଖି ।

ସ୍ୱରୂପ ଚିତ୍ରକୁ ଯେ କାଗଜ ପଟେ ଲେଖି ।

ସ୍ନିଗଧେ ବୋଲୁଅଛି ଏତେ ।

ସବୁଦିନେ ମୁଖକୁ ତୋ ଚାହଁଇ ମୁଁ ପ୍ରାତେ ।୧୩।

ସୁବିଦଗ୍‌ଧ କହୁଛି ପ୍ରିୟାର ଅଙ୍ଗେ ଜଡ଼ି ।

ଶୁଣି ବିଦେଶ ଯିବାର ଛାଡ଼ିଯାଏ ନାଡ଼ୀ ।

ସୁଧାକରରୁ ପକାଇ ।

ସାରୋଷ୍ଟ୍ରିକ ନେଉଛି ଜୀବନେ ଆଶା କାହିଁ ।୧୪।

ସଞ୍ଚାରିକା କେବଣ ନାୟିକା କହେ ଏତେ ।

ସବିନତି ହେଉଥାଅ ଯାହାପାଇଁ ମୋତେ

ସେ ହୋଇବେ ପରାପତ ।

ସୁନ୍ଦର ହେ କାଲିକ ରହଣି କଲେ ସତ ।୧୫।

ସମ୍ଭୋଳିକା କହଇ ବିଟ ପୁରୁଷ ଆଗେ ।

ସ୍ୱାମୀ ତ ଆମ୍ଭର ଯାଇଛନ୍ତି ରାଜା ସଙ୍ଗେ ।

ସଜ ହୁଅ ଆନନ୍ଦିତେ ।

ସ୍ମରକୁ କି ଭୟ ଆଉ ବିଚାର ସୁଚିତ୍ତେ ।୧୬।

ସୁରତିରେ ସୁଗତି ବିହିଲେ ସେ ରସିକା ।

ସେ ରାତିରେ ମତିରେ ପଡ଼ୁଥିବାକୁ ଏକା ।

ସନ୍ତାପିତ ହେଲେ ପୁଂସ ।

ସ୍ୱଇଚ୍ଛା ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଲେ ମରନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟ ।୧୭।

ସଂକ୍ଷେପି କହିବା କେତେ ନରନାରୀ ରୀତି ।

ସାରିଲେ ସେ ନିଶି ଉଜାଗରେ ଛନ୍ନମତି ।

ଶୁଣି ରାଜା ଯିବା ତହିଁ ।

ସହଦେବ ସର୍ବଜ୍ଞ ବିଦୁର ଆଗେ କହି ।୧୮।

ସୁଭଦ୍ରା ପୀରତି ଗୁପ୍ତେ ଅର୍ଜୁନର ତୁଲେ ।

ସତ୍ୟଭାମା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବିଚାରେ ଏହା କଲେ ।

ସେ ସ୍ଥାନକୁ କୁରୁପତି ।

ସଲଜ୍ଜିତ ହେବାକୁ କି ବିଜୟ କରନ୍ତି ।୧୯।

ସେ ଶୁଣି ଏମନ୍ତ ନୃପ ପାଶକୁ ଗମିତ ।

ସିଦ୍ଧାର୍ଥ କ୍ଷେପଣ କରୁଛନ୍ତି ପୁରୋହିତ

ସୁଯୋଧନ କର୍ଣ୍ଣେ ଯାଇ ।

ସ୍ୱହସ୍ତ ମୁଖେ ନିବେଶି ବିଦୁର କହଇ ।୨୦।

ସୁଭଦ୍ରା ଗୁପତ ପ୍ରୀତି ଅର୍ଜୁନର ତୁଲେ ।

ସତ୍ୟଭାମା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବିଚାରି ଏହା କଲେ ।

ସାନ ଭ୍ରାତ ସ୍ନେହୀ ହୋଇ ।

ସେ ତ ହେଲା ଗଉରବୀ ଯିବ କାହିଁପାଇଁ ।୨୧।

ସୋଚି‌ଷ୍କେଶ ଯୋଗ ଯାଇ ହୋଇଲେ ଦାରୁରେ ।

ସେ ଅତି ଜଳିତ ହୁଏ ଯେମନ୍ତ ପ୍ରକାରେ ।

ସେହି ମତି ରୂପ ହେଲା ।

ସର୍ବ ମିଥ୍ୟା କଥା ଏତେ କହିଲୁ ବୋଇଲା ।୨୨।

ସପତ ତୁରଙ୍ଗ ବାତ ଅଗମିତ ପୁର ।

ସଉନନ୍ଦୀ ରକ୍ଷକ ପୁଣି ସେ ଭଗ୍ନୀ ତାର ।

ସବ୍ୟସାଚୀ ଭୋଗ କେହି ।

ସିଂହପୁରେ ଶିବାର ପ୍ରବେଶ ହେବ ନାହିଁ ।୨୩।

‌‌ସ୍ୱେଚ୍ଛା ମୃତ୍ୟୁ କର୍ଣ୍ଣ ଶଲ୍ୟ ଭୂରିଶ୍ରବା କୃପ ।

ସଞ୍ଜୟ ସହିତେ ଆସି ମିଳିଲେ ସମୀପ ।

ସମୁଚ୍ଚୟ ଦଣ୍ଡଧର ।

ସମୁଦ୍ର ନଗରକୁ ଯିବାକୁ ତତପର ।୨୪।

ସମ୍ଭରବେ ବସି ହସ୍ତୀ ପରେ ପ୍ରିୟା ଚିନ୍ତି ।

ସ୍ତନଭ୍ରମେ ତା‌ କୁମ୍ଭସ୍ଥଳକୁ ଆଉଁସନ୍ତି ।

ସିନ୍ଦୂରରୁ ମନେକରି ।

ସୁଗଇରିକେ ପତ୍ରାଳୀ ଲେଖିଛି ଚତୁରୀ ।୨୫।

ସେ କର ଟେକିଲାବେଳେ ବିଚାରନ୍ତି ଚିତ୍ତେ ।

ସରାଗୀ ହୋଇଛି କୋଳ କରିବାକୁ ମୋତେ ।

ସମ୍ଭ୍ରମିତ କରେ ମନ ।

ଶାମ୍ବଙ୍କ ମାୟାକୁ ଯେଣୁ ଜାଣଇ ମଦନ ।୨୬।

ସପ୍ତି ଉପରେ ବସିଣ ରାଉତେ ବିଚାରି ।

ସାର ଅନୁରାଗିଣୀ ଆମ୍ଭର ମନୋହାରୀ ।

ସେ ତ ଆମ୍ଭ ନେତ୍ରେ ଅଛି ।

ସୁଖେ ତାହା ନୟନେ ତ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ରଖିଛି ।୨୭।

ସୁଫରୀ ଖଡ଼ଗ ଶର ଧନୁ କରେ ଚାହିଁ ।

ସେକାଳେ ପତ୍ତିମାନଙ୍କ ଭ୍ରମ ଉପୁଜଇ ।

ଅଛି ସଙ୍ଗେ ଆମ୍ଭ ବାଳୀ ।

ସୋମାର୍ଦ୍ଧ ଲାଭ ତିଳକ ନେତ୍ରେ ଭୂରୁ ଝଳି ।୨୮।

ସାନନ୍ଦେ ରଥୀ ସାରଥି ବିଚାର କରନ୍ତି ।

ସ୍ନେହ ମୂର୍ଚ୍ଛି ନ ପାରି ଅଇଲା ରସବତୀ ।

ସୁନିତମ୍ଭ କୁଚ କେଶ ।

ସ୍ୟନ୍ଦନ ପଦ କଳସ ଚାମର ସଦୃଶ ।୨୯।

ସମସ୍ତେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ମୁଖରେ ପ୍ରଶଂସି ।

ସୀତା ଘେନି ଯାହା ସେ ହୋଇଲେ ବନବାସୀ ।

ହା ହା ଯୁବତୀ ଯୁବାଙ୍କୁ

ସଙ୍କୋଚ କି ଅଛି ସଙ୍ଗେ ନାଗରୀ ଥିବାକୁ ।୩୦।

ସଭାର୍ଯ୍ୟା ହୋଇ ଗମନ ତହିଁ ବଣିଜାର ।

ସ୍ମରର ତାଙ୍କ ଉପରେ ନାହିଁ ଅଧିକାର ।

ସେହି ଆଜନ୍ମରୁ ସୁଖୀ ।

ସ୍ୱପନ କେବଳ ଭାବ ବିଚ୍ଛେଦକୁ ଦେଖି ।୩୧।

ସଦବୁଦ୍ଧିରେ କେ ବିଚାରୁଛି ଯାଉ ଯାଉ ।

ସନ୍ନିଧିରେ ସୁରସ ନିଧିର ଥାଉ ଥାଉ ।

ସେ ଶୋଭାକୁ ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ ।

ସୁମରଣ ଲଭିଛି ଯେ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ ସେହୁ ।୩୨।

ସମାକୁଳ ଚିତ୍ତେ କେଉଁ ପୁରୁଷ ବାଳାକୁ ।

ସ୍ନେହେ ଅଇଲା ପାଛୋଟି ।

ସେ ଛବିକି ଅନାଇଁ ନ ଗଲା ହୃଦ ଫାଟି ।୩୩।

ସୁମରଣା କରୁଛି କେ ପ୍ରିୟା ଭାବ ମାନ ।

ସମୀପୁଁ ମେଲାଣି ବେଳେ ଦେଇ ଆଲିଙ୍ଗନ ।

ସେ ବାଣୀକି ପାସୋରିବି ।

ମୁଖେ ମୁଖ ଚୁମ୍ବି ଯେ ବୋଇଲା ମନେ ଥିବି ।୩୪।

ସୁକୃତ ଯେ କରିଥିଲି କେ ହୁଅଇ ଘୋଷି ।

ସେ ହୋଇବ ମାନିନୀ ମୁଁ ନୋହିବି ବିଦେଶୀ ।

ସତ୍ୟ ରହିଲା ବନ୍ଧୁର ।

ସତ କେହି ବଳିଲା ମୁଁ ହେବାକୁ ଅନ୍ତର ।୩୫।

ସତାଡ଼ିତ କର କେ କରୁଛି ଉରସ୍ଥଳେ ।

ସ୍ମର ମୁଖେ ଦେଲି ତ ଧନକୁ ଯୁବା କାଳେ ।

ସୁକୁମାର ତାର କାୟେ ।

ସର୍ବଶୁଭେ ଥିବେ କି ମୋ ବାହୁଡ଼ିବା ଯାଏ ।୩୬।

ସମାପ୍ତ ନୋହିବ ବର୍ଣ୍ଣ ଥିଲେ ଏହୁ ଆଶ ।

ସୈନ୍ୟ ସହ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ରୈବତେ ପ୍ରବେଶ ।

ସ୍ମରି ଅଯୋଧ୍ୟା ଈଶ୍ୱର ।

ସତତ୍ରିଂଶ ପଦେ ଛାନ୍ଦ କଲା ବୀରବର ।୩୭।

 

ଷୋଡ଼ଶ ଛାନ୍ଦ

ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ସହିତ ବଳରାମଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧ ଓ ପରାଜୟ

ଏବଂ ସୁଭଦ୍ରା ସହ ଅର୍ଜୁନର ବିବାହ

(ରାଗ-ମଙ୍ଗଳ)

ସଫଳ ସୁତ ଉଦ୍ଧବ କହିଲେ ହରଷେ ।

ସୁଯୋଧନ ନୃପତ୍ତି ବିଜୟ ରାମ ପାଶେ ଯେ ।୧।

ସୂନୁପେଷି କୁରୁ ଭୁପତିଙ୍କି ସେ ସଙ୍ଖୋଳି ।

ସନ୍ନିଧେ ବିଭା ସମ୍ଭାର ଭିଆଇଲେ ହଳୀ ଯେ ।୨।

ସ୍ତନୟିତ୍ନୁ ବାଦ୍ୟଘୋଷ ପ୍ରାୟେ ଶୁଭେ ସ୍ୱନ ।

ସ୍ରଷ୍ଟାଏ ବିଭୂମଣ୍ଡପେ କରନ୍ତି ଯତନ ଯେ ।୩।

ସକାମ ବିପ୍ର ଛାୟାମଣ୍ଡପକୁ ରଚନ୍ତି ।

ସିଂହାକେ ବସ୍ତ୍ର ଚାମର ବିତାନ ମଣ୍ଡନ୍ତି ଯେ ।୪।

ଶୋଭାରେ ନବତନୁରେ ମୋତିଚୂନ ଚୂର୍ଣ୍ଣ ।

ସୁଧା ଲେପନ ନିକର କରେ ବିଲେପନ ଯେ ।୫।

ସୁନାରି ଯୌତୁକ ଅଳଙ୍କାର କରେ ଭଜ ।

ଶିଖନ୍ତି ଗଣିକା ଗୀତ ମଙ୍ଗଳ ସମାଜ ଯେ ।୬।

ସକାମ ବିପ୍ରେ ଦେଖନ୍ତି କର୍ମ ପୋଥିମାନ ।

ସାମଗ୍ରୀ ବହୁତ କରି ଆଣେ ଭୃତ୍ୟଜନ ଯେ ।୭।

ସଚିତ୍ର କରନ୍ତି ଭିତ୍ତିମାନ ଚିତ୍ରକାରେ ।

ସଜାଡ଼ି ଭିଡ଼ନ୍ତି ବାଣ ଜାଣିଲା ଜନରେ ଯେ ।୮।

ସବୁଦ୍ୱାରେ କଦଳୀ କୁମ୍ଭ ସ୍ଥାପନ ତହିଁ ।

ସଂସରଣେ ଚୂତପତ୍ର ତୋରଣା ଲମ୍ବଇ ଯେ ।୯।

ସଂଗ୍ରହଣ କରି ବହୁ ବାସ ପାନ ଗୁଆ ।

ସୁଗୋତ୍ର ଲୋକକୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ହେଲା ଦିଆ ଯେ ।୧୦।

ସେମାନେ ‌ଦେଖି ଭାବନ୍ତି ସେ ମଧ୍ୟପାଣ୍ଡବ ।

ସିଂହ ପ୍ରାୟ ମୁହିଁ କରୀବତ କଉରବ ଯେ ।୧୧।

ସୁମୁଖଜନଙ୍କ ବଳି ସର୍ପେ କାହିଁ ଭୋଗ ।

ସୁଉତ୍ସବ କାହାର କାହାକୁ ହେବ ଯୋଗ ଯେ ।୧୨।

ସତ୍ୟଭାମାକୁ ଡକାଇ ସେହି ସମୟରେ ।

ସୁଦାମା ମିତ୍ର କହିଲେ ନିଶା ପ୍ରବେଶରେ ଯେ ।୧୩।

ସୁଭଦ୍ରାକୁ ଘେନି ଯାଉ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କହ ।

ଗିରିଧରଠାରେ କିଛି ଭୟକୁ ନ ବହ ଯେ ।୧୪।

ସୁମରଣେ ରତ ଅସ୍ତ୍ର ହେବ ପରାହତ ।

ସୁତମାନେ ମୋର ସାହା ହୋଇବେ ସମସ୍ତ ଯେ ।

ସେକାଳେ ଶର୍ବରୀ ହେଲା ଶୟନ ମନ୍ଦିରେ ।

ସବ୍ୟସାଚୀ ପରବେଶ ହେବା‌ ସମୟରେ ଯେ ।୧୬।

ସ୍ୱପତି ଆଜ୍ଞା କହିଲେ ଶକ୍ରାଜିତ ସୁତା ।

ଶୁଣି ସୁଭଦ୍ରା ଏ ବାଣୀ ଭୟରେ କମ୍ପିତା ଯେ ।୧୭।

ସୁଧନବା ପ୍ରିୟାରୀତିକି ଅନାଇ ବୋଇଲ ।

ସଭୟତା ସୁନ୍ଦରୀ ପାଉଛ କାହିଁପାଇଁ ଗୋ ।୧୮।

ସୂର୍ଯ୍ୟ‌ ଘୋଡ଼ାଇବା ଅର୍ଥେ କୁଜ୍‌ଝଟି ପ୍ରବଳ ।

ସେ ପ୍ରତାପେ ସେ ରହି ପାରଇ କେତେକାଳ ଯେ ।୧୯।

ସୁରାସୁର ସିନ୍ଧୁ ମନ୍ଥି ଅମୃତ ପାଇଲେ ।

ସୁକୃପା କଲାରୁ ହରି ଅମରେ ଖାଇଲେ ଯେ ।୨୦।

ସେ ରୂପେ କୃଷ୍ଣ ସାହାରୁ କିଛି ନାହିଁ ଡର ।

ସତେ ଶିଶୁପାଳ ପ୍ରାୟ ହେବ କୁରୁବୀର ଯେ ।୨୧।

ସାନୁଜା କୃଷ୍ଣର ବୋଲେ ତେବେ ଯିବା ଚାଲ ।

ସହ କିନା ପାର୍ଥ ଭାଷେ ହେଉ ପ୍ରାତଃକାଳ ଯେ ।୨୨।

ସଂଗ୍ରାମରେ ନ ପାରିଲା ଜନ ସେ ଚୋରାଇ ।

ସୁତୀକ୍ଷ କରଜା‌ ମୁଁ ତ ରାବଣ ନୁହଁଇ ଗୋ ।୨୩।

ସୀକର ହୋଇ ତୁ ପ୍ରେମରସ ବୃଷ୍ଟି କର ।

ସ୍ମରାନଳ ନିବାରଣେ ଆନ ନ ବିଚାର ଗୋ ।୨୪।

ସୁବେଶ କରେ ମକରେ ଏମନ୍ତ ସେ କହି ।

ସଯତନେ ବେଣୀ ରଚେ ତା ବାନ୍ଧିବା ଫେଇ ଯେ ।୨୫।

ସୁଧା କର ତାମ୍ବୁଳ ଗୋଟିଏ ମୁଖେ ଧରି ।

ସେ ତାହା ପାନ କରନ୍ତି ବେନି ଭାଗ କରି ଯେ ।୨୬।

ଶ୍ରୁତି ହୁଏ ଘେନାଘେନି ଭାସମାନ କେତେ ।

ସଂକ୍ଷେପଣ କରି ବାସ ରଚନ୍ତି ସୁରତେ ଯେ ।୨୭।

ଶୋଇବାକୁ ଶ୍ରାନ୍ତେ ତହିଁ ହୁଅଇ ମାନସ ।

ସୁନ୍ଦରୀ ଚିଆଇଁ ବୋଲେ ଯିବା ପରା ଈଶ ହେ ।୨୮।

ସୁନ୍ଦରବର ବୋଲଇ ଶୁଅ ଆଉ ଲବେ ।

ସାରୁଛନ୍ତି ଦମ୍ପତି ରଜନୀ ଏହି ଭାବେ ଯେ ।୨୯।

ସଉନନ୍ଦୀ ରେବତୀଙ୍କି ଏହିକାଳେ କହି ।

ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଅଇଲା ସୁଭଦ୍ରା ବିଭାପାଇଁ ଯେ ।୩୦।

ସେ ଶୁଣି ଏ ବାଣୀକି ଯୋଡ଼ିଲା ବେନିକର ।

ସପ୍ତଫଣୀଧର ଆଗେ କହିଲା ଏ ଗିର ଯେ ।୩୧।

ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଭ୍ରାତରୁ ପାର୍ଥ ଆମ୍ଭ ଉପକାରୀ ।

ସାନୁଜାକୁ ତାକୁ ଦେବ! ଦେବା ବିଭାକରି ଯେ ।୩୨।

ସ୍ୱୀକାର ତୁମ୍ଭର ବା ନୋହିବ ଏ କଥାରେ ।

ସେ କନ୍ୟା ସଙ୍ଗତ ହୋଇଲାଣି ତା ସଙ୍ଗରେ ଯେ ।୩୩।

ସର୍ପ ଚୁଡ଼ାମଣି କ୍ରୋଧେ ବୋଲନ୍ତି ଏ ଗିର ।

ସରମାକୁ ଯଜ୍ଞଚରୁ ଦେଲା କେଉଁ କ୍ରୁର ଯେ ।୩୪।

ସତୀଶଦ୍ଦ ଅପୂର୍ବ ବଂଶରେ ଜାତ ସେହି ।

ସୀମନ୍ତମଣ୍ଡନ ହୋଇ ଉପାନହ କାହିଁ ଯେ ।୩୫।

ସମ୍ବନ୍ଧ ଭୂଦେବ ତୁଲେ କାହିଁ ମାତଙ୍ଗର ।

ସୁଧାଖାଇ ଦ୍ୱିଖଣ୍ଡ ହୋଇଲା ଶଶୀପର ଯେ ।୩୬।

ସେହିପରି କୀର୍ତ୍ତି ମୁଁ ରଖିବି ତିନିପୁରେ ।

ଶୁଭୁଅଛି ମୋର ରାମ ନାମ ଏ ସଂସାରେ ଯେ ।୩୭।

ସମର୍ପିଲେ ବାଳି ବାଳୀ ରାମ ସୁଗ୍ରୀବକୁ ।

ସେମନ୍ତ କରିଣ ରଣେ ଦଣ୍ଡି ପାଣ୍ଡବଙ୍କୁ ଯେ ।୩୮।

ସହିଷ୍ଣୁ ହୁଅ ହେ ଦେବ କହିଲେ ରେବତୀ ।

ସମଦରଶୀ ଜନଙ୍କ ନୁହଇ ଏ ରୀତି ଯେ ।୩୯।

ସବୁକାଳେ ବଡ଼ ହୋଇ କେ ନାହିଁ ମନକୁ ।

ସ୍ୱର୍ଗ ତେଜି ଗଙ୍ଗା ଲଭେ ଲବଣ ସିନ୍ଧୁକୁ ଯେ ।୪୦।

ସ୍ତୋକ ଯେ ରସିଲା ଘନଜଳେ ଗଙ୍ଗା‌ ଥାଉ ।

ସରସିତ ଚିତ୍ତକୁ ଭଙ୍ଗାଇ ନୋହେ ଆଉ ଯେ।୪୧।

ସୋମବଂଶ ନୃପତି ପୋଷିଲା କନ୍ୟା ନେଇ ।

ସମଜ୍ଞା ହୋଇବ କିସ ମୋତେ ନ ଯୋଗାଇ ଯେ ।୪୨।

ସୁଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦେଖାଇ କହିଲେ ନ ଘେନିଲେ ।

ସାଜି ସୈନ୍ୟ ସମରକୁ ରାମ ବାହାରିଲେ ଯେ ।୪୩।

ଶୁଣି ମୁଖରାବ ତହିଁ ସୁଭଦ୍ରା ଅର୍ଜୁନ ।

ସୁମରିଣ ନନ୍ଦିଘୋଷ ଆରୋହି ବହନ ହେ ।୪୪।

ସ୍ୟନ୍ଦନ କିସ୍କିନ୍ଧ୍ୟା ପୁର ଦ୍ୱାର ପ୍ରାୟ ଶୋଭା ।

ସୁଗ୍ରୀବରେ ପରକାଶ କରିଛି ପ୍ରତିଭା ଯେ ।୪୫।

ସେହି ପୁର ଶ୍ରୁତି ପ୍ରାୟେ ରୁଚିର ହୋଇଲା ।

ସମଣ୍ଡନ ବାଳୀରେ ମନକୁ ମୋହି ନେଲା ଯେ ।୪୬।

ସେ ହରିକେତନେ ହୋଇବାର ମନୋହର ।

ସିନ୍ଧୁଜା ଗିରିଜା ପୁଲୋମଜା ପରକାର ଯେ ।୪୭।

ଶୂନ୍ୟେ ରଥ ଗମଇ ସମୁଦ୍ରେ ପୋତ ପରି ।

ସେ ଅର୍ଜୁନ ରୁଚିରେ ଆକାଶ ଶୋଭା‌ ଧରି ଯେ ।୪୮।

ସ୍ୱୟଂବରେ ରୁକ୍ମିଣୀର ଶୁଭେ ଯଥା ଗୋଳ ।

ସୁଲୋଚନା ବିଭାକାଳେ ଯେମନ୍ତ ଚହଳ ଯେ ।୪୯।

ଶୁଭିଲା ଶଦ୍ଦ ଅଦ୍ଭୁତେ ଯଦୁ ସୈନ୍ୟ ତହିଁ ।

ସୁଭଦ୍ରାକୁ ନେଲା ନେଲା ରାମ କୋପ ବହି ଯେ ।୫୦।

ସନ୍ଧି ଶର ବିନ୍ଧି କନ୍ଧ ଛେଦ ପାଣ୍ଡବର ।

ସେନାନୀକି ଉଚ୍ଚରେ ଡାକିଲେ ହଳଧର ଯେ ।୫୧।

ସ୍ମିତେ ବଚନ ରଚନ କଲେ ଦାମୋଦର ।

ସାନ ଏକ ଭ୍ରାତବେନି ପାର୍ଥରେ ନକର ଯେ ।୫୨।

ସିନ୍ଧୁ ପିଇଲେ ଅଗସ୍ତି ଦୂର କରି ଶଙ୍କା ।

ସମୀର ଆତ୍ମଜ ପୂର୍ବେ ବିଧ୍ଵଂସିଲା ଲଙ୍କା ଯେ ।୫୩।

ସୁନାସୀର କୁମର ଏ ତ୍ରିଭୁବନ ତେଜା ।

ସଂସାରେ ପାଇବା ଏଥୁଁ ଅଧିକ ଜାମାତା ଯେ ।୫୪।

ସୂରପୁତ୍ର ବାହୁବଳେ ଯାହାର ବଡ଼ାଇ ।

ସେ ନେବାକୁ ଏ କନ୍ୟାକୁ ମନେ ନ ଯୋଗାଇ ଯେ ।୫୫।

ସମଧୀ ହୋଇବ ଯଦୁଶ୍ରେଷ୍ଠ ନେତ୍ରହୀନ ।

ସେ କଥାରେ ଭୋ ଦେବ ନୋହିବା ସାବଧାନ ଯେ ।୫୬।

ସମିଧ ସମୂହ ବୀତିହୋତ୍ର ଲାଗିଥାଇ ।

ସେ ଯେମନ୍ତ ଜ୍ୱଳିତ ଅଧିକ ଘୃତପାଇ ଯେ ।୫୭।

ସେ ରୂପେ କେ ପବର୍ଦ୍ଧନ ରୋହିଣୀ ନନ୍ଦନ ।

ଶୁଣି ସାଜି ପ୍ରବେଶ ହୋଇଲେ କୁରୁ ସୈନ୍ୟ ଯେ ।୫୮।

ସଂକୁଳେ ସଂଗ୍ରାମ କଲେ ବେଢ଼ି ଅର୍ଜୁନକୁ ।

ସଭୀତିରେ ସୁଭଦ୍ରା ଭଜିଲେ କମ୍ପନକୁ ଯେ ।୫୯।

ଶମ୍ବରପରାଦି ଯେତେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତନୟ ।

ସେ ଆସି ହୋଇଲେ କପିଧ୍ୱଜରେ ସହାୟ ଯେ ।୬୦।

ସମରବନ ସେ ଭାବନାକୁ ତହିଁ ଲଭି

ସଉଚ୍ଚ ଉଲୁକେ ଶକୁନିର ଧ୍ଵନି ଶୁଭି ଯେ ।୬୧।

ସେ ଭୀଷ୍ମ ଦ୍ରୋଣ ଅର୍ଜୁନ ନକୁଳରେ ଶୋଭା ।

ସବୁରୂପେ ରାମ ହରି ପ୍ରକାଶେ ପ୍ରତିଭା ଯେ ।୬୨।

ସାର ସୁଲକ୍ଷଣା ପୁଣି ତୁମୁଳ ବହର ।

ସଦୀପ୍ତ କାମ ଶରାଳି ହୋଇଅଛି ତହିଁ ଯେ ।୬୩।

ସମେଳ ଯାଦବରେ ରଥାଙ୍ଗେ ଦୀପ୍ତିମାନ ।

ସଦା କବନ୍ଧ ନାଟରେ ହୋଇଛି ଶୋଭନ ଯେ ।୬୪।

ସ୍ମରସିଂହ କଉରବ ପତିଙ୍କି ଗ୍ରାସିଲା ।

ଶ୍ୟାମଳ ପ୍ରାୟ ଦ୍ରୋଣକୁ ଶାମ୍ବ ଆକର୍ଷିଲା ଯେ ।୬୫।

ସମର୍ଥ ନାଗ ଭୂରିଶ୍ରବାଏ ତହିଁ ଥିଲେ ।

ସେକାଳେ ଗଦ ପ୍ରୟୋଗେ ଦର୍ପହୀନ ହେଲେ ଯେ ।୬୬।

ସାତ୍ୟକି ଘନକାଣ୍ଡକୁ ଲଭିଣ ଅଶେଷ ।

ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରେ କର୍ଣ୍ଣ ଗର୍ବ ଦାବ ନାଶ ଯେ ।୬୭।

ସହଦେବ ବୀରେନ୍ଦ୍ର କୁଳିଶ ଅସ୍ତ୍ରଯୋଗେ ।

ସକଳ ଭୂଭୃତ ପକ୍ଷଭଙ୍ଗ ହେଲେ ବେଗେ ଯେ ।୬୮।

ସୁଯୋଦ୍ଧା ଚନ୍ଦ୍ରମା ଭୀଷ୍ମ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଜାଣି ।

ସ୍ୱଇଚ୍ଛାରେ ଗ୍ଲାନିକି ଭଜିଲେ ସେହିକ୍ଷଣି ଯେ ।୬୯।

ସୁରଶିରଚ୍ଛେଦାକୁ ଦିଶିଲା ଚତୁର୍ଭୁଜ ।

ସରୋଜ କମ୍ବୁ ରଥାଙ୍ଗ ଗଦାରେ ବିରାଜ ଯେ ।୭୦।

ସାକ୍ଷାତରେ ଅର୍ଜୁନ ଦିଶୁଛି ବିଷ୍ଣୁପ୍ରାୟେ ।

ଶାନ୍ତି ଚିତ୍ତରେ ଭଜିଲେ ଦେଖି ଯଦୁରାୟେ ଯେ ।୭୧।

ସୁମତିରେ ଚିନ୍ତିଲେ ଯାହାର ହରି ପକ୍ଷ ।

ସଂସାରେ କେ ତାକୁ ଜିଣିବାରେ ହେବ ଦକ୍ଷ ଯେ ।୭୨।

ସଉନନ୍ଦ ପକାଇ ଡାକିଲେ ଆସ ଆସ ।

ସବୁରୂପେ କ୍ଷମା କଲି ତୋର କଲା ଦୋଷ ଯେ ।୭୩।

ସେ ବଚନେ ଅର୍ଜୁନ ନମିଲେ ହଳୀ ପାଦେ ।

ସରାଗ ବଶେ ସେ ତୋଳି ଲଗାଇଲେ ହୃଦେ ଯେ ।୭୪।

ସେ ସ୍ଥାନରୁ ମାନ ଲଭିଗଲା ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ।

ସମ୍ଭବରେ ଦ୍ୱାରକା ଚଳିଲେ ଯଦୁ ସୈନ୍ୟ ଯେ ।୭୫।

ସୁଲଗ୍ନ ଯେତେବେଳକୁ ବିଚାରିଣ ଭଲେ ।

ସୁଭଦ୍ରା ପାର୍ଥକୁ ବିଭା ବିଧି ଆରମ୍ଭିଲେ ଯେ । ।୭୬।

ସର୍ବଂସହା ସୁରେ ବେଦମନ୍ତ୍ରକୁ ଉଚ୍ଚାରି

ସର୍ବଶୁଭେ ବିବାହ ବିଧାନ ଶେଷ କରି ଯେ ।୭୭।

ସହସ୍ର ପରିବାରିକା ଅଲେଖ ମଣ୍ଡନ ।

ଶଏ ଶତ ମଞ୍ଜୁଷାରେ ବିଚିତ୍ର ବସନ ଯେ ।୭୮।

ସୂର୍ଯ୍ୟ ଜ୍ୟୋତିଃଶାସ୍ତ୍ରମାନ ବହୁତ ବିଧିରେ ।

ସ୍ୟନ୍ଦନ ଅଶ୍ୱମାତଙ୍ଗ ଅୟୁତ ସଂଖ୍ୟାରେ ଯେ ।୭୯।

ସେକାଳେ ଯୌତୁକ ଯେତେ ଦେଲେ ବଳଦେବ ।

ସଂଖ୍ୟା କରି ଯେ ଉତ୍ସବ କେ କହି ପାରିବ ଯେ ।୮୦।

ସନ୍ତୋଷ ମୁଦୁସୁଲୀଏ ବେଢ଼ି ପୁରେ ନେଲେ ।

ସେ ବର କନ୍ୟାଙ୍କୁ ପଞ୍ଚଗ୍ରାସୀ କରାଇଲେ ଯେ ।୮୧।

ସଦନରେ ମଧୁଶଯ୍ୟା କଲେ ଦିନ ଶେଷେ ।

ସମର୍ପିଲେ ସଖୀଏ କନ୍ୟାକୁ କାନ୍ତ ପାଶେ ଯେ ।୮୨।

ସୁରତ ଉତ୍ସବ ଚଉଷଠି ବନ୍ଧେ ଜାତ ।

ସୁଖେ ସେ ଦମ୍ପତି ହେଲେ ରଜନୀ ବଞ୍ଚିତ ଯେ ।୮୩।

ସାରିଲେ ଚଉଠି ପଥେ ଯାଉଁ ନିଜପୁରେ ।

ସପତ ମଙ୍ଗଳା କଲେ ଇନ୍ଦ୍ରପ୍ରସ୍ଥପୁରେ ଯେ ।୮୪।

ଶାଶୁ ସପତ୍ନୀ ନନନ୍ଦା ଦେଖି ହେଲେ ତୋଷ ।

ସତାଶୀ ପଦରେ ଏହୁ ଛାନ୍ଦ ହେଲା ଶେଷ ଯେ ।୮୫।

ସିନ୍ଧୁରେ ଯେ ସେତୁ କରି ରାବଣ ଛେଦିଲେ ।

ସେଠି କ୍ଷେତ୍ରବରେ ଦାରୁରୂପେ ବିଜେକଲେ ଯେ ।୮୬।

ସୁମତିରେ ସେ ରୂପକୁ ଧ୍ୟାୟି ଅହର୍ନିଶି ।

ସଂଖ୍ୟାବାନ ଭଞ୍ଜ ବୀରବର ରସେ ଭାଷି ଯେ ।୮୭।

 

ସପ୍ତଦଶ ଛାନ୍ଦ

ସ୍ୱପୁରରେ ସୁଭଦ୍ରା ଓ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଅବସ୍ଥିତି

ଏବଂ ଋତୁକାଳ ବର୍ଣ୍ଣନା

(ରାଗ-ଆଷାଢ଼ ଶୁକ୍ଲବାଣୀ)

ଶୁଣ ହୋଇ ସାବଧାନେ ସୁଜନ, ସରିଲା ଗ୍ରୀଷ୍ମ ବରଷା ରଞ୍ଜନ ।

ଶୁଭିଲା ଘନାଘନ ଘନଘନ, ସ୍ୱନ ସବୁଦିଗେ ଅନବଚ୍ଛିନ୍ନ ।

ସୁରମାର୍ଗ ଗ୍ରାସି, ସୁଧାଭାନୁ ଭାନୁ ଭାନୁ ନ ଦିଶି ।୧।

ସଂସାର ଜୀବନ ଜୀବନ ତେଜି, ସଉଦାମିନୀ ରାଜିରେ ବିରାଜି ।

ସାରଙ୍ଗବନମାଳା ଯୋଗେ ଶୋଭା, ସେ ମେଘ ବହିଲା ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପ୍ରଭା ।

ସମ ଲୋକେ ନାହିଁ, ସୁଖୀ ହୋଇଲେ ହଳଧର ଚାହିଁ ।୨।

ସାନ୍ଦ୍ର ହୋଇ ହେଲା ଦୁର୍ଦ୍ଦିନ ଦିନ, ସୁଦରଶନେ ଦ୍ୱିଜଚକ୍ର ଦୀନ ।

ସଂଶୟ ଚିତ୍ତେ ଦ୍ୱିଜଚକ୍ର ତହିଁ, ସନ୍ଧ୍ୟା ଜାଣନ୍ତି ଚକ୍ରକାନ୍ତି ଚାହିଁ ।

ସମୃଦ୍ଧି ହୋଇଲେ, ସଜଳ ଘନ ମହୀ ଲୁଚାଇଲେ ।୩।

ସାରସେ ସାରସେ ସମ୍ବଳ କଲେ, ସୁଖ ମାନସେ ମନସେ ଗମିଲେ ।

ସୁନଭତା ତଳେ ମୁନିକୁଳ, ସେ ବଳି ଗଲେ ଖତ ମାଳ ମାଳ ।

ସତ ଯେଣୁ ମିତ, ସ୍ନେହାଲିଙ୍ଗନ ଜୀମୂତ ଜୀମୂତ।୪।

ସ୍ଫର୍ଜଥୁ ଶୁଭେ ପତନ ଭିଦୁର, ସଂଜ୍ଞା ଦୂରକଲେ ଗର୍ଜି ଦର୍ଦୁର ।

ସମ୍ପା ସଙ୍ଗତେ କରକା ପାତ, ସରିତ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଲେ ତ୍ୱରିତ ।

ସରଣୀ ପଙ୍କିଳ, ଶାମୁକ ଡାକିଲେ ମୂକ କୋକିଳ ।୫।

ସୁଜ୍ୟୋତି କଲେ ଜ୍ୟୋତିରିଙ୍ଗଣଗଣ, ଶ୍ରୁତିରେ ପଥିକ ପଦାରିଙ୍ଗଣ ।

ସୁମନସ ଦଣ୍ଡଧର କୋଦଣ୍ଡ, ସମ୍ଭବି ବଲ୍ମୀକୁ ଗଗନେ ରୁଣ୍ଡ ।

ସେ ରୁଜୁ ରୋହିତ, ସମୀର ସମୀରଣ ଅନୁବାତ ।୬।

ସମୂଳେ ବିନାଶ ବନବରହି, ସ୍ଥାଣୁ ଉପରେ କ୍ରୀଡ଼େ ବଳ ରହି ।

ସୁମନେ ନର୍ତ୍ତନ କଲେ ବରହୀ, ସଶଙ୍କ ହୋଇଲେ ଦେଖି ବିରହୀ ।

ସୃଷ୍ଟିରେ କି ତ୍ରାହି, ସପ୍ରହାର କଲା ମାର ବିରହିଁ ।୭।

ସୁମନା ସୁମନ ଫୁଟିଲେ ବନେ, ସୁମନା ସୁମନା ହେଲେ ଲୋକନେ ।

ସୁମନାଙ୍କର ଯହିଁ ଅନୁରାଗ, ସଫୁଲ କଦମ୍ବ କଦମ୍ବ ବେଗ ।

ଶୋହେ ଜାତି କଳି, ସ୍ଫୁଟ କଦଳୀରେ ବଶ କଦଳୀ ।୮।

ସହଜେ ବିଦେଶୀ କାଳ କଣ୍ଟକ, ସ୍ୱନାଦେ ହୋଇଲେ କାଳକଣ୍ଟକ ।

ସ୍ମର ଯମଦାଢ଼ ପ୍ରାୟେ କେତେକ, ସୁପ୍ରକାଶ ତହିଁ ହେଲେ କେତେକ ।

ସୁନ୍ଦର ଚେତସ, ସ୍ରୋତସ୍ୱତୀ ତଟ ବିଟପୀ ନାଶ ।୯।

ସମ୍ଭୂତ ଇନ୍ଦ୍ରଗୋପ ମହୀଦେଶେ, ସାର ଯୂଥିକା କୁଟଜ ପ୍ରକାଶେ ।

ସଲିଳଧର ଋତୁକଲା ପୁଣି, ସୁମଲିଟବୃନ୍ଦ ଭୋଜି ଭିଆଣ ।

ସମ୍ମୁଖ ପ୍ରସୂନ, ସ୍ୱାଦୁ ଘେନିଲେ କରି ରସପାନ ।୧୦।

ସଂକଳ୍ପରୁ ପରବାସୀ ଡରି, ସେ ଋତୁ ଆଚରଣ ଅ‌ଙ୍ଗେ ଧରି ।

ସଲିଳଧାରା ପ୍ରାୟେ ନେତ୍ରୁଁ ନୀର, ସ୍ରବିଲା ନିରନ୍ତରେ ତାହାଙ୍କର ।

ଶ୍ୱାସ ଝଞ୍ଜ ବାତ, ସ୍ୱରୂପ ଖଣ୍ଡ ନୀପଫୁଲ ବତ ।୧୧।

ସରଞ୍ଚଳ ବିଦ୍ୟୁ ପରାୟେ ବିବେକମାନ, ସଘନ ଚିନ୍ତାମୁଦିରେ ଆଚ୍ଛନ୍ନ ।

ଶଶୀ ଶିଖୀ ପରି, ହୃଦୟ ଗିରିଶୃଙ୍ଗେ ନୃତ୍ୟକରି ।୧୨।

ସୁଭଦ୍ରା ଅର୍ଜୁନ ଏ ଋତୁ ଚାହିଁ, ସୁମନେ ଘେନିଲେ ଏସନ ସେହି ।

ସୁରତ ଦିନେ ସହଜେ ନିଷେଧ, ସେ ହୋଇଥିଲା ଦମ୍ପତିଙ୍କି ବାଦ ।

ସୁଜାଣ ତ ବିହି, ସନ୍ତୋଷ କଲା ତା ରାତ୍ର ଭିଆଇ ।୧୩।

ସରିଲା ରଥାଙ୍ଗ ସୁଖ ସମ୍ପତ୍ତି, ସେ କୋଟି କୋଟି ଜନ୍ମରେ ଦୁଷ୍କୃତି

ସୁମନଶରକୁ କି ଅବକାଶ, ସୁମନଶରରେ ଦେବାକୁ ତ୍ରାସ ।

ସେ ଏମନ୍ତ ପାଞ୍ଚି, ସୁଖେ ଜଗତୀରେ ବିଳାସ ରଚି ।୧୪।

ସୁରତ ହୁଡ଼ କରି ପଶାଖେଡ଼, ସୁରୁଚିତ କରି ଆନନ୍ଦ ବଡ଼ ।

ସମାନ ପ୍ରୀତିରେ ଦୁହିଁଙ୍କି ଦୁହେଁ, ସଂଯୋଗ ଏକ ଜୀବ ବେନି ଦେହେ

ସେ ନୁହଇ ବାରି, ଶମ୍ବର କ୍ଷୀରରେ ମିଶିଲା ପରି ।୧୫।

ସୁନ୍ଦରୀର ଇକ୍ଷୁ ସଦୃଶେ ଘେନ, ସୁରସ ଜାତ କଲେ ଆନ ଆନ ।

ସେ ଯେମନ୍ତ ଗୁଡ଼ ଖଣ୍ଡ ନବାତ, ସାକର ସାଚି ହୋଇ ମୋହେ ଚିତ୍ତ ।

ସେହିପରି ହୋଇ, ସୁପୁରୁଷ ମନ ଭାବରେ ମୋହି ।୧୬।

ସୁନ୍ଦର ତହିଁରେ ପୟ ସଦୃଶେ, ସୁମତି ମୋହେ ଆନ ଆନ ରସେ ।

ସର ଲବଣୀ ଦଧି ଘୃତ ଆଦି, ସେ ଦ୍ରବ୍ୟ ଯଥା ଅଧିକେ ପ୍ରମୋଦି ।

ସେ ପ୍ରକାରେ ହୋଇ, ସବଶ କଲେ ସେ ଦୁହିଁଙ୍କି ଦୁଇ ।୧୭।

ସ୍ନାନ ଭୋଜନରେ ଇଚ୍ଛା ନୋହିଲା, ସ୍ମର ଉତ୍ସବରେ ମନ ରହିଲା ।

ସ୍ୱାମୀ ପ୍ରିୟବତୀ, ସୁଚିତ୍ତେ ମେଘକୁ ଛଳି କହନ୍ତି ।୧୮।

-ଶ୍ଲେଷ-

ସୁଦନ୍ତୀ ବୋଲେ ଦେଖ ଧବ, ଶକ୍ରଜିତ ସମର ଭାବ ।

ଶରେ ଲୀନ ଋକ୍ଷ ରାମ ଲକ୍ଷ୍ମଣ, ସମ୍ପଦ ଅତି ରାତ୍ରିଚର ଗଣ ।

ସୁକମ୍ପିତ ଯହିଁ, ସୁକୁଳ ଡାଳିମ୍ବ ଜାମ୍ବବ ତହିଁ ।୧୯।

-ରୂପକ-

ସେମନ୍ତ ନୋହେ ଶୁଣି ବୋଲେ କାନ୍ତ, ସ୍ରଷ୍ଟା ବିରଚନ କରିଛି ନୃତ୍ୟ

ଶମ୍ବରଦ ବ୍ୟାଜେ ବାଜେ ମର୍ଦ୍ଦଳ, ଶାମୁକ ମକ ମକ ନିଶ୍ଚେ ତାଳ ।

ସ୍ୱର ଧଇବତ, ସୁରତ ରାଗେ ଭେକ ଗାଏ ଗୀତ ।୨୦।

ସୂତ୍ରଧର ତୁଲ୍ୟ ଦାତ୍ୟୁହ କହି, ସମର କେକୀ ନର୍ତ୍ତନ କରଇ ।

ସାରସ ନିଃସ୍ୱନ ଭ୍ରମର ଧ୍ୱନି, ସୁମନ ବିକଶିତ ହାସ ଘେନି ।

ସୁଝଟକେ ବିଦ୍ୟୁ, ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରେ ଦିହୁଡ଼ି ମଞ୍ଜୁ ।୨୧।

ସରିବା ନୋହେ ଚରିତ ତାଙ୍କର, ସହସ୍ରେ ଛାନ୍ଦରେ କଲେ ବିଚାର

ସ୍ୱର୍ଗ ସମ୍ପଦରୁ ଅଧିକ ପ୍ରୀତି, ସୁରସିକଗଣେ ଘେନି ଅଛନ୍ତି ।

ସୁଖୀରେ ସେ ସାର, ସଙ୍ଗେ ମନୋହାରୀ ଥାଇ ଯାହାର ।୨୨।

ସତର ଛାନ୍ଦ ଏ ସରସ ଗୀତ ସତ ଚରିତ ନୁହଇ କଳ୍ପିତ ।

ସହିତ ବହୁତ ସକାରମାନ, ସାତଶ ପଞ୍ଚତ୍ରିଂଶ ପଦେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ।

ଶ୍ରମ ଯେ ବହୁତ, ସକାର ଦତ୍ତ ପାଦାଦ୍ୟେ ବିହିତ ।୨୩।

ସୁରସ ପୁରାଣ ଚରିତ ଯହୁଁ, ସାଧୁ ରସିକ ମାନସକୁ ମୋହୁ ।

ସହଜେ ଏକବର୍ଣ୍ଣ ନିୟମରୁ, ସକଳ ମୂର୍ଖକୁ ସ‌ନ୍ତୋଷ କରୁ ।

ସର୍ବ କବି ଚିତ୍ତ, ସୁପଦ ଆଶୟେ କରୁ ମୋହିତ ।୨୪।

ସୁମନକଭୁଜ ଯେ କୀଟ ବୃକ୍ଷ, ସକାଶେ ନୋହୁ ଏ ପୁସ୍ତକ ନାଶ ।

ସମସ୍ତ ଦେଶରେ ପ୍ରକାଶ ହେଉ, ସଂସାର ମଧ୍ୟେ ଚିରକାଳ ଥାଉ ।

ସ୍ତବ ଏଥିପାଇଁ, ଶ୍ରାନ୍ତେ ଶ୍ରୀ ରଘୁନାଥ ଆରାଧଇ ।୨୫।

ସୁଗ୍ରୀବ ସୁଗ୍ରୀବ ସଙ୍ଗତେ ମିତ, ସୁଗ୍ରୀବ ଯୋଚିତ ରଥରେ ସ୍ଥିତ ।

ସୁଷେଣ ସୁଷେଣ ମଙ୍ଗଳପ୍ରଦ ସଲକ୍ଷଣ ସଲକ୍ଷ୍ମଣ ସର୍ବଦା ।

ସୁରଭୀ ଜଗରେ ସୁରଭୀ ବିନାଶ କରେ ଜଗତେ ।୨୬।

ଶରେ ନାଶକରି ଦଶାନନକୁ, ସମ୍ପଦ ସମର୍ପି ବିଭୀଷଣକୁ ।

ସଦା ଗଙ୍ଗାଧର ଯା ନାମ ଜପି, ସେତୁ ହେତୁରେ ଗଙ୍ଗାଧର କୋପି ।

ସେ ପ୍ରଭୁ ପୟର, ସେବକ ଉପଇନ୍ଦ୍ର ବୀରବର ।୨୭।